College x

College 3
Normen en waarden
&
“wie zijn je maten?
Eindopdracht: artikel met 7
stappen plan
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Wat is het morele kernprobleem?
Wie zijn de betrokkenen?
Wie is/zijn aanspreekbaar?
Welke informatie heb ik nodig?
Welke argumenten kunnen worden aangevoerd?
Wat is mijn conclusie?
Evaluatie – hoe voel ik mij nu?
Fasering in het stappenplan
Hervormen
Wie zijn je partners
Analyseren
Sensibiliteit
1 2 3 4 5 6 7
STAPPEN
Begrippen
• Waarden:
– Zin geven, betekenis geven
• Deugden:
– Eigenschappen om een sociaal prettig leven te
leiden
• Morele normen
– Spelregels van het sociale verkeer
‘Houding bankiers is misselijkmakend’
AMSTERDAM - Hoogleraar notarieel en privaatrecht Martin Jan van Mourik
gaat vrijdag met emeritaat. Een pleidooi voor hernieuwde deugdzaamheid.
Onderwerp is ‘recht, rechtvaardigheid en ethiek’. Van Mourik: ‘De inhoud is
actueel. Het is een betoog tegen het gegraai van de banken en het gedoe bij het
notariaat.’
Van Mourik zal een pleidooi houden voor hernieuwde deugdzaamheid in de
maatschappij. Hij wil de regeltjessamenleving inruilen voor een nieuwe ethische
grondhouding van de huidige generatie. Hij zal teruggrijpen op de vier deugden
van Aristoteles: matigheid, wijsheid, rechtvaardigheid en moed.
Volgens Van Mourik is het individualisme van de jaren tachtig doorgeslagen in
egocentrisme.
De houding van bankiers zoals voormalig ABN Amro-bestuurder Rijkman
Groenink noemt hij misselijkmakend. Hij denkt niet dat de hebzucht is in te
perken door verdere regelgeving. De houding van mensen moet veranderen, te
beginnen in de gezinnen en op de scholen.
Stelling:
Van Mourik heeft gelijk, op scholen en in
gezinnen beginnen met de deugden van
Aristoteles!
Hoe past dit in bedrijven?
• Waarden – missie
• Deugden – eigenschappen van de
medewerkers, de mensen
• Morele normen – rekening houden met de
belangen van legitieme partijen die
betrokken zijn bij de onderneming
Morele verplichtingen
•
•
•
1.
2.
3.
4.
Perfecte plichten: duidelijk, vindt iedereen,
verankerd in wetten/regels
Imperfecte plichten: vaag, vinden de meeste
mensen, (bijvoorbeeld goed doen voor anderen)
Hiërarchie:
Geen kwaad veroorzaken
Voorkomen van kwaad
Kwaad tegengaan
Goed bevorderen
Gevolg vs Beginsel ethiek
• Gevolg van de keuze; gericht op de beste
gevolgen
• Is de handeling in zichzelf moreel goed of
slecht, los van de gevolgen
• Utiliteitsbenadering: kosten-baten van de
keuze
Waar komt het morele standpunt
vandaan?
Jonathan Haidt:
• Oordelen
• Beredeneren
Frans de Waal:
• Oprechte empathie zit in elk mens
Stephen Stich:
• Moraliteit komt voort uit normenstelsel dat
functioneert binnen de omgeving waar we opgroeien
Fase: wie zijn je maten?
Constateren moreel probleem
• Reacties
–
–
–
–
–
Ongeloof
Afwijzing
Buitensluiten
Belachelijk maken
Tegenwerken
Uit een onderzoek dat de FNV rond het jaar 2000 hield, bleek dat van de 119 als
klokkenluiders aan te merken werknemers bij overheid en het bedrijfsleven die
werden ondervraagd, 37% zich bedreigd en onder druk gezet voelde, 35% in de
ziektewet belandde, 8% geschorst werd, en dat uiteindelijk 40% ontslag kreeg.
Klokkenluiden
• Moreel probleem/misstand openbaar maken
• Diverse regelingen
– Bescherming beperkt
• Motieven
De zeven valkuilen
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Te goed van vertrouwen
Niet genoeg bewijzen
De zaak ongelukkig presenteren
Niet de juiste gelegenheid afwachten
Onvoldoende steun opbouwen
Het initiatief kwijt raken aan de
werkgever
7. Niet weten wanneer je moet stoppen
Medestanders
•
•
•
•
•
Justitie
Ondernemingsraad/collega’s
De vakbond
De pers
NGO’s
Hamvraag: what’s in it for me?
Case Ad Bos
• Wat waren de reacties op de klokkenluideractie
van Ad Bos?
• Wie waande hij als zijn medestander?
• Welke valkuilen of fouten tellen ook voor Ad
Bos?
• Welke verbeteringen zijn er doorgevoerd in de
bouwsector?
• Welke verbeteringen zou de overheid nog kunnen
doorvoeren?