Ingezonden: Het zesje van Trouw Kwaliteitszorg VO 16 december

Ingezonden: Het zesje van Trouw


Kwaliteitszorg
VO
16 december 2011 - 13:05 | Christelijk Gymnasium Sorghvliet kreeg een 6 kreeg van Trouw. Onterecht, schrijft
rector Hans Rookmaker. "Het systeem van Trouw is slecht doordacht en leidt tot de meest absurde conclusies."
"Het is nu het derde jaar dat Trouw een alternatieve methode voor de kwaliteitsbepaling van scholen hanteert.
Ieder jaar wordt de methodiek een beetje bijgesteld, maar nog steeds kan niet gesproken worden van een
evenwichtig systeem. De vraag waar het om gaat is natuurlijk: hoe kan een vwo-school die door de inspectie
als de beste van de regio wordt beoordeeld (zie de kwaliteitskaarten) door Trouw afgescheept worden met een
zesje?
Dubbele plus
Trouw beoordeelt scholen vooral op het landelijk eindexamen. Nou, dat zit dan wel goed met Sorghvliet, zou
je denken. De beoordeling van de inspectie is immers een dubbele plus. Maar blijkbaar schort er toch iets aan.
In het overzicht van Trouw staat dat er op Sorghvliet één vak een onvoldoende gemiddelde scoort. Dat is
waarschijnlijk de reden voor de lage beoordeling. De vakken nalopend (zie het jaarverslag 2009/10 op de
website) moet dat wel het vak Grieks betreffen, waarvan het gemiddelde een 5,9 is. Daardoor kan de
beoordeling voor Sorghvliet nooit hoger dan een 6 uitvallen. Want zo hebben ze dat bedacht: “Om hoger dan
een 6 te scoren, mag een school geen enkel onvoldoende gemiddelde scoren”. Alsof één vak de kwaliteit van
het hele examen of de hele school bepaalt.
Bij het eindexamen van 2010 zakte op Sorghvliet slechts één leerling. En helaas had deze leerling Latijn, geen
Grieks. Want het oordeel van Trouw was heel anders geweest als het gemiddelde voor Grieks een 6,0 was
geweest. Ik denk dan aan Marije (echte leerling, gefingeerde naam). Zij had na het eerste tijdvak 3 vijven,
voor Engels, wiskunde en Grieks. Voor het Centraal Examen (CE) Grieks had ze een 4,5. We hebben toen alles
op alles gezet om Marije alsnog te laten slagen en dat is gelukt: na het herexamen scoorde ze een ruime 6 op
Engels. Iedereen blij.
Ja, toen wel. Maar nu met de beoordeling van Trouw in de hand kunnen we slechts vaststellen dat we onze
school hiermee ernstig benadeeld hebben. Althans volgens die onnavolgbare systematiek van Trouw. Immers,
als Marije gezakt was, had die 4,5 voor Grieks niet meegeteld en was het eindgemiddelde van de geslaagden
voor Grieks een 6,0 geweest! En dan was het eindoordeel van Trouw voor Sorghvliet een 9 geweest in plaats
van een 6! Het kan raar lopen. De mannen van Trouw denken blijkbaar dat de geslaagden beter worden
naarmate er meer gezakten zijn. Of dat een school beter wordt als er meer leerlingen zakken voor hun
examen. Voorlichting of misleiding?
Zo is er een Haagse school met een vwo-afdeling die als gemiddelde op alle vakken voor het CE een 6,3 scoort
(cijfer van de inspectie waarop Trouw zich baseert). Volgens Trouw is het gemiddelde van deze school echter
een 7,0. Dit gigantische verschil is slechts mogelijk als er op deze school erg veel leerlingen gezakt zijn.
Volgens Trouw is deze school een van de beste van de regio. Voorlichting of misleiding?
Het eindexamen van Sorghvliet en Haganum ontliep elkaar weinig in 2010, het jaar dat Trouw beoordeelt.
Sorghvliet krijgt van Trouw een 6, Haganum een 9. De 6 van Sorghvliet wordt hierboven verklaard. Maar de
beoordeling slaat nergens op: de resultaten van de twee scholen waren slechts marginaal verschillend. Dat
blijkt duidelijk uit de kwaliteitskaarten van de twee scholen, waar de gemiddelde CE cijfers door de inspectie
vermeld worden. Trouw baseert zich op dezelfde cijfers als de inspectie. Omdat de kwaliteitskaarten openbaar
zijn, vergelijk ik de resultaten van de twee scholen hieronder. Bekijk ze met de vraag in het hoofd: waarop is
het verschil in beoordeling gebaseerd?
Cijfers voor het CE volgens de kwaliteitskaart:
Zoek de verschillen, zou ik zeggen. De cijfers ontlopen elkaar nauwelijks. Dat vindt de inspectie ook: beide
scholen een dubbele plus. Terecht, beide scholen hadden een prima resultaat! Beide scholen verdienen, ook
van Trouw, het oordeel dat daarbij hoort.
Absurde conclusies
Het systeem van Trouw is slecht doordacht en leidt tot de meest absurde conclusies. Ouders worden hierdoor
op een dwaalspoor gebracht als ze een school moeten kiezen. Trouw bewijst ouders zo een slechte dienst. Voor
ouders geldt: bekijk de gedetailleerde kwaliteitsoverzichten van de inspectie; de opbrengstenkaart en het driejaren overzicht geven betrouwbare informatie over de kwaliteit van een school. Vergeet het broddelwerk van
Trouw, daar word je niet wijzer van."
Hans Rookmaaker, rector
“1040 uur is opportunistische, politieke koehandel”



Belangenbehartiging
Kwaliteitszorg
VO
15 december 2011 - 13:50 | Scholieren en leerkrachten worden opgeroepen te staken. LAKS, AOb, CNV
Onderwijs en de VO-raad zijn boos over de door de Tweede Kamer vastgelegde 1040-urennorm in het vo.
Gijsbert van der Beek, rector van het Altena College in Sleeuwijk, doet zijn best niet burgerlijk ongehoorzaam
te zijn, maar gaat wel de uiterste grenzen van de creativiteit opzoeken.
Een hoop gedoe, herhaalt de geschiedenis zich niet gewoon?
“In zekere zin wel ja, er is in het verleden al veel discussie over de urennorm geweest. De Commissie
Cornielje, een onafhankelijke en deskundige commissie, adviseerde in 2009 om de urennorm op 1000 uur te
houden. Daar was wel iets op aan te merken, maar er was brede consensus in het onderwijsveld en in de
politiek. Zelfs het inspectietoezicht is al afgestemd op deze 1000 uur.”
Is het niet gewoon nodig, die 1040 uur?
“Er zijn veel misverstanden over de 1040 uur. De 1040 uit het verleden is in alle opzichten een symbolisch getal
geweest. Het is namelijk nooit haalbaar geweest in de praktijk van de school. De ellende is begonnen toen
politici het toch als een feitelijk getal gingen zien. Dat kwam op tafel toen duidelijk werd dat sommige scholen
helaas veel te veel lessen hadden laten uitvallen.”
Wat betekent het besluit van de Tweede Kamer in de praktijk?
“Het heeft een paar jaar geduurd voordat de wet Onderwijstijd er kwam. Wij hebben, net als alle scholen, al
heel veel maatregelen getroffen om de 1000 uur te halen. Intern hebben we er veel over gediscussieerd en
lessentabellen en de organisatie aangepast Na twee jaar is dat afgerond en halen we de 1000 uur. In het zicht
van de haven moet het nu opeens weer veranderen. Dat levert heel veel frustraties op. Wat in de Tweede
Kamer gebeurt, wordt ervaren als opportunistische, politieke koehandel, kamerbreed trouwens. Velen worden
zo kopschuw van politiek. Het is zwabberend beleid.”
Kunt u dan niet gewoon burgerlijk ongehoorzaam zijn?
“Het is niet onmogelijk om aan de nieuwe normen te gaan voldoen, maar het betekent wel dat we de hele
interne discussie weer opnieuw moeten aangaan en eigenlijk wederom van alles zouden moeten aanpassen. Dit
levert weerstand en opstand op. Wij zullen pogen niet burgerlijk ongehoorzaam te zijn, maar wel de uiterste
grenzen van de creativiteit opzoeken om op papier aan de norm van 1040 te voldoen. Veel meer onderwijs zal
er dan echt niet gegeven worden. Veel opties zijn er ook niet, ik heb het geld niet om veel extra uren te geven
en ik ga ook de klassen niet groter maken. Dat kan gewoon niet.”
Wordt er bij u op school massaal gestaakt op 21 december?
“Ik verwacht niet dat er heel veel gestaakt gaat worden. Het personeel heeft er wettelijk recht op, maar de
consequentie is wel dat er een deel van het salaris wordt ingehouden. Als er leerlingen zijn die willen staken
dan moeten ze dit netjes van tevoren melden en hun ouders moeten ermee instemmen. Staken doe je in alle
openheid. Als zij daardoor bijvoorbeeld een repetitie missen, dan zal de school daar redelijk mee omgaan.”
VO-raad
De VO-raad noemt de politieke gang van zaken ‘onbegrijpelijk’. Voorzitter Sjoerd Slagter: “De Tweede Kamer
vond in 2009 nog dat 1040 uur onrealistisch is; het geheugen van de Kamer is dus wel héél kort.” De leden van
de VO-raad stemmen momenteel over een resolutie die zich uitspreekt tegen het huidige wetsvoorstel, waarbij
ook gepeild wordt of de leden bereid zijn de consequenties van eventuele acties collectief te dragen. Dat kan
bijvoorbeeld gaan om de kosten van boetes.
Schoolprestatiesbijlage Trouw geeft maar beperkt beeld



Belangenbehartiging
Kwaliteitszorg
VO
15 december 2011 - 13:46 | De ene school krijgt een 9, maar ziet de beperkingen van Trouws’ onderzoek dat
slechts uitgaat van eindexamenresultaten. De ander voelt zich benadeeld omdat die resultaten bovendien oud
nieuws zijn. Schoolbestuurders reageren op de bijlage Schoolprestaties en bevestigen wat de Besturenraad al
zo vaak zegt: kwaliteit is meer dan een cijfer.
“Een 9 krijgen is natuurlijk altijd mooi. Maar ik zie zeker de beperkingen van het onderzoek van Trouw.” Harry
van Goor is hoofd onderwijs en kwaliteitszorg van het Vechtdal College. De havo-afdeling van de vestiging in
Ommen kreeg afgelopen zaterdag een 9 in de bijlage Schoolprestaties van Trouw.
Andere aspecten
Het Vechtdal College kreeg voor de verschillende afdelingen van vmbo-b tot vwo in Ommen en Hardenberg alle
cijfers tussen de 5 en de 9. “Trouw baseert zich volledig op eindexamenresultaten”, realiseert Van Goor zich.
“Deze zijn bij ons prachtig en ik begrijp ook de systematiek die Trouw hanteert. Maar een school is veel meer
dan cijfers. Naar heel veel andere aspecten -onderwijsleerproces, oudertevredenheid en veiligheid- wordt niet
gekeken.”
Geïnterpreteerd
Nee, de docenten staan niet bij de brievenbus te wachten op de Schoolprestatiesbijlage. “Het gaat pas leven
als er na de verschijning publicaties van komen en reacties verschijnen.” Zelf maakte Van Goor een overzicht
van het Trouw-onderzoek over het Vechtdal, waarbij hij uitlegt hoe de cijfers geïnterpreteerd moeten worden.
“’t Is niet meer dan een A4-tje, te gebruiken om binnen de school de uitslagen te duiden.”
Eigen kracht
“We nemen er kennis van en relativeren de cijfers”, vertelt het hoofd onderwijskwaliteit. “De invloed van zo’n
lijst is beperkt. ’t Is hype-achtig hoe er mee om wordt gegaan.” Maar ja: Van Goor heeft natuurlijk ook
geconstateerd dat ‘zijn’ havo-afdelingen met een 9 en een 8 bijzonder goed scoren vergeleken met andere
afdelingen in de regio. “Die kregen een 5 en een 3. Dat gaan we natuurlijk niet benadrukken, maar we laten
ook niet onverhuld dat wij goed beoordeeld zijn.” “We gaan uit van eigen kracht”.
Kortom: Van Goor ‘bekijkt, bestudeert en waardeert’ het verhaal van Trouw. “Maar tegelijkertijd hechten wij
toch vooral waarde aan hoe wij het doen bij de Inspectie, Vensters voor Verantwoording en daarvan afgeleid
Schoolkompas.”
Oud nieuws
Bestuurder Petra Verhoeckx van het Visser’t Hooft Lyceum in Leiden, heeft nog andersoortige kritiek op het
onderzoek van Trouw. Één van haar locaties kreeg een 4 van de krant. “Het is vervelend dat Trouw publiceert
over cijfers van 2009-2010. Het is nu bijna 2012. Trouw komt met oud nieuws.”
Verhoeckx vertelt dat de locatiedirectie en alle medewerkers en haar leerkrachten al anderhalf jaar heel hard
werken om de vmbo-afdeling van de school naar een hoger plan te tillen. En met succes: van de jongste
lichting examenkandidaten slaagde 100%. “Maar afgelopen zaterdag krijgen wij zomaar een klap op onze kop.
De bijlage van Trouw bederft ons proces in deze locatie.”
Nieuwe indicatoren
De bestuurder is misschien wel extra teleurgesteld in het onderzoek omdat vanaf morgen (vrijdag 15
december) de nieuwe cijfers in Vensters voor Verantwoording gebenchmarked zijn. Navraag bij Vensters voor
Verantwoording bevestigt dit: de jongste examenresultaten staan vanaf morgen in preview in de
schoolvensters. Wie wil kan dus direct de toelichting aanpassen en ‘zijn’ cijfers publiceren. Op 17 februari
worden de nieuwe indicatoren automatisch gepubliceerd.
Slechts één jaar
Kwaliteitsadviseur Anja van Andel van de Besturenraad onderschrijft het betoog van Van Goor: “kwaliteit is
veel meer dan een cijfer”.
“De getallen in de Schoolprestaties zijn niet meer dan ‘een aftreksel’ van wat de Inspectie over scholen
publiceert. Het verschil is dat er in Trouw naar cijfers van slechts één jaar wordt gekeken. Dit zegt niet zoveel.
De Inspectie kijkt over meerdere jaren. Wanneer een school over meerdere jaren lage cijfers scoort, is dat een
grotere indicatie dat ook andere kwaliteitsaspecten van de school (zoals het aanbod of de kwaliteitszorg) niet
op orde zijn.”
Ouders
“Scholen zijn er inmiddels wel aan gewend dat cijfers openbaar zijn”, weet Van Andel. Deze schoolprestatiegids zou ‘slechts’ een middel voor ouders moeten zijn om op de school naar het verhaal achter de cijfers te
vragen. “Op deze manier zijn dergelijke publicaties voor scholen een kans om met de ouders in gesprek te gaan
over de kwaliteit van het onderwijs en daarbij meer aspecten te betrekken. Wat is voor hen kwaliteit? Hoe
weet je als ouder dat deze school het beste uit de kinderen haalt?”
Cygnus Gymnasium kreeg onterecht een 4 van Trouw



Belangenbehartiging
Kwaliteitszorg
VO
15 december 2011 - 13:43 | In het schooljaar 2009 – 2010 had het Amsterdamse Cygnus Gymnasium geen
eindexamenkandidaten. Toch hebben kranten Het Parool en Trouw zich gebaseerd op eindexamencijfers van
dat jaar om de school met een onvoldoende te beoordelen. Rector Edu van Rijn is ‘buitengemeen ontstemd’.
Toen Van Rijn de Schoolprestatiesbijlage van Trouw zaterdag zag, schreef hij direct een brief aan de krant.
Een 4 kreeg zijn gymnasium. “Dat willen we uiteraard gerectificeerd zien.”
Prachtig resultaat
Want het Cygnus heeft pas één lichting examenkandidaten afgeleverd. Namelijk in het schooljaar 2010-2011.
“Met een slagingspercentage van 92% en een gemiddeld examencijfer van een 6.9 hebben onze leerlingen een
prachtig resultaat behaald”, schrijft Van Rijn op de site van zijn school.
Trouw baseert zich op het schooljaar daarvóór en kan zich dus geen oordeel vormen over de prestaties van het
Cygnus.
Vensters
Hoe komt de krant dan bij die 4? “Het is verkeerd gegaan in Vensters voor Verantwoording”, legt Van Rijn uit.
“DUO en BRON vullen de Vensters in en omdat wij een Brinnummer met andere scholen delen, kloppen onze
gegevens in Vensters voor Verantwoording niet. Wij kunnen deze niet wijzigen. We kunnen er alleen een
reactie bij schrijven.”
Niet correct
Dat deed de school. Naast het slaagpercentage 2009-2010 staat te lezen: “Het Cygnus Gymnasium heeft dit
schooljaar voor het eerst eindexamenklassen. De hieronder gepubliceerde cijfers met betrekking tot
slaagpercentages over vorige schooljaren zijn derhalve niet correct.” Maar daar hebben de onderzoekers van
Trouw schijnbaar overheen gelezen.
Schade
“We zijn in Nederland dol op het publiceren van lijstjes. Op de radio, op televisie en in kranten. Maar gebruik
dan wel de juiste gegevens want anders doe je een school schade aan.”
Van Rijn heeft met het Parool en Trouw contact over de zaak.