Genetische modificatie

Genetische modificatie
Amber Elout V4
Lynn Bongaerts V5
Susanne Engelen V5
Inleverdatum 4-11-14
1
Inhoud
Blz.
Inleiding
3-8
Onderzoeksvraag + hypothese
9
Materiaal en methode
10
Bronnenlijst
11-12
2
Inleiding
Overzicht van de 15 artikelen
Een genetisch gemodificeerd dier
We noemen een dier een proefdier als het wordt gebruikt voor (wetenschappelijk)
onderzoek en als er een risico bestaat dat het dier daardoor 'ongerief' ervaart. Ongerief kan
pijn zijn, maar het is breder dan dat. Het is het gemakkelijkst ongerief te zien als het
omgekeerde van 'welzijn' of 'welbevinden'.
Een half miljoen beesten blijken te veel gefokt en moeten nodeloos worden afgemaakt. Er
zijn bijvoorbeeld veel dierproeven gedaan met Champees. Maar het nut is zeer beperkt. Veel
studies werden verkeerd uitgevoerd. Volgens Van Meer moeten we af van het
standaardpakketje dierproeven en voor elk medicijn een specifiek onderzoek moeten
opzetten op basis van een heldere hypothese.
Om het aantal proefdieren terug te dringen, moeten fokkers van proefdieren aan strengere
eisen voldoen. Het kabinet scherpt de regels rond het gebruik van proefdieren aan.
Onderzoekers mogen in de toekomst bij muizen geen teen meer afknippen om de
knaagdiertjes uit elkaar te houden, het teenverbod. Ook moet het alsmaar stijgende aantal
onnodig gedode proefdieren worden gestopt.
Genen zijn de erfelijke informatie in het lichaam. Sommige genen spelen een rol bij de
ontwikkeling van ziekten. Zo verhoogt een bepaald gen de kans op borstkanker. Om deze
ziekte beter te begrijpen, worden proefdieren gebruikt waarbij dit gen is veranderd. Dit is
een genetisch gemodificeerd dier. Er zijn altijd meer dieren nodig dan daadwerkelijk in de
proef wordt gebruikt. Zoals de mannetjes zijn niet geschikt voor een proef voor borstkanker,
maar zijn wel nodig voor het produceren van genetisch gemodificeerde vrouwtjesmuizen. De
mannetjes worden dan uiteindelijk allemaal gedood, want van de overheid mogen gebruikte
proefdieren niet onnodig lijden.
Genetische modificatie
Genetische modificatie (vroeger ook wel genetische manipulatie genoemd) is het
veranderen van het genetisch materiaal van een levend wezen. Dat gebeurt door gerichte
wijzigingen in het DNA, de drager van de erfelijke eigenschappen van elk organisme.
3
Dit is een voorbeeld van hoe genetische modificatie werkt.
Het knippen en plakken met erfelijk materiaal ligt aan de basis van de ontwikkeling van
GGO’s. Eind jaren ’60 ontdekte men hoe bacteriën in staat waren om DNA in stukken te
knippen. De bacteriën bleken enzymen te bezitten die bepaalde DNA-volgordes herkennen
en die het DNA op die plek doormidden knippen. DNA afzonderen in een reageerbuis kon
men al. Nu kon men ook door restrictie-enzymen genen uit dat DNA afzonderen. Naast
restrictie-enzymen bleken bacteriën ook ‘plak-enzymen’ te bezitten, ligases genaamd,
waarmee twee verschillende stukken DNA aan elkaar geplakt konden worden.
Er zijn ook een aantal andere technieken voor Genetische modificatie:
Plasmiden: ringvormige stukjes DNA die in bacteriën zitten en makkelijk onderling uit te
wisselen zijn. Je vervangt bepaalde genen op het plasmide door de gewenste DNA-code.
Op maat gemaakte virussen: virusgenen worden weggeknipt en vervangen door het
gewenste DNA, waarna het virus als een brave postbode de informatie in de cel aflevert.
Het genenkanon: minuscule goudbolletjes, bekleed met DNA, worden in de cellen
geschoten.
Injectie: met een kleine injectienaald wordt DNA ingebracht in een pas bevruchte eicel.
Bij genetische modificatie worden dus genen uit het ene organisme in een ander organisme
overgeplaatst. Elk gen maakt een eiwit of enzym aan, die een cel bepaalde eigenschappen
geeft. Zo kunnen erfelijke eigenschappen van organismen worden toegevoegd of
uitgeschakeld. Er zijn voordelen en nadelen van genetische modificatie.
Voordelen:
-Je kunt gewassen telen die minder kwetsbaar zijn voor plagen, ziektes, warmte, kou of
minder goed landbouwgrond
-Dieren zouden productiever kunnen worden, zoals kippen die meer eieren leggen.
Nadelen:
-Mensen kunnen overgevoelig zijn voor sommige genen die leiden tot eiwitten.
-De samenstelling van het gewas kan na genetische modificatie zijn verandert.
-De gifstoffen die al in het gewas zitten zouden kunnen vermeerderen en dat zou schadelijk
kunnen zijn voor de gezondheid.
De overheid en genetische modificatie op de mens en haar vergunningen
Als het genetisch manipuleren van de mens zou er een fascistische samenleving kunnen
ontstaan. In ziekenhuizen zullen veel dokters hun baan verliezen. Aan de andere kant zullen
voor verder onderzoek naar genetische manipulatie ook veel medische specialisten nodig
zijn. Dit creëert weer nieuwe banen en dat is goed voor de economie. Op dit moment heeft
4
genetische manipulatie geen voordelen voor de regering omdat het nog in een
experimenteel stadium zit. Voor de verzekeringsmaatschappij is er ook geen voordeel.
Misschien alleen maar nadeel, omdat de medische gevolgen van genetische manipulatie nog
niet duidelijk zijn.
Mensen willen natuurlijk zelf kiezen of ze de natuurlijke of de genetisch manipulerende
manier gebruiken. Maar dan komen er weer grote verschillen tussen de normale baby’s en
de genetische manipulerende baby’s. Kortom er zijn grote gevolgen als ze deze techniek
werkelijk gaan gebruiken op de mens.
Genetisch gemodificeerde organismen kunnen veel betekenen voor voedsel en gewassen,
industrie, duurzaamheid en gezondheidszorg. Maar ggo’s kunnen ook risico’s geven. Er zijn
strenge regels voor onderzoek en toepassing van biotechnologie. Wie wil werken met
genetisch gemodificeerde organismen moet een vergunning aanvragen. Er zijn 3 soorten
vergunningen voor genetisch gemodificeerde organismen: ingeperkt gebruik, introductie in
het milieu en marktaanvragen.
VS over GM op mensen
De Amerikaanse Food and Drug Administration houdt volgende maand een tweedaagse
openbare meeting om genetische manipulatie binnen de menselijke eicel te bespreken,
waarvan de veranderingen generatie op generatie zullen worden doorgegeven. Nu
overweegt de FDA een stap verder te gaan met “eicel modificatie” wat impliceert dat
genetisch materiaal van een andere vrouw wordt toegevoegd
Mitrochondriële vervanging is een vorm van erfelijke genetische manipulatie.
Kiembaantherapie
Als we het over het genetisch modificeren van geslachtcellen hebben, noemen we het
kiembaangentherapie. Gentherapie bij geslachtscellen heeft vele grotere gevolgen dan
gentherapie in somatische cellen omdat gentherapie bij geslachtscellen als gevolg heeft dat
de gemodificeerde genen doorgegeven worden aan de volgende generaties van de
behandelde patiënt. Bij gentherapie van somatische cellen is dit niet het geval.
Kiembaangentherapie is tot nu toe nog slechts een theoretisch mogelijke therapie. Dat wil
zeggen dat hij in de praktijk nog niet uitgevoerd wordt. Er heerst op dit moment nog een
moratorium, een verbod, op kiembaangentherapie. Het is de bedoeling dat
kiembaangentherapie ofwel aan het begin van de kiembaan, bij de bevruchte eicel of bij het
vroege embryo dan wel bij de geslachtscellen aan het eind van de kiembaan een genetische
verandering bewerkstelligt.
5
Genetisch gemodificeerd voedsel
In het dagelijks leven denken slechts weinig mensen aan genetische modificatie. Bij deze
gentech worden de eigenschappen van een soort aangepast, met opvallende gevolgen. In
Nederland en België ligt nog niet veel genetisch gemodificeerd voedsel in de schappen van
de supermarkt, maar het is wel verkrijgbaar. Mais, golden rice en soja is al wel
gemodificeerd te vinden. Daarbij zijn er enkele opvallende genetisch gemodificeerde
gewassen te vinden. Er geld een strenge regelgeving in heel Europa.
Aan het meeste genetisch gemodificeerde voedsel is niets te zien. Bij sommige is het juist
opvallend er is dan een eigenschap gelinkt aan een andere eigenschap, bijvoorbeeld kleur
aan een vitamine. Voorbeelden hiervan zijn: paarse tomaat en appels met rood vruchtvlees.
Maar gemodificeerd zetmeel is niet – zoals veel mensen denken – genetisch gemodificeerd.
Het is chemisch gemodificeerd om de eigenschappen te veranderen. Hier komt geen
gentech aan te pas. Gebaseerd op de mythe van gemodificeerd zetmeel, denken veel
mensen dat genetisch gemodificeerd voedsel overal te vinden is. Dit zijn echter geen
genetisch gemanipuleerde producten. Gebaseerd op de mythe van gemodificeerd zetmeel,
denken veel mensen dat genetisch gemodificeerd voedsel overal te vinden is. Dit zijn echter
geen genetisch gemanipuleerde producten. Zoals eerder vermeld is genetisch gemodificeerd
voedsel in Nederland en België – en in heel Europa – echter weinig in de schappen te vinden.
Veel genetisch gemodificeerde gewassen zijn niet toegestaan in de Europese Unie.
Een genetisch gemodificeerd product wordt pas in Europa toegelaten als het door een
keuring van de Europese Unie heen is. Bovendien moet de producent van een gg-gewas
eerst wetenschappelijk aantonen dat het gewas veilig is voor mens, dier en milieu. De
Europese voedselveiligheid autoriteit beoordeeld de veiligheid voor de gehele EU.
Vervolgens kijken de individuele lidstaten de veiligheid nog eens na voordat het toegestaan
is het product te verbouwen en/of te verkopen. Producten die hier te koop zijn, zijn dus
veelvuldig gecontroleerd op de veiligheid.
Om erachter te komen of je genetisch modificeerd voedsel eet moet je letten op het etiket,
zuivel, vlees en eieren ( dieren die zich voeden met gm voedsel) en het keurmerk.
Gevaren van GM
Een van de grootste bezwaren tegen genetische modificatie is dat de effecten op de lange
termijn niet bekend zijn. Dit komt omdat de gemodificeerde gewassen al vroeg op de markt
worden gebracht. Verder onderzoek kost tijd en dus geld.
Omdat genetisch modificeren zo duur is, wordt dit slechts met enkele zaden of embryo’s
gedaan. Deze worden vervolgens gekloond, er ontstaan dus exacte kopieën. De kopieën
dragen alle positieve eigenschappen van het eerste genetisch gemodificeerde individu, maar
ook alle negatieve eigenschappen. In het geval van de uitbraak van een ziekte zijn er geen
individuen aanwezig die genetisch resistent zijn tegen de ziekte, want alle individuen zijn
hetzelfde.
6
Een ander groot bezwaar tegen genetisch gemodificeerde organismen is dat ze niet in te
dammen zijn. Planten die genetisch gemodificeerd zijn verspreiden hun zaden net als andere
planten. Daarbij kunnen ze kruisen met niet gemodificeerde planten. Hierdoor is het
onmogelijk om de gemodificeerde gewassen in te dammen, en is het dus ook niet mogelijk
om de gewassen weer uit te roeien indien er negatieve effecten optreden.
Genetische modificatie wordt vaak aangedragen als oplossing voor kleine boeren in arme
landen. In praktijk heeft echter het bedrijf dat de genetisch gemodificeerde producten heeft
ontwikkeld eigendomsrechten. Hierdoor moeten boeren veel geld betalen om genetisch
gemodificeerde zaden te planten.
Voor mensen met allergieën kan het een ramp zijn. Iemand die allergisch is voor noten kan
een allergische reactie krijgen van een ander gewas, waar een gen van een noot is
ingebouwd. Zeker bij ernstige voedselallergieën is er een gevaar.
Genetische modificatie een milieu probleem of toch een verbetering?
Wereldwijd krijgen 860 miljoen mensen regelmatig niet genoeg voedsel binnen om hun
honger te stillen en de benodigde voedingsstoffen op te nemen. Maar liefst 800 miljoen van
hen woont in ontwikkelingslanden. Veel mensen in de westerse wereld denken dat er in
principe genoeg voedsel geproduceerd wordt en dat de problemen opgelost zijn als we onze
landbouwopbrengsten beter verdelen. Door de genetische samenstelling van planten te
veranderen, kunnen deze groeien op plekken waar dat normaal gesproken niet mogelijk is.
Daarnaast kun je met genetische modificatie de voedingswaarde van plantaardig voedsel
gericht verbeteren.
Vooral in ontwikkelingslanden spelen plantenziekten en insectenplagen een grote rol in de
uiteindelijke opbrengst van voedselgewassen. Door planten genetisch te veranderen kunnen
zij resistent gemaakt worden tegen ziekten en plagen. Bijkomend voordeel van het
inbouwen van resistentie is dat boeren minder bestrijdingsmiddelen hoeven te gebruiken.
Op die manier is GM ook goed voor een beter milieu. Voedselallergie komt in de westerse
wereld steeds vaker voor. Niet iedereen is allergisch, maar de meeste mensen hebben
weleens kleine ergernissen wanneer zij planten gebruiken.
Maar bij het consumeren van genetisch gemodificeerde plantenproducten kunnen ook
vreemde stoffen in ons lichaam terecht komen, zoals door genetische modificatie
geïntroduceerde eiwitten die ons afweersysteem nog nooit eerder heeft gezien. Veel
mensen zijn bang dat het aantal voedselallergieën met al die nieuwe stoffen in ons eten snel
toe zal nemen.
De angst bestaat dat genetisch gemodificeerde planten hun ingebouwde genen doorgeven
aan wilde planten. Daarom worden met dergelijke planten veldexperimenten uitgevoerd.
Tot nu toe is nog niet aangetoond dat genetisch gemodificeerde planten hun complete
ingebouwde genenset kunnen doorgeven aan wilde soortgenoten.
7
Een laatste punt van zorg zijn de grote biotechnologiebedrijven die genetisch
gemodificeerde planten ontwikkelen. Sommige bedrijven hebben patent aangevraagd op
hun creaties. Op die manier komen veelbelovende genetisch gemodificeerde planten
volgens tegenstanders niet terecht bij boeren in ontwikkelingslanden. Het kopiëren van een
vreemd gen naar een plant is geen nieuwe uitvinding, maar een ontdekking. Vandaar ook
dat er op zo’n creatie geen volledig patent wordt toegekend. Op dit moment is het zo dat
een derde van de genetisch gemodificeerde gewassen verbouwd wordt door arme boeren in
Zuid-Afrika, China, India en op de Filippijnen.
Tot nu toe heeft de Europese Unie producten van 17 genetisch gemodificeerde
voedselgewassen toegelaten op de Europese markt. Het gaat om planten als maïs, soja en
koolzaad die resistent zijn tegen verschillende ziekten en insectenplagen. Een negatief effect
is eveneens nooit overtuigend aangetoond en daarom blijft het licht voor onderzoek met
gemodificeerde gewassen op groen staan.
8
Onderzoeksvraag:
Genetische modificatie is er om de productie van voedsel, veeteelt etc. te verbeteren. Maar
dat is niet mogelijk om in een dag te veranderen. Er komen een heleboel experimenten bij
en dat heeft gevolgen. Bij dierenproeven is er een hoog cijfer van onnodige sterfte van
dieren. Bij genetische modificatie kan er verbetering ontstaan maar de kans is groot dat er
dan nabije gevolgen zijn zoals voedselallergie, overvloed aan extra eiwitten in voedsel en
andere negatieve gevolgen. GM kost daardoor ook veel geld voor het aantal experimenten
die uitgevoerd moeten worden voordat het de wereldmarkt ingaat.
Is genetische modificatie het wel waard om te proberen?
Hypothese:
Wij denken dat genetische modificatie groot voordeel kan zijn voor de wereldeconomie en
milieu. Er is een groot aantal negatieve gevolgen waarvan wij niet eens verwachten dat zou
kunnen ontstaan. Daarvoor natuurlijk de voorafgaande experimenten. Genetische
modificatie zal, volgens ons, een volgende stap naar een hongerloze wereld kunnen leiden.
9
Methode
Om een antwoord te krijgen op onze probleemstelling, moeten we als onderzoekers te werk
gaan. Wij denken dat als je 2 dezelfde gebieden/ plaatsen pakt (bijv: 2 arme wijken), de
genetisch gemodificeerde gewassen bij de een en bij de ander normale/ geen genetisch
gemodificeerde gewassen kweekt er een verschil te zien valt. Dit doen we ook voor de
genetisch gemodificeerde producten en experimenten. Zo hebben we als het ware een
genetisch gemodificeerde en een niet-genetisch gemodificeerde wereld. Als onderzoekers
het dan elke dag bijhouden wat er met de samenleving gebeurd ( door middel van camera’s)
dan zou je op lange termijn kunnen zien wat dat met de 2 samenlevingen gedaan heeft. Met
welke gaat het beter? Bij 2 arme wijken, helpt de genetische modificatie wanneer je er
gebruik van maakt of juist niet? Wat doet het met het milieu? Ontstaan er voedselallergieën
bij de mensen door de genenverandering in de gewassen? Deze vragen zou je enigszins
kunnen beantwoorden als je deze 2 werelden een poosje in de gaten houdt. Door zo’n
onderzoek zou je kunnen zien of de genetische modificatie het waard is om uit te voeren.
Materiaal:
2 plaatsen met dezelfde omgeving en omstandigheden om te vergelijken.
Genetisch gemodificeerde gewassen en niet-genetisch gemodificeerde gewassen,
producten en mensen die de experimenten uitvoeren.
Camera’s en computers om gegevens op te slaan.
Onderzoekers die de proeven uitvoeren en de gegevens met elkaar vergelijken.
10
Bronnenlijst van onze 15 artikelen
Bremmer, D. ( 2014, 28 februari). Rem op het nodeloos doden van proefdieren.
Geraadpleegd op 17 september 2014, van
http://www.ad.nl/ad/nl/5596/Planet/article/detail/3605025/2014/02/28/Rem-ophet-nodeloos-doden-van-proefdieren.dhtml
Cok, J. (2013, 19 september). Vs overwegen genetische manipulatie op mensen.
Geraadpleegd op 10 oktober 2014, van http://www.gewoon-nieuws.nl/2013/09/vsoverwegen-genetische-manipulatie-op-mensen/
Koffiedik. (2009, 10 juni). kan de overheid genetisch manipuleren accepteren. Geraadpleegd op 4
oktober 2014, http://mijn-kijk-op.infonu.nl/mens-en-samenleving/37569-kan-deoverheid-genetisch-manipuleren-accepteren.html
Lalieu, E. (2009, 13 maart). GM-planten: voedselverbetering of volgend milieuprobleem.
Geraadpleegd op 24 oktober 2014, van http://www.kennislink.nl/publicaties/gm-
planten-voedselverbetering-of-volgend-milieuprobleem
Lisa. (2011, 9 november). De gevaren van genetische modificatie of manipulatie.
Geraadpleegd op 19 oktober 2014, van
http://wetenschap.infonu.nl/onderzoek/86414-de-gevaren-van-genetischemodificatie-ofmanipulatie.html
Lisa. (2011, 9 november). Genetische modificatie: wat eet ik eigenlijk. Geraadpleegd op 19 oktober
2014, van http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/86436-genetische-
modificatie-wat-eet-ik-eigenlijk.html
Lisa. (2011, 16 november). De mythen rond genetische modificatie. Geraadpleegd op 24 oktober
2014, van http://wetenschap.infonu.nl/diversen/86904-de-mythen-rond-genetische-
modificatie.html
Maarten. (2009, 2 december). Genetische modificatie. Geraadpleegd op 29 september 2014, van
http://dier-en-natuur.infonu.nl/milieu/47256-genetische-modificatie.html
Rijksoverheid. (z.d.). genetisch gemodificeerd voedsel en landbouw. Geraadpleegd op 24 oktober
2014, van http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/biotechnologie/genetisch-
gemodificeerd-voedsel-en-landbouw
Rijksoverheid. (z.d.). risico’s en vergunningen genetisch gemodificeerde organismen. Geraadpleegd
op 10 oktober 2014, van http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/biotechnologie/risicos-en-vergunningen-genetisch-gemanipuleerde-organismen
Santen, H. van (2013, 21 oktober). Duizenden dierproeven voor medicijnen blijken van weinig nut.
Geraadpleegd op 13 september 2014, van
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/10/21/duizenden-dierproeven-voor-medicijnenblijkenvan-weinig-nut/
11
Stichting informatieve dierproeven. (2014, 11 februari). Genetisch gemodificeerde dieren.
Geraadpleegd op 21 september 2014, van
http://www.informatiedierproeven.nl/genetische-modificatie
VIB. (z.d.). genetische modificatie. Geraadpleegd op 23 september 2014, van
http://www.vib.be/nl/biotech-basics/Pages/DNA-knippen-en-plakken.aspx
VUmc. (z.d.). proefdieren in de wetenschap. Geraadpleegd op 13 september 2014, van
http://www.vumc.nl/onderzoek/over-wetenschappelijk-onderzoek/wetenschap/
Wieschrijft. (2008, 26 februari). Wat is kiembaangentherapie. Geraadpleegd op 16 oktober
2014, van http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/ziekten/15843-wat-iskiembaangentherapie.html
12