6. Track Psychologie van Gezondheidsgedrag 6.1 Doelgroep
advertisement
Master Psychologie 6. Track Psychologie van Gezondheidsgedrag 6.1 Doelgroep, toelatingseisen, selectie De track Psychologie van Gezondheidsgedrag is bedoeld voor studenten die zich willen specialiseren in (het veranderen van) gedrag dat met gezondheid te maken heeft. De focus ligt hierbij op de uiteenlopende psychologische processen die van invloed zijn op gezonde en ongezonde gedragingen. Onder deze gedragingen vallen eten, sporten, roken en alcoholgebruik, maar bijvoorbeeld ook handelingen op het werk, in het verkeer en in een medische setting, zoals het (niet) opvolgen van doktersvoorschriften en besluiten om wel of geen medische behandeling te ondergaan. De track is toegankelijk voor studenten van alle specialisaties, die recentelijk en idealiter binnen vier jaar een bachelor Psychologie hebben afgerond. Vanwege het intensieve programma en het beperkte aantal afstudeerplaatsen worden jaarlijks maximaal dertig studenten toegelaten. Zonodig vindt er selectie plaats op basis van inhoudelijke voorkennis, studieresultaten en motivatie. Het tempo ligt hoog en omdat alle vakken op elkaar aansluiten is er in het eerste semester geen mogelijkheid tot uitloop. Het programma is dan ook alleen haalbaar voor studenten die fulltime beschikbaar zijn. Om per september 2014 met deze mastertrack te starten moet uiterlijk 2 juni 2014 een toelatingsverzoek zijn ontvangen door de selectiecommissie. Meer informatie en het aanmeldingsformulier zijn beschikbaar via www.tiny.cc/gezondheidsgedrag. Voor meer informatie kun je ook contact opnemen met de coördinatoren van de mastertrack, mw. dr. Aafje Brandt en mw. dr. Yaël de Liver, via e-mail: [email protected] of telefoon: 020-525 88 17. 6.2 Doelstelling mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag De track Psychologie van Gezondheidsgedrag is enerzijds een brede masterspecialisatie omdat zij kennis combineert uit verschillende deelgebieden van de psychologie, zoals sociale psychologie en ontwikkelingspsychologie. Anderzijds is de track juist specialistisch, omdat al deze kennis wordt ingezet voor het begrijpen en beïnvloeden van gezondheidsgedrag. Een belangrijk doel van het onderwijs is dan ook het relateren van psychologische processen zoals waarneming, gedachten, motivatie, automaticiteit en sociale invloeden aan gezond en ongezond gedrag. Deze mastertrack onderscheidt zich van andere tracks en specialisaties doordat studenten worden opgeleid tot deskundige op het gebied van (on-)gezondheidsgedrag en het veranderen daarvan. Als deskundige vorm je daarmee een schakel tussen fundamentele wetenschappelijke inzichten enerzijds en toepassingen in de praktijk van gezondheidsbevordering en gedragsverandering anderzijds. Je leert praktijkproblemen op het gebied van ongezond gedrag te analyseren en de achterliggende determinanten van het gedrag te bepalen door middel van onderzoek. Daarnaast leer je mogelijke manieren om het gedrag te beïnvloeden aan de hand van onderbouwde interventies. De wetenschappelijke onderbouwing van je idee- ën en oplossingen is daarbij essentieel. Hoewel het onderwijs en de opdrachten specifiek zijn gericht op gezondheidsgedrag kun je de opgedane kennis en vaardigheden ook heel goed gebruiken voor werkzaamheden op andere terreinen van gedragsbeïnvloeding zoals duurzaamheid en veiligheid. Specifiek aan deze track is verder dat je kennis maakt met inzichten uit verschillende richtingen van de psychologie. Het accent ligt daarbij op (cognitieve en motivationele) sociaalpsychologische processen, maar je verdiept je ook in inzichten uit met name de ontwikkelingspsychologie. Naast een uitgebreide wetenschappelijke verdieping in de determinanten van (on-)gezond gedrag is er veel aandacht voor het doen van verschillende vormen van onderzoek aan de hand van bijvoorbeeld surveys en reactietijdenmetingen. Dit onderzoek is er soms op gericht om verbanden tussen gedrag en hun onderliggende psychologische determinanten 341 Master Psychologie op te sporen, en soms om het proces of de effectiviteit van een interventie te onderzoeken. Een ander zwaartepunt ligt bij de verschillende stappen van het opzetten van interventies gericht op het beïnvloeden van gezondheidsgedrag. Hoe bepaal je bijvoorbeeld wat de oorzaken zijn voor het gegeven dat Marokkaanse vrouwen in Nederland vaker overgewicht hebben dan autochtone Nederlandse vrouwen? Hoe stel je vervolgens een interventie op die juist díe oorzaken aanpakt, en hoe bereik je deze moeilijk benaderbare bevolkingsgroep? Hoe stel je tot slot vast of de interventie effectief is geweest? Het onderwijs wordt verzorgd door experts uit verschillende deelgebieden van de psychologie en door collega’s uit het werkveld van gezondheidsonderzoek, voorlichting en beïnvloeding. 6.3 Beroepsmogelijkheden Voorbeelden van werkzaamheden voor studenten die de track Psychologie van Gezondheidsgedrag hebben afgerond zijn: • Het opzetten en evalueren van campagnes/projecten bij de (lokale) overheid, om gezond gedrag te bevorderen via bijvoorbeeld scholen of lokale gemeenschappen. • Onderzoek doen in een ziekenhuis naar voorlichting en communicatie bij keuze over medische behandelingen of medische screening. • Onderzoek doen bij een instelling voor verslavingszorg naar de effectiviteit van interventies om middelengebruik terug te dringen. • Het opzetten van interventies voor ontwikkelingsorganisaties om jongeren in ontwikkelingslanden voor te lichten over de risico’s van onbeschermde seks. Voor meer informatie over beroepsmogelijkheden zie ook Hoofdstuk 1 van deze studiegids. 6.4 Inrichting mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag De mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag bestaat uit een intensieve combinatie van kennis- en vaardighedenonderwijs. Naast de hoorcolleges zijn er werkcolleges waarbij veel wordt gewerkt met casussen en opdrachten. Deze opdrachten hangen samen met de beroepspraktijk van onderzoek naar en beïnvloeding van gezondheidsgedrag. Het onderwijsprogramma van de mastertrack bestaat uit twee fasen. In de eerste fase, van begin september 2014 tot eind december 2014 vindt het cursorisch onderwijs plaats. De tweede fase, van januari tot en met juli 2015 bestaat uit de (externe) afstudeeropdracht. Meer informatie over de afstudeeropdracht vind je hieronder, bij 6.4.2. 6.4.1. Cursorisch onderwijs track Psychologie van Gezondheidsgedrag Het cursorisch onderwijs in de mastertrack bestaat uit vier vakken die op elkaar zijn afgestemd. Gedurende twee blokken van elk 8 weken volg je steeds twee vakken parallel aan elkaar. In onderstaande tabel staat een overzicht van alle cursusonderdelen. Een uitgebreide beschrijving per vak vind je hierna bij de cursusbeschrijvingen. Aangezien de onderdelen van de track Psychologie van Gezondheidsgedrag op elkaar zijn afgestemd, zijn ze allemaal verplicht en alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot deze track. Een deel van de colleges van de vakken ‘Onderzoeksmethoden gezondheidsgedrag’ en ‘Gezondheidsbevordering en interventies’ volg je samen met masterstudenten Sociale Psychologie. Zij volgen deze colleges in het kader van de vakken ‘Meten van attitudes en gedrag’ en ‘Ontwikkelen en evalueren van interventies’. Semester 1, blok 1: 7204MS60 Determinanten van gezondheidsgedrag 342 Belangrijke theorieën op gebied van (on-)gezond 6 ec gedrag en de verandering daarvan. Speciale aandacht voor automatische vs. gecontroleerde processen, risicoperceptie en emoties. Master Psychologie 7204MS64 Onderzoeksmethoden gezondheidsgedrag Kwantitatieve en kwalitatieve methoden voor onderzoek naar gezond en ongezond gedrag. Speciale aandacht voor het meten van attitudes en gedrag. 6 ec Semester 1, blok 2: 7204MS61 Doelen en verleidingen Kennis van enerzijds motivatie en doelen en 6 ec anderzijds verleidingen en gewoontegedrag. Centrale vraag is hoe mensen hun eigen (on)gezonde gedrag wel en niet beïnvloeden. Aandacht voor middelengebruik. 7204MS47 Gezondheidsbevordering Theoretische procesmodellen en benaderingen 6 ec en interventies voor het opzetten, uitvoeren en evalueren van interventies. Daarnaast ontwerpen studenten een interventie bij een praktijkprobleem. Semester 2, blok 1 en 2: 7204MSGG Masterstage Het in de praktijk brengen van academische 18 ec kennis. Praktische werkzaamheden van academisch niveau en gedragswetenschappelijke aard. 7204MWGG Masterthese Relatief zelfstandige opzet, uitvoering, analyse 18 ec en rapportage van een maatschappelijk relevant wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de psychologie van gezondheidsgedrag. Totaal 60 ec 6.4.2. Afstudeeropdracht mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag Een belangrijk deel van het onderwijsprogramma is de afstudeeropdracht. Deze beslaat 36 ec en wordt uitgevoerd van januari t/m juli 2015. De kern van de afstudeeropdracht wordt gevormd door stagewerkzaamheden en het relatief zelfstandig opzetten en uitvoeren van een wetenschappelijk onderzoek in de praktijk. Deze afstudeeropdracht voer je uit bij - of in samenwerking met - externe organisaties en bedrijven zoals overheidsinstellingen (bv. GGD), onderzoeks- en kennisinstellingen (bv. Trimbos, EMGO+) en voorlichtingsorganisaties (bv. Jellinek/Arkin, Rutgers WPF, STAP). Een interne onderzoeksstage/-these bij psychologie aan de UvA is ook mogelijk, zolang het onderzoek betrekking heeft op gezondheidsgedrag. Het afstudeertraject bestaat uit een individueel traject van stage en these, en collectieve thesebijeenkomsten (zie laatste alinea). Bij de afstudeeropdracht ligt de nadruk op het zelfstandig (onder begeleiding) opzetten en uitvoeren van een onderzoek naar een psychologische vraagstelling van toegepaste of fundamentele aard. Dit kan zijn een onderzoek naar determinanten van een bepaald gezondheidsgedrag, maar bijvoorbeeld ook een studie naar de effectiviteit van een interventie. Het uitgangspunt is dat de volledige empirische cyclus wordt doorlopen. Dit houdt in dat je zelfstandig het onderzoek opzet (inclusief het onderzoeksdesign), de gegevens verzamelt en analyseert en een onderzoeksrapport schrijft. De te kiezen onderzoeksmethode is daarbij afhankelijk van het onderwerp: onder andere vragenlijstonderzoek, computertaken of kwalitatief onderzoek (zoals interviews) behoren tot de mogelijkheden. Naast het opzetten en uitvoeren van je eigen onderzoek verricht je tijdens de afstudeeropdracht ook stagewerkzaamheden. Hieronder vallen alle werkzaamheden die passen binnen het brede werkveld van een afgestudeerd psycholoog op het gebied van gezondheid en gedrag. Het kan hierbij gaan om werk ter voorbereiding of in aanvulling op je eigen onderzoek (bv. een uitgebreide literatuurstudie, het organiseren van focusgroepen). 343 Master Psychologie Maar ook andere werkzaamheden op het gebied van voorlichting, interventies, begeleiding of beleid zijn mogelijk. Het is van belang dat het om werk op academisch denk- en werkniveau gaat. Stagewerkzaamheden binnen het werkveld van Psychologie van Gezondheidsgedrag bestaan, naast onderzoek, overwegend uit (onderdelen van) het voorbereiden, opzetten, uitvoeren en/of evalueren van gezondheidsbevorderende interventies. In principe worden het afstudeeronderzoek (de masterthese) en stage gecombineerd tot één groot project bij één instantie (36 ec). In overleg is het ook mogelijk om twee afzonderlijke projecten uit te voeren, bijvoorbeeld een theseonderzoek aan de UvA en een stageproject bij een externe organisatie. De begeleiding vindt plaats door een docent verbonden aan de mastertrack en in de meeste gevallen een externe begeleider verbonden aan de externe organisatie. Indien er sprake is van een externe begeleider, maken interne en externe begeleider vooraf afspraken over de totstandkoming van de inhoud en de beoordeling van het traject. Het eindproduct van de afstudeeropdracht bestaat uit een onderzoeksrapport, een presentatie van de onderzoeksbevindingen tijdens het collectieve postersymposium van de mastertrack (eind juni), en een stageverslag. Het onderzoeksrapport wordt in principe geschreven in de vorm van een wetenschappelijk artikel, geschikt voor publicatie in een psychologisch tijdschrift, eventueel met bijlagen. Als student of begeleider hiervan wil afwijken dient dit eerst te worden besproken met de coördinatoren van de track. Als onderdeel van het afstudeeronderzoek vindt een aantal thesebijeenkomsten plaats. Tijdens deze bijeenkomsten wordt met medestudenten in kleinere groepen het eigen onderzoek in detail besproken en wordt gediscussieerd over mogelijke oplossingen voor voorkomende vraagstukken. Tot slot dienen studenten voor hun masterthese 10 colloquiumpunten te verzamelen middels het bijwonen van lezingen en symposia. Voor meer informatie over de colloquia, zie het trefwoord ‘colloquia’ in het register. Nadere inlichtingen: Mw. dr. Yaël de Liver en mw. dr. Aafje Brandt. E-mail: [email protected]. Telefoon: 020-5258817. 344 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag Determinanten van gezondheidsgedrag Punten SIS-code Plaats in het rooster Toelatingsvoorwaarden Aantal deelnemers Docent Inlichtingen 6 ec 7204MS60XY Semester 1, Blok 1 Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag max. 30 Prof. dr. Joop van der Pligt, dr. Yaël de Liver, dr. Aafje Brandt Dr. Aafje Brandt (coördinator), [email protected] Inhoud In dit vak leer je te begrijpen hoe gezond en ongezond gedrag ontstaan. Waarom hebben zoveel jongeren onveilige seks? Waarom is het zo moeilijk om een dieet vol te houden? Waarom zijn veel mensen terughoudend om zich te laten vaccineren tegen infectieziekten? Aan de hand van theorie, onderzoek en praktijk ontdek je welke determinanten gezondheidsgedrag en gedragsverandering bepalen. In het eerste deel van de cursus verdiepen we ons in modellen die gezondheidsgedrag verklaren en voorspellen, zoals het Health Belief Model en het Protection Motivation Model. Op welke wijze verklaren deze modellen gezond en ongezond gedrag? Wat zijn de sterke en zwakke kanten van de modellen? Op welke wijze kunnen ze worden ingezet in de praktijk om gezondheidsgedrag te begrijpen en te veranderen? We besteden hierbij speciale aandacht aan het waarnemen en verwerken van risico’s, de rol van emoties en het zelfbeeld (de eigen effectiviteit). Ook sociale factoren zoals druk van de peer group en sociale normen komen aan bod. Wat is hun rol en kan je ze ook gebruiken bij het veranderen van gedrag en leefstijl? In het laatste deel van de cursus gaan we in op automatische, onbewuste processen die een rol spelen bij gezondheidsgedrag. Hoe onderscheiden deze zich van meer gecontroleerde processen? Wat bepaalt hun relatieve invloed op gedrag? We besteden ook aandacht aan het toepassen van theorieën en onderzoeksbevindingen om interventies te evalueren en te ontwikkelen. Leerdoelen Na afloop van deze cursus kunnen studenten de verschillende modellen van gezondheidsgedrag (zoals het Health Belief Model en het Protection Motivation Model) parafraseren en evualeren. Studenten kunnen het onderscheid tussen gecontroleerde en automatische processen bij gezondheidsgedrag én hun relatieve invloed op gezondheidsgedrag beschrijven aan de hand van onderzoek en theorie (analyse van wetenschappelijke teksten en zelfstandig denken). Ze kunnen specifieke gezondheidsgedragingen en gezondheidsbevorderende interventies analyseren aan de hand van modellen van gezondheidsgedrag en kennis over automaticiteit en controle. Studenten kunnen verscheidene methoden beschrijven om gecontroleerde en automatische invloeden op gezondheidsgedrag te meten, en kunnen deze methoden kritisch beschouwen (parafraseren en evalueren). Studenten kunnen over het bovenstaande zowel mondeling als schriftelijk communiceren tijdens respectievelijk colleges, tentamens en opdrachten. Onderwijsvorm Hoorcolleges, werkcolleges en bijeenkomsten in subgroepjes. Het betreft een zeer intensief programma. Naast de hoor- en werkcolleges voer je twee opdrachten uit die gericht zijn op verdieping van je begrip van de stof en je vaardigheid in het analyseren van praktijkproblemen a.d.h.v. de wetenschappelijke inzichten over automatische en gecontroleerde processen bij gezondheidsgedrag. Studiematerialen en kosten • Stroebe, W. (2011). Social psychology and health (3rd ed.). Maidenhead: Open University Press, ISBN 978 033523809 5 (± €40,-). 345 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag • Aanvullende literatuur bestaande uit artikelen en hoofdstukken (ongeveer 300 pagina’s), wordt t.z.t. bekend gemaakt via Blackboard. • De collegestof. • Aanbevolen literatuur: Conner, M. & Norman, P. (2005/reprinted 2007). Predicting health behaviour (2nd ed.). Maidenhead: Open University Press, ISBN 13 978 0335 21176 0 (± €40,-). Beoordelingsvorm Tentamen (open vragen, 60% van het eindcijfer) en twee opdrachten (één groepsopdracht, 10% van het eindcijfer, en één individueel paper 30% van het eindcijfer). Alle onderdelen moeten met een voldoende zijn beoordeeld om te slagen voor dit vak. Details over de beoordeling worden via Blackboard bekend gemaakt. Onderwijstijden www.rooster.uva.nl 346 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag Doelen en Verleidingen Punten SIS-code Plaats in het rooster Toelatingsvoorwaarden Aantal deelnemers Docent Inlichtingen 6 ec 7204MS61XY Semester 1, Blok 2 Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag max. 30 Dr. Yaël de Liver, dr. Aafje Brandt, prof. dr. Reinout Wiers, Daniela Becker, Msc., dr. Nils Jostmann Dr. Yaël de Liver (coördinator), [email protected] Inhoud De meeste mensen vinden hun gezondheid belangrijk. Toch eten veel mensen te veel of te vet, drinken ze meer dan ze van plan waren, steken ze toch weer een sigaret op na het eten, en blijven ze voor de tv hangen terwijl ze zich zo hadden voorgenomen te gaan sporten. Ook mensen die hun leefstijl moeten aanpassen na bijvoorbeeld een hartinfarct of door diabetes vinden het moeilijk hun gedrag blijvend te veranderen. Waarom is het zo moeilijk om ongezond gedrag en gewoontes te veranderen en om gezond gedrag uit te (blijven) voeren? In deze cursus wordt uitgebreid ingegaan op de rol van motivatie en het stellen van doelen enerzijds, en verleidingen en oude gewoontes anderzijds. In dit krachtenveld is zelfregulatie van bijzonder belang: dit begrip verwijst naar de bewuste en onbewuste processen die ervoor zorgen dat mensen hun doelen kunnen bereiken. In de cursus behandelen we wetenschappelijke theorieën en onderzoeksbevindingen over doelen, motivatie, gewoontes, verleidingen en zelfregulatie en gaan we onder andere in op vragen als: wat zijn de bewuste en onbewuste processen die ons motiveren om iets wel of niet te doen? Zijn er individuele en situationele verschillen in motivatie? Wat zijn doelen en welke psychologische barrières zijn er bij het behalen van een doel (bv. conflicterende doelen, verleidingen, uitputting)? Bij de bestudering van de literatuur houd je steeds voor ogen wat de bevindingen betekenen voor gezondheidsgedrag en het veranderen ervan. We richten ons in deze cursus met name op twee toepassingsgebieden: eten en diëten enerzijds, en alcohol- en middelengebruik anderzijds. Het leggen van verbanden tussen wetenschappelijke inzichten en praktijkproblemen komt ook terug in de oefeningen en opdrachten. Leerdoelen Na afloop van deze cursus kan de student belangrijke begrippen (zoals doelen, motivatie, verleidingen en gewoontes) uit de psychologische literatuur over zelfregulatie beschrijven (parafraseren) en deze begrippen correct gebruiken in verklaringen van en redeneringen over gezond en ongezond gedrag (zelfstandig wetenschappelijk redeneren, analyseren, evalueren). De student kan belangrijke theorieën (zoals actie-fase theorie, limited resource model van zelfregulatie) en onderzoeksbevindingen op het gebied van doelen, verleidingen, zelfregulatie, motivatie en gewoontegedrag beschrijven, vergelijken en op waarde beoordelen (parafraseren, analyseren, evalueren). De student kan belangrijke theorieen en onderzoek op het gebied van zelfregulatie bij ongezond eetgedrag en alcohol- en middelengebruik beschrijven, vergelijken en op waarde beoordelen (parafraseren, analyseren, evalueren). De student kan met behulp van deze theorieen verklaringen en mogelijke oplossingen bedenken voor praktijkproblemen op het gebied van gezondheidsgedrag (analyseren en zelfstandig wetenschappelijk denken). De student kan bestaande interventies 347 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag op het gebied van zelfregulatie kritisch beoordelen aan de hand van theorie en onderzoek (analyseren, evalueren) en alternatieve oplossingen formuleren en onderbouwen (zelfstandig wetenschappelijk denken). De student kan een onderzoeksopzet ontwerpen om een vraag op het gebied van zelfregulatie bij gezondheidsgedrag te onderzoeken (zelfstandig wetenschappelijk denken). Studenten kunnen over het bovenstaande zowel mondeling als schriftelijk communiceren tijdens respectievelijk colleges, tentamens en opdrachten Onderwijsvorm Hoorcolleges, werkcolleges en bijeenkomsten in subgroepjes. Het betreft een zeer intensief programma. Daarnaast voer je opdrachten uit die gericht zijn op verdieping van je begrip van de stof en je vaardigheid in het analyseren van praktijkproblemen a.d.h.v. de wetenschappelijke inzichten op het gebied van motivatie en zelfregulatie. De opdrachten worden overwegend in kleine groepen uitgevoerd, en tellen mee voor de beoordeling. Studiematerialen en kosten • Artikelen en enkele boekhoofdstukken. Literatuurlijst wordt t.z.t. via Blackboard bekend gemaakt. Totaal ongeveer 600 blz. • Collegestof. Beoordelingsvorm Tentamen (open vragen; 70% van het eindcijfer) en opdrachten (30% van het eindcijfer). Beide onderdelen moeten met een voldoende zijn beoordeeld om te slagen voor het vak. Details over de beoordeling worden via Blackboard bekend gemaakt. Onderwijstijden www.rooster.uva.nl NB: Buiten de hoorcolleges en werkcolleges vinden bijeenkomsten plaats in subgroepjes. Toetsdata Beoordeling van opdrachten vindt plaats op verschillende momenten tijdens de cursus. 348 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag Gezondheidsbevordering en interventies Punten SIS-code Plaats in het rooster Toelatingsvoorwaarden Aantal deelnemers Docenten Inlichtingen 6 ec 7204MS47XY Semester 1, Blok 2 Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag max. 30 Dr. Kai Jonas, dr. Aafje Brandt, dr. Yaël de Liver, Marc Heerdink, Msc Dr. Aafje Brandt, [email protected] Inhoud In deze cursus verwerf je kennis en vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderbouwde interventies die gezond gedrag bevorderen. De cursus bestaat uit drie blokken. De colleges van Blok 1 en 111 volg je samen met studenten van het mastervak Óntwikkelen en evalueren van interventies’. In Blok 1 leer je aan de hand van een aantal hoorcolleges en zelfstudie hoe je effectieve interventies ontwikkelt. Je leert daarbij uit welke stappen dit proces bestaat, waaronder het analyseren van het probleem aan de hand van wetenschappelijke kennis uit eerder onderzoek en het ontwikkelen van interventie-onderdelen gericht op specifieke determinanten van het probleemgedrag. Behalve voor de praktische en theoretische aspecten bij het opzetten van interventies is er ook aandacht voor drie specifieke evaluatiestrategieën: (1) het pretesten van interventieonderdelen met als doel het optimaliseren van de definitieve interventie, (2) het doen van een procesevaluatie om achteraf vast te stellen in hoeverre de interventie is verlopen zoals gepland, en (3) het uitvoeren van een effectmeting om de werkzaamheid van de interventie te bepalen. Blok II bestaat uit projectgroepen: hierin ontwikkel je met een subgroep van medestudenten uit de mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag een interventie gericht op het veranderen van een specifieke gezondheidsgedraging. Hierbij doorloop je de stappen die je geleerd hebt in Blok I met betrekking tot het ontwikkelen van een wetenschappelijk onderbouwde interventie. De interventies zijn gericht op het veranderen van gezondheidsgedragingen in gegeven casussen uit de praktijk van gezondheidsbevordering. In deze groepsopdracht gebruik je zowel de kennis over het ontwikkelen van effectieve interventies die je in deze cursus hebt opgedaan als de kennis over de totstandkoming van gezondheidsgedrag uit de overige cursussen van de mastertrack. De onderwijsvorm bij Blok II bestaat uit werkcolleges, werken in subgroepen en wekelijks overleg met je begeleider. In Blok III verdiep je je in de statistische kant van het testen van de effectiviteit van een interventie. Welke analyses voer je uit bij een effectmeting en hoe interpreteer je de resultaten? In dit blok oefen je met verschillende analyses en uitkomsten, en plan je de relevante statistische analyses die nodig zijn om effectmetingen uit te voeren. Leerdoelen Na afloop van de cursus kunnen studenten de verschillende stappen van het plannen, uitvoeren en toetsen van een interventie gericht op gezondheidsgedrag parafraseren en evalueren. Ze kunnen deze stappen toepassen ten einde een werkzame interventie te ontwikkelen ter bevordering van gezond gedrag (zelfstandig denken). Studenten kunnen de kennis die ze eerder hebben opgedaan over theorieën over gezondheidsgedrag en de beïnvloeding van gezondheidsgedrag toepassen binnen het kader van het ontwikkelen van een interventie (analyseren en zelfstandig denken). Ze kunnen de kwaliteit van bestaande 349 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag interventies en interventie-onderzoeken evalueren en beredeneren. Daarnaast kunnen studenten verschillende statistische uitkomsten van een effectmeting correct interpreteren (analyseren en parafraseren). Studenten kunnen een beknopt analyseplan schrijven om de effectiviteit van een interventie te toetsen (zelfstandig denken en schriftelijk comuniceren). Studenten kunnen over het bovenstaande zowel mondeling als schriftelijk communiceren tijdens respectievelijk colleges, tentamens en opdrachten. Onderwijsvorm Hoorcolleges, werkcolleges en bijeenkomsten in subgroepjes. Het betreft een zeer intensief programma. Studiematerialen en kosten • Bartholomew, L. K., Parcel, G. S., Kok, G., & Gottlieb, N. H. (2011). Planning health promotion programs: An intervention mapping approach, 3d edition. San Francisco: Jossey-Bass. (± € 75,-) • Aanvullende hoofdstukken en artikelen; literatuurlijst wordt t.z.t. via Blackboard bekend gemaakt; ongeveer 175 pagina’s. • Collegestof. Beoordelingsvorm Schriftelijk tentamen (open vragen; 70% van het eindcijfer), een individuele opdracht (10% van het eindcijfer) en groepsopdracht (een eindverslag en presentatie; 20% van het eindcijfer). De vragen op het tentamen hebben deels betrekking op algemene kennis en vaardigheden m.b.t. het ontwikkelen en evalueren van interventies en deels op kennis en vaardigheden over het ontwikkelen en evalueren van interventies specifiek gericht op het beïnvloeden van gezondheidsgedrag. Zowel het tentamen als de opdrachten dienen met een voldoende te zijn beoordeeld om te slagen voor de cursus. Onderwijstijden www.rooster.uva.nl Let op: Buiten de hoor- en werkcolleges vinden in Blok 2 op afspraak bijeenkomsten plaats in subgroepjes. Bijzonderheden Een deel van de colleges (Blok 1 en 111) volg je samen met studenten van de masterspecialisatie Sociale Psychologie. Blok 11 (Projectgroepen gezondheidsgedrag) is alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag. 350 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag Masterstage gezondheidsgedrag Punten SIS-code Plaats in het rooster Toelatingsvoorwaarden Docent 18 ec 7204MSGG Semester 2, Blok 1 en 2 Alleen toegankelijk voor studenten die alle vakken van de master track Psychologie van Gezondheidsgedrag hebben afge rond (zie Track Psychologie van Gezondheidsgedrag) Dr. Aafje Brandt, dr. Yaël de Liver (coördinatoren), overige docenten Inhoud Een student dient de kennis die hij/zij op de universiteit heeft opgedaan in de praktijk te brengen. De stagewerkzaamheden dienen van academisch niveau en gedragswetenschappelijke aard te zijn. Na een inwerkperiode moet de student in staat zijn om de werkzaamheden met een redelijke mate van zelfstandigheid uit te voeren. Leerdoelen De student kan: de onderzoeks- en praktijkvragen binnen de stageopdracht analyseren met de kennis die is opgedaan tijdens het cursorisch onderwijs; hierover op heldere wijze rapporteren, zowel mondeling als schriftelijk; zelfstandig en systematisch relevante wetenschappelijke informatie selecteren (analyseren), uitleggen (parafraseren) en op waarde schatten (evalueren). De student kan waar nodig (en met begeleiding), eigen kennis op het gebied van gezondheidsgedrag herzien en uitbreiden (parafraseren, analyseren). De student kan mogelijke oplossingen binnen de stageopdracht vergelijken (evalueren); levert nieuwe ideeen en komt met suggesties om de vraag die centraal staat in de stageopdracht op te lossen (analyseren, zelfstandig wetenschappelijk denken); De student kan op een professionele wijze omgaan met de taken binnen de stageopdracht. Dat wil zeggen: afspraken nakomen, nauwkeurig werken, zelfstandig een realistische planning maken en deze nakomen (zelfreflectie), oplossingen bedenken die passen binnen de organisatie waar de stageopdracht wordt uitgevoerd, bij tegenslag deze oplossingen aanpassen (zelfreflectie, zelfstandig denken); correct en positief communiceren met verschillende betrokken partijen (zelfreflectie, schriftelijke en mondelinge communicatie). Stageplekken In een stage dienen werkzaamheden uitgevoerd te worden die passen in het werkterrein van een afgestudeerd gedragswetenschapper op het gebied van gezondheidsgedrag. Studenten kunnen op verschillende manieren een stage vinden. Zij kunnen zelf een stageplek zoeken en ter goedkeuring voorleggen aan één van de coördinatoren van de mastertrack. Ook zijn er t.z.t. enkele stagevacatures te vinden op Blackboard. Onderwijsvorm Begeleiding Bij interne (onderzoeks-)stages heeft men met één begeleider te maken; bij externe stages moet er ook een externe begeleider zijn op de stageplek. Deze is bij voorkeur zelf psycholoog en/of gedragswetenschapper. Alleen na overleg met de coördinatoren kan hiervan worden afgeweken. Voor aanvang van de stage dienen de student en begeleider(s) afspraken te maken over de begeleiding, inhoud, werkwijze en duur van de stage. Deze afspraken worden vastgelegd in een stagecontract, zoals t.zt. te vinden op Blackboard. Stageverslag De werkzaamheden tijdens een stage worden na afloop van de stage gerapporteerd door middel van een stageverslag. Verdere informatie betreffende het stageverslag is te vinden 351 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag in de afstudeerhandleiding die in het najaar van 2014 op Blackboard beschikbaar wordt gemaakt. Beoordelingsvorm Voor details over de beoordeling, zie de afstudeerhandleiding die in het najaar van 2014 op Blackboard beschikbaar wordt gemaakt. Omvang De masterstage wordt uitgevoerd in de periode van begin januari tot eind juni, en beslaat een studiebelasting van 12 weken op fulltime-basis, of langer naar rato van parttimebelasting. Voor de masterstage krijgt men standaard 18 ec. Werkzaamheden voor stage en these samen (inclusief MT-voorstel, colloquia en thesebijeenkomsten) dienen bij elkaar tenminste 24 weken oftewel 36 ec te beslaan. Onderwijstijden Individuele afspraken met de interne (en eventueel) externe begeleider. 352 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag Masterthese Gedrag & Gezondheid Punten SIS-code Plaats in het rooster Toelatingsvoorwaarden Docent 18 ec 7204MW.GG Semester 2, Blok 1 en 2 Alleen toegankelijk voor studenten die alle vakken van de master track Psychologie van Gezondheidsgedrag hebben afgerond (zie Track Psychologie van Gezondheidsgedrag) Dr. Yaël de Liver en dr. Aafje Brandt (coördinatoren), diverse docenten Inhoud In de masterthese verricht men een (grotendeels) zelfstandig onderzoek, waarin de zelfstandigheid tot uiting komt in alle onderdelen, te weten de opzet, uitvoering, analyse en rapportage. De eerste fase van de masterthese bestaat uit het schrijven van het MTonderzoeksvoorstel. Hierin wordt, via een standaardformulier, in detail de achtergrond en opzet van het onderzoek beschreven. Het voorstel wordt, na goedkeuring door de interne (en de eventueel externe) begeleider, voorgelegd aan een tweede beoordelaar. Als deze het MT-onderzoeksvoorstel heeft goedgekeurd kan het eigenlijke onderzoek beginnen. De resultaten van het onderzoek worden verwerkt in een wetenschappelijk verslag, de masterthese. De definitieve versie van de MT wordt ook weer beoordeeld door zowel de interne begeleider als de onafhankelijke tweede beoordelaar. De masterthese wordt afgesloten met een presentatie van het uitgevoerde onderzoek tijdens het jaarlijkse symposium van de mastertrack. Leerdoelen Na afloop van de masterthese zijn studenten in staat om problemen te structureren en te herdefiniëren en daarbij adequate vragen te stellen (analyseren, evalueren en zelfreflectie plegen). Studenten zijn in staat het juiste abstractieniveau te kiezen, gegeven de complexiteit van het probleem (analyseren en zelfstandig denken). Studenten zijn in staat met complexe situaties om te gaan en op basis van wetenschappelijke literatuur en (eventueel incomplete) data een beredeneerd oordeel te vormen (parafraseren, analyseren van wetenschappelijke teksten, zelfstandig denken, mondeling en schriftelijk communiceren). Studenten zijn in staat informatie uit een brede verzameling van bronnen en onderzoek binnen de discipline op bruikbaarheid en wetenschappelijke waarde te schatten (analyseren en zelfstandig denken). Studenten kunnen begrijpelijk en genuanceerd mondeling en schriftelijk rapporteren (communiceren) over hun eigen onderzoek in relatie tot eerder onderzoek. Onderwijsvorm Globaal houdt een masterthese voor een student de volgende werkzaamheden in: (a) het formuleren van een vraagstelling of het uitwerken van een gegeven vraag- of probleemstelling; (b) verdieping in de literatuur om op de hoogte te raken van het onderwerp; (c) het maken van een onderzoeksopzet; d) het schrijven van een MT-onderzoeksvoorstel; (e) het verzamelen en analyseren van de data; (f) de verslaglegging; (g) de openbare presentatie en (h) het deelnemen aan de thesebijeenkomsten. Daarnaast dienen 10 colloquia te worden bijgewoond. Zie ‘Track Psychologie van Gezondheidsgedrag’ voor meer informatie. In de verplichte thesebijeenkomsten bespreken studenten vragen en problemen rondom de eigen afstudeeronderzoeken. Beoordeling Zie voor de beoordeling de Studentenhandleiding op Blackboard. 353 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag Papieren en digitaal verslag, inleveren bij interne begeleider en (als één word/pdf-document) gemaild naar [email protected]. Presentatie tijdens het collectieve (poster-)symposium (informatie najaar 2014 op Blackboard). Bijzonderheden Voor een masterthese Psychologie van Gezondheidsgedrag krijgt men standaard 18 ec. Minder is niet mogelijk. De masterthese is formeel opgesplitst in MT-onderzoeksvoorstel (4 ec), MT-onderzoek (14 ec), inclusief het bijwonen van colloquia en het deelnemen aan de verplichte thesebijeenkomsten. Het MT-onderzoeksvoorstel moet gereed zijn binnen maximaal vijf weken na aanvang van het theseproject indien student fulltime aan de these werkt. Vaak wordt het onderzoek echter parallel aan de stage uitgevoerd, waardoor er op parttime-basis aan de these wordt gewerkt. De deadline voor het onderzoeksvoorstel kan dan met maximaal drie weken worden verruimd. De masterthese (inclusief schrijven MT-onderzoeksvoorstel) wordt uitgevoerd in de periode van begin januari tot eind juni, en beslaat een studiebelasting van 12 weken op fulltime-basis, of langer naar rato van parttime-belasting. Over omvang en planning worden vooraf duidelijke afspraken gemaakt met interne (en eventueel externe) begeleider. Deze afspraken worden vastgelegd in een MT-contract, waarin student en begeleider zich committeren aan een bepaalde planning en inspanning (het MT-contract bevat o.m. de aanvangsdatum, geplande einddatum, aantal ec, en door wie en op welke wijze de begeleiding verzorgd wordt). De inhoud van het voorgenomen onderzoek en een nader uitgewerkte planning (waaruit de haalbaarheid moet blijken), maken deel uit van het MT-onderzoeksvoorstel. Meer informatie over de masterthese is te vinden in de afstudeerhandleiding die in het najaar van 2014 beschikbaar wordt gemaakt op Blackboard. Onderwijstijden Individuele afspraken met de interne (en eventueel) externe begeleider; thesebijeenkomsten (zie onder). Thesebijeenkomsten Data wordt nog bekend gemaakt. 354 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag Onderzoeksmethoden gezondheidsgedrag Punten SIS-code Plaats in het rooster Toelatingsvoorwaarden Aantal deelnemers Docent Inlichtingen 6 ec 7204MS64XY Semester 1, Blok 1 Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Psychologie van Gezondheidsgedrag max. 30 Prof. dr. Joop van der Pligt, dr. Aafje Brandt, dr. Yaël de Liver en overige docenten Dr. Aafje Brandt, [email protected] Inhoud Goed onderzoek is essentieel bij het bestuderen en veranderen van gezondheidsgedrag. Allereerst om onze wetenschappelijke kennis te vergroten over de (psychologische) processen bij gezondheidsgedragingen, zoals bijvoorbeeld de invloed van alcohol op het omgaan met risico’s of de rol van sociale steun bij het volhouden van goede voornemens. Daarnaast zijn gedegen onderzoekskennis en -vaardigheden van groot belang voor het beantwoorden van vragen uit de praktijk, zoals het achterhalen van de oorzaken voor ongezond gedrag bij een bepaalde doelgroep en het toetsen van de effectiviteit van een interventie. In deze cursus wordt daarom ingegaan op het opzetten en uitvoeren van verschillende typen onderzoek die veel gebruikt worden in de praktijk van gezondheidsgedrag en gezondheidsbevordering. De nadruk bij dit vak ligt op vragenlijstonderzoek, omdat dit één van de belangrijkste en meest gebruikte methoden is bij onderzoek naar gezondheidsgedrag. In de eerste weken van deze cursus volg je colleges waarin uitgebreid wordt ingegaan op het meten van attitudes en gedrag. In de bijeenkomsten ligt de nadruk op wat er komt kijken bij een goed vragenlijstonderzoek. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan andere methodes om attitudes en gedrag te meten. De colleges en de bijbehorende opdrachten van dit eerste blok volg je samen met studenten van de masterspecialisatie Sociale Psychologie. Naast deze gezamenlijke colleges zijn er aparte werkcolleges waarin dieper wordt ingegaan op onderwerpen die specifiek van belang zijn voor onderzoek naar gezondheidsgedrag. In het tweede deel van de cursus ontwerp je zelf een vragenlijstonderzoek op het gebied van gezondheidsgedrag. In een aantal stappen schrijf je een volledig onderzoeksvoorstel, met daarin je onderzoeksvraag, doelgroep, onderzoeksdesign en variabelen (attitudes, percepties, gedragingen) die je wilt meten om je onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden. Op basis van de kennis die je in het eerste deel van de cursus hebt opgedaan construeer je ook de uitgewerkte vragenlijst (en eventuele andere meetinstrumenten), zoals je die aan deelnemers van je onderzoek zou voorleggen. Tijdens dit onderdeel van de cursus zijn er verschillende bijeenkomsten waarin je feedback krijgt van zowel docent als medestudenten van de track Psychologie van Gezondheidsgedrag. Het uitwerken van de opdrachten is tijdsintensief. Leerdoelen Na afloop van de cursus: Ken je de verschillende functies en doelen van onderzoek in de context van gezondheidsgedrag (parafraseren, analyseren); Kun je een globale probleemstelling van een onderzoek omzetten in een concrete vraagstelling (analyseren, zelfstandig wetenschappelijk redeneren); Ken (parafraseren) je verschillende onderzoeksmethoden die van belang zijn in de context van gezondheidsgedrag (zoals een survey, focusgroep en 355 Cursusbeschrijvingen Psychologie van Gezondheidsgedrag IAT), en kun je van deze methoden beoordelen wat je er wel en niet mee kunt meten (evalueren); ben je op de hoogte van een aantal kwalitatieve methoden (parafraseren), je kunt deze op waarde schatten en weet hoe je ze moet gebruiken bij de ontwikkeling van een vragenlijst (analyseren, evalueren); Kun je een passende onderzoeksopzet maken bij een specifieke onderzoeksvraag uit de praktijk (zelfstandig wetenschappelijk denken); weet je hoe je een adequate steekproef moet trekken om een specifieke onderzoeksvraag te beantwoorden (analyseren); Kun je kritisch reflecteren op de validiteit en betrouwbaarheid van verschillende onderzoeksmethoden en –instrumenten (analyseren, evalueren); Ben je in staat om in wetenschappelijke literatuur bestaande -al dan niet gevalideerde- meetinstrumenten te beoordelen die zich richten op de attitudes of gedragingen die je wilt meten (analyseren); Kun je een valide en betrouwbare vragenlijst construeren om attitudes en/of gedrag te meten (zelfstandig wetenschappelijk redeneren); Kun je een onderzoekopzet schrijven waarin zowel de vraagstelling van het onderzoek als het meetinstrument worden beschreven en verankerd in de bestaande literatuur (zelfstandig wetenschappelijk redeneren, schriftelijk rapporteren); kun je over de verschillende onderdelen van een onderzoeksopzet helder en kritisch vertellen en discussieren (mondeling rapporteren) Onderwijsvorm Hoorcolleges, werkgroepen en opdrachten (individueel en in subgroepjes). Het betreft een intensief programma. Studiematerialen en kosten • Van der Pligt, J., & Blankers, M. (2013). Survey-onderzoek: De meting van attitudes en gedrag. Den Haag: Boom Lemma Uitgevers. • Aanvullende hoofdstukken en artikelen; literatuurlijst wordt t.z.t. via Blackboard bekend gemaakt; ongeveer 175 pagina’s. • Collegestof. Beoordelingsvorm Tentamen halverwege de cursus (meerkeuzevragen en open vragen; 40% van het eindcijfer) en opdrachten (60% van het eindcijfer). Van de opdrachten is 70% een individueel product en 30% een groepsproduct. Alle onderdelen moeten met een voldoende zijn beoordeeld om te slagen voor het vak. Details over de beoordeling worden via Blackboard bekend gemaakt. Onderwijstijden www.rooster.uva.nl Buiten deze data en tijden vinden op afspraak individuele bijeenkomsten plaats. 356
