Bestand downloaden

Nederlands - 5vwo - Stijlfiguren en werkwoordspelling
Blz 220 t/m 237 (stijlfouten + stijlvormen) | 238 t/m 249 (spelling) | 254 t/m 264 | 262 4 | 263 10ab
Stijlfiguren
Beschrijving
Voorbeeldzin
Inversie
Zinsdeel - pv - onderwerp - rest zin
Morgen ga ik naar de markt.
Tautologie
Iets wordt twee keer gezegd met
Je kon de artikelen gratis en voor niets
verschillende woorden.
meenemen.
Pleonasme
Overbodig bijvoeglijk naamwoord
Het kind moest hardop voorlezen in de
klas.
Hyperbool
Overdrijving
Ik ga dood van de honger.
Enumeratie
Opsomming gelijkwaardige zaken
Het hele dorp was aanwezig: de boer,
de dokter, de juf, de kinderen…
Antithese
Tegenstelling
Zij steunden elkaar door dik en dun.
Paradox
Schijnbare tegenstelling
Hij is zo snel als een slak.
Eufemisme
Verzachtende manier van spreken
Door de crisis zijn veel mensen
baanloos geworden (werkloos).
Understatement
Iets sterker over laten komen
Het ontslag van de directeur was niet
echt een pretje voor hem.
Litotes
Dubbele ontkenning → bevestiging
Dat is geen slecht idee.
Retorische vraag
Een vraag waar je het antwoord al
Moet dat soms kapot?
van weet
Climax &
Toename in kracht / spanning
- Voordat dit plan doorgaat, zijn we
anticlimax
Afname in kracht / spanning
weken, maanden, jaren verder…
- Hij was woedend, naja, boos, een
beetje chagrijnig misschien.
Parallellisme
Herhalende zinsconstructie
Spreken is zilver, zwijgen is goud.
Exclamatie
Uitroep
Hoera!
Ironie,
Vriendelijke spot,
- Goh, je bent precies op tijd.
sarcasme,
spot,
- Je moet vooral zo doorwerken, dan
haal je het wel!
cynisme
erge spot
- Het goede nieuws is dat er wel een
ziekte naar je vernoemd wordt…
Accumulatio
Verwante woorden / betekenissen
Verband, pleister, … , alles gaat mee.
Alliteratie
Woorden met gelijke beginklanken
Vriendelijke vriend, doe dat eens niet.
Anafoor
Herhaling woord / woordgroep
M'n zoon, waar ben je. M'n zoon, kom
terug…
Aposiopese
Afbreken gedachte
Hij doet wel erg vreemd de laatste tijd.
Hij zal toch niet …
Cliché
Te vaak gebruikte zin / uitdrukking
Soms zit het mee, soms zit het tegen.
Woordspeling
Woordgrap door combinatie
De kapper kapt ermee.
verwante woorden
Beeldspraak
Vergelijking met
'als'
Vergelijking
zonder 'als'
Beschrijving
Verbind een beeld en de bedoelde
betekenis met als
Verbind een beeld en de bedoelde
betekenis zonder als
Voorbeeldzin
De dief ging er als een speer vandoor.
Na het feest leek de woonkamer wel
een varkensstal.
Metafoor
- Synesthesie
Metonymia
Personificatie
Een vergelijking waarbij alleen het
beeld wordt benoemd
- Zintuiglijke vermenging
Relatie tussen bedoelde en beeld
Men noemt:
- Deel i.p.v. geheel
- Geheel i.p.v. deel
- Maker i.p.v. het gemaakte
- Omhulsel i.p.v. de inhoud
Iets levenloos krijgt menselijke /
dierlijke eigenschappen.
Stijlkwesties
Woorden met andere betekenis
Contaminaties
Verkeerde voorzetsels
Inconsequente gebruik
werkwoordstijden
Incongruentie
Inconsequent gebruik
persoonlijke voornaamwoorden
Een vloedgolf van reacties.
- Een scherpe geur drong mijn neus
binnen. (gevoel - reuk)
- Die kale speelt goed vandaag.
- Nederland heeft gewonnen met 6-0.
- In de zaal hangt een prachtige
Rembrandt.
- Doe mij nog maar zo'n glaasje.
De wind floot met zijn bladeren.
Woorden verwisselen
waardoor onbestaande
woorden ontstaan
Het verhusselen van twee
woorden
Verkeerd gebruik van
voorzetsels
Tijden door elkaar halen in
één zin
Verkeerde vervoeging bij het
onderwerp (enk / mv)
(Te) veel verschillende pers.
vnw gebruiken in zinnen
Vage woorden
Vage woorden die, soms
zonder uitleg, weinig
betekenis hebben.
Pleonasme
- Deel van betekenis wordt
herhaald in een ander woord
- Volledige betekenis wordt
herhaald in een ander woord
Gebruik verkeerde
verwijswoorden
Wel: verwijzing naar
personen zonder zelfs. nmwd
erachter
Niet: geen persoon / wel
zelfs. naamwoord erachter
Woorden uit andere talen
Onterechte overname van
woorden
Tautologie
Verkeerde verwijswoorden
ZIE TABEL HIERONDER
Wel of geen -n?
Leenwoorden
barbarismen
 anglicismen
Mensen met een laag
eigenbeeld kiezen steeds vaker
voor cosmetische chirurgie.
Het kost duur.
Ik heb het niet tegen de
kinderen verteld. (aan)
De man keek mij aan terwijl
weg loopt.
De deelnemers worden
gevraagd om op te staan.
Als je kijkt naar die gekken zou
ik denken dat we hier niet thuis
horen. Volgens mij denkt men
ook dat zij niet helemaal 100%
zijn.
F: De meeste mensen gaan dit
jaar naar Spanje op vakantie.
G: 70% van de Nederlandse
vakantiegangers gaat naar
Spanje dit jaar.
Grote reus
Ik ben gedwongen u dit te
moeten zeggen.
De meesten komen rond drie
uur.
De meeste mensen komen rond
drie uur.
Tram, horloge, cadeau.

Sale i.p.v. uitverkoop
 germanismen
 gallicismen
Archaïsmen
Lastige woordparen
Woorden die sterk verouderd
zijn
verwarring bij woordkeuze
planmatig i.p.v. volgens plan
onderstreepte i.p.v. benadrukt
bestendigen, derhalve, doch,
indien, gaarne, indien, pogen,
reeds, sedert, zijdens.
dan / als
hun / hen
met de hulp van / met behulp van
ZIE TABEL ONDERAAN
te danken aan / te wijten aan
heel / hele
schijnbaar / blijkbaar
omdat / doordat
daarom / daardoor
tenzij / mits
vergeten zijn / vergeten hebben
twijfelen / weifelen
ten slotte / tenslotte
hoe lang / hoelang
Verkeerde verwijswoorden - Regels
Persoonlijk / Bezittelijk voornaamwoord
Landen en steden
Concrete zelfstandige naamwoorden
Let op: Natuurlijk geslacht gaat voor
Man
hij / zijn
Vrouw
zij / haar
X
Vrouwlijke zelfs. naamwoorden eindigen op:
-heid, -nis, -ing, -schap, -de, -te, -ij, -ie,
-iek, -ica, -theek, -teit, -tuur, -ture,
-suur, -sure, -ide, -ode
Aanwijzende voornaamwoorden
X
De-woorden
deze / die
Het-woorden
die / dat
Man
Betrekkelijke voornaamwoorden
Let op:
 dat verwijst naar een het-woord
 wat gebruik je:
- Als je wilt verwijzen naar de voorgaande zin
- Als je wilt verwijzen naar iets onbepaalds
- bij de overtreffende trap (zonder zelfs. nmwd)
Bijwoorden
hierover, hierop, waaraan, waarmee, waarvoor,
eraan, daarover … …
 Dingen en dieren
Onzijdig
het / zijn
X
die
Vrouw
die
Onzijdig
dat
Ik heb een spel gekregen dat ik leuk vind.
Ik heb een spel gekregen, wat ik leuk vind.
- waarmee, waarover, waaraan.

Personen
- aan wie, met wie, voor wie … …
Lastige woordparen
dan / als
Dan na:
 vergrotende trap
 ander en anders
Als na:
 alle andere gevallen
hun / hen
Hun als:
 het om een meewerkend voorwerp gaat zonder
voorzetsel
Hen als:
 het om een meewerkend voorwerp gaat met voorzetsel
 het om een lijdend voorwerp gaat
met de hulp van / met behulp van
Met behulp van bij:
 zaken
Met de hulp van bij:
 mensen en dieren
Te danken bij:
 positief gevolg
Te wijten bij:
 negatief gevolg
Heel als:
 versterkend werkwoord zonder verbuiging
te danken aan / te wijten aan
heel / hele
schijnbaar / blijkbaar
omdat + daarom /
doordat + daardoor
tenzij / mits
vergeten zijn /
vergeten hebben
twijfelen / weifelen
Schijnbaar als:
 je niet zeker weet of iets wel het geval is
Blijkbaar als:
 je zeker weet dat iets het geval is
Omdat als:
 het een reden aangeeft
doordat bij:
 oorzaak waarop je geen invloed uit kan oefenen
Tenzij bij:
 behalve als
Mits bij:
 op voorwaarde dat
Vergeten zijn als:
 je iets niet meer weet
Vergeten hebben als:
 iets niet gedaan hebben
Twijfelen als:
 je onzeker bent
Weifelen als:
 je aarzelt
ten slotte / tenslotte
hoe lang / hoelang
Ten slotte als:
 laatste woord in een opsomming
Tenslotte als:
 uiteindelijk
Hoe lang bij:
 een afmeting
Hoelang bij:
 tijdsaanduiding