Wie co-creëert op het snijvlak van voeding en gezondheid heeft de

Wie co-creëert op het snijvlak van voeding en gezondheid heeft de toekomst
Op 12 januari jl. was trendwatcher Adjiedj Bakas te gast bij het Ingredients for Food Innovators
netwerk. “Drie uur lang inspiratie”, “Hij zet zaken op scherp”, “Hij maakt van uitroeptekens weer
vraagtekens” waren reacties na afloop van de bijeenkomst. Bakas zelf vatte zijn boodschap voor de
ingrediëntenproducenten als volgt samen: “2016 is volgens de Chinezen het Jaar van de Aap. De
Aap staat voor vrolijkheid, doorzettingsvermogen en vindingrijkheid. Ga niet mee met de flow,
wees creatief en vindingrijk!”
Die vindingrijkheid kunnen de leden van het IFFI goed gebruiken
volgens Bakas, want we staan met z’n allen voor grote
uitdagingen als het gaat om voeding en gezondheid. Terwijl in
Afrika de bevolking nog steeds flink in aantal groeit, neemt de
bevolking in de rest van de wereld vooral toe in gewicht. Mensen
worden massaal te dik en de voedingsindustrie krijgt de schuld.
Wordt in opkomende economieën juist de elite te dik door zich
te spiegelen aan Westerse voedingspatronen, in welvarende landen zijn het de lagere sociale klassen
die door hun consumptiepatroon in combinatie met te weinig bewegen ongezond dik worden en
lijden aan welvaartsziekten als diabetes en hart- en vaatziekten.
“Misschien moeten we weer gaan vasten, net zoals de katholieken vroeger deden”, oppert Bakas:
“Na 100 dagen vasten, kun je de rest van het jaar als een Bourgondiër eten. Een moderne variant
hiervan kennen we al, namelijk de vastenweken in wellness resorts, waar je onder de noemer ‘pay
more, eat less’ voor duizenden euro’s op fruit- en groentesappen leeft.” Voor wie niet in vasten
gelooft maar wel bewust wil leven, zijn er de dieetgoeroes. Hun invloed is niet te onderschatten,
aldus Bakas. Zo heeft het boek De Voedselzandloper van de Belg Kris Verburgh ervoor gezorgd dat
hele volksstammen fors minder brood eten. Zij die hun boterham niet willen missen, zoeken hun heil
in brood van oergranen, denk aan Speltbrood.
In zijn in 2013 verschenen boek ‘The Future of Foods’ gaf Bakas al aan, dat we de helft van alle
ziektes kunnen verminderen met voedsel. Het is dan volgens Bakas ook niet verwonderlijk, dat
zorgverzekeraars de hulp van IT-bedrijven inroepen om oplossingen te verzinnen voor het groeiende
aantal zieken door ongezonde voeding. Zo gooit men recepten uit de hele wereld in IBM’s
supercomputer Watson om de recepturen te vinden die zout en suiker uit voeding te halen, zonder
dat de kwaliteit en beleving eronder lijden. Als dat niet helpt kunnen zorgverzekeraars nog een stap
verder gaan. Een ongezonde levensstijl is te monitoren via de smartphone, dus wat let de
verzekeraar om bij ongezond gedrag de premie te verhogen? Als voorbeeld noemt Bakas de
Italiaanse autoverzekeraars, waar je 30% korting krijgt als de verzekeraar jouw rijgedrag 24/7 kan
volgen. Een derde van de Italianen heeft zijn verzekeraar inmiddels toestemming gegeven want
“money talks”.
1
“Hoe krijg je de consument aan gezonde voeding?” willen de IFFI-leden weten. In rap tempo somt
Bakas een aantal mogelijke oplossingen op die relatief eenvoudig klinken:








Laat een kruidenvrouwtje of dieetgoeroe jouw gezonde oplossing aan de man brengen, daar
hebben consumenten meer vertrouwen in dan in de fabrikanten.
Werk samen met een ngo in om consumentengedrag te veranderen, denk aan de Stichting
Wakker Dier die door boeren zelf is ingeschakeld om een einde te maken aan de plofkip.
Praat met zorgverzekeraars, dat worden “jullie nieuwe beste vrienden”.
Laat mensen van kleinere borden eten, net als vroeger.
Voer vastendagen in.
Laat mensen aan tafel eten in plaats van grazen voor de televisie, zorg dat ‘graasvoer’ weer
aan tafel gegeten wordt.
Zet media als Farm & Food TV in om kennis over eten en de oorsprong van eten te delen met
de consument, betrek er een supermarktketen als Albert Heijn bij, de oplage van de
Allerhande is meer dan 3 miljoen…
Leer mensen weer koken; koken vermindert stress, net als het doen van de afwas overigens.
Deze oplossingen blijken slechts een opwarmertje voor een stroom aan meer grens- of brancheoverschrijdende innovaties, want het wordt volgens Bakas de hoogste tijd voor co-creatie en
coproductie met branchevreemde partners. Zo legt Bakas voortdurend een link tussen de
gezondheidszorg en voeding: “Mensen slapen slecht, ze staan stijf van de suiker en smartphones
houden hen uit hun REM-slaap, terwijl we die fase juist zo nodig hebben om alle informatie te
verwerken die gedurende een dag tot ons komt. Wat kunnen jullie als industrie ontwikkelen om
mensen ontspannen in slaap te laten vallen en zo de gevaren van stres gerelateerde klachten, tot en
met een burn-out toe, te verminderen?”
In het daaropvolgende uur probeert Bakas de IFFI-leden te prikkelen met vragen als:






Welke relaxdrankjes en kalmerende shakes kunnen stress wegnemen?
Wat kun je met cannabis-olie als cannabis gelegaliseerd is en op plantages in Limburg
verbouwd wordt?
Wat kunnen we leren uit de ayurvedische keuken waar voedingsleer nauw verweven is met
eeuwenoude geneeskunde?
Waarom baseren de nieuwe generatie hippies, de zogenaamde nippies, hun
voedingspatroon steeds meer op de genezende werking van planten en kruiden, vaak uit de
Aziatische keuken?
Als de trend van 2016 de gezondheidswerking van voeding is, waarom is dan van 98% van
alle planten nog nooit de medicinale werking onderzocht?
Hoe kunnen we geur en smaak beïnvloeden om de inname van suikers, zout en vetten te
verminderen? Denk aan champignons met kipsmaak als vleesvervangers. Champignons staan
2
bekend als versterkers van ons immuunsysteem en zijn erg populair in Amerika omdat ze de
groei van kankercellen kunnen afremmen.
Wil je grensoverschrijdend innoveren? Organiseer een hackathon en betrek daarin zorgverzekeraars,
arbodiensten, nieuwe hippies en andere out-of-the-box denkers uit de Y-generatie!
Struikelblok voor co-creatie en coproductie binnen de voedings(ingrediënten)industrie blijkt toch nog
vaak het probleem van eigenaarschap en machtsverhoudingen. Ad van Vugt wijst in dit kader op een
onderzoeksrapport van de Fair Trade beweging over machtsmisbruik en de oneerlijke
handelspraktijken in de bevoorradingsketen voor landbouwproducten, en over de gevolgen daarvan
voor producenten en (land)arbeiders; wie de macht in de keten heeft, kan samenwerking afdwingen.
Een mooi voorbeeld van een samenwerking waarbij een ‘kleinere partij’ wel zijn gelijkwaardigheid
heeft behouden, is Ben & Jerry’s. Een onafhankelijke Raad van Bestuur is bevoegd om de sociale
missie, merkgelijkheid en -integriteit van Ben & Jerry's te beschermen en te verdedigen naast
natuurlijk de productkwaliteit.
Transparantie is een absolute voorwaarde voor het succes van innovaties; alles moet verdedigbaar
zijn. Met het advies om de ‘Apples’ in food te creëren en de werking daarvan in communities te
promoten (nu het leggen van claims door producenten zelf lastig is), verschuift de discussie van
voeding naar wereldpolitiek, de gevolgen van grootscheepse migraties, de toekomst van de Europese
Unie en de druk die de onstabiele geopolitiek op ons uitoefent. Alle deelnemers ontvangen het
trendboek 2016 waarin deze ontwikkelingen en de gevolgen ervan uitgebreid beschreven staan. Ook
krijgen alle aanwezigen een exemplaar van The future of Food, uitgebracht door Bakas in 2013.
Het IFFI netwerk bedankt Adjiedj Bakas en de aanwezige IFFI-leden voor een boeiende discussie.
© Margriet Dekker – Centraal Verhaal
3