Bestuursrecht 1 – 9-3-2015 HC6 Bestuurshandelingen II: besluiten

Bestuursrecht 1 – 9-3-2015 HC6
Bestuurshandelingen II: besluiten van algemene strekking
VB: ik wil een vergunning. Kan dat?
Formele wet regelt wie bevoegd is en welke voorwaarden gelden. Gedelegeerde regelgeving voor
nadere uitwerking van normen. Beleidsregel geeft aan welke omstandigheden relevant worden geacht
door het bestuur. (Awb geldt niet voor formele wetten, omdat de wetgever geen bestuursorgaan is)
Ideale werking legaliteitsbeginsel
Overheidsoptreden vindt alleen plaats:
- Op grond van de wet en
- In overeenstemming met de wettelijke regels.
Maar terugtred formele wetgever
Waarom is er sprake van terugtreden van de formele wetgever?
- Internationalisering en europeanisering
- Decentralisatie en regionalisering
- Specialisatie en deskundigheid
Terugtred leidt tot:
- Meer delegatie van regelgevende bevoegdheid aan bestuursorgaan
- Meer discretionaire bevoegdheden
- Gelede normstelling
Soorten besluiten art. 1:3 lid 1 Awb
Er is een onderscheid te maken in de soorten besluiten, er zijn beschikkingen (besluiten niet van
algemene strekking – zie HC 5) en besluiten van algemene strekking. Dit college gaat over de
besluiten van algemene strekking.
Besluiten van algemene strekking
Er zijn 3 soorten besluiten van algemene strekking:
- Algemeen verbindend voorschrift (bestuurswetgeving):
o Een naar buiten werkende
o Voor herhaalde toepassing vatbare
o Zelfstandige rechtsnorm, (concretiserend besluit van algemene strekking kent geen
zelfstandige rechtsnorm)
o Die algemeen is naar plaats, tijd en persoon,
o Die geadresseerden rechtstreeks bindt
o Die is vastgesteld krachtens een specifieke bevoegdheid die direct of indirect is
ontleend aan de Grondwet of een wet in formele zin. (beleidsregels dienen geen
specifieke bevoegdheid te ontlenen aan de Grondwet of een wet in formele zin)
- Concretiserend besluit van algemene strekking (vroeger bestuurlijke maatregel of
aanwijsbesluit)
- Beleidsregel
Consequenties algemeen verbindend voorschrift
Het is een handeling van het bestuur, dus H2 van de Awb is van toepassing.
Het is een besluit dus H3 is van toepassing, maar uit art. 3:1 lid 1 Awb blijkt dat H3 slechts beperkt en
geclausuleerd van toepassing is.
Een algemeen verbindend voorschrift is een recht in de zin van art. 79 wet RO.
Ius curia novit/de rechter kent het recht, dus het bestaan en de geldigheid van het algemeen
verbindend voorschrift dient bestuursrechter zelf vast te stellen.
Algemeen verbindend voorschrift mag niet in strijd zijn met hogere regels en/of de algemene
rechtsbeginselen.
Is er de mogelijkheid tot rechtsbescherming door bestuursrechter? Uit art. 8:3 Awb blijkt dat algemeen
verbindende voorschriften zijn uitgezonderd van de mogelijkheid tot beroep.
Maar dat betekent niet dat er helemaal geen rechtsbescherming mogelijk is:
1. Exceptieve toetsing door bestuursrechter:
Beroep tegen beschikking, genomen op grond van een algemeen verbindend voorschrift. Dit
kan abstract, wanneer het algemeen verbindend voorschrift als zodanig strijdig is met een
hoger recht, dan is het algemeen verbindend voorschrift onverbindend (niet langer geldend
recht). Ook kan het in concrete gevallen voorkomen dat er strijd is met een hoger recht, dan
moet het algemeen verbindend voorschrift buiten toepassing worden gelaten.
2. Actie uit onrechtmatige daad bij burgerlijke rechter:
De rechtspersoon waartoe het bestuursorgaan behoort voor de burgerlijke rechter dagvaarden.
Voorbeeld:
Landbouwspuitvliegers-arrest (HR 1986):
- Toetsing algemeen verbindend voorschrift aan algemene rechtsbeginselen?
- Algemeen verbindend voorschrift mag je rechtstreeks toetsen aan het verbod van willekeur.
- Via het toetsen aan het verbod van willekeur kun je ook nog andere beginselen toetsen, zoals
zorgvuldigheidsbeginsel (terughoudende/marginale toets).
Concretiserend besluit van algemene strekking
Net geen algemeen verbindend voorschrift, omdat het slechts het toepassingsbereik van een algemeen
verbinden voorschrift concretiseert naar tijd, plaats of object. Een concretiserend besluit van algemene
strekking biedt dus geen zelfstandige rechtsnorm en is geen recht in de zin van art. 79 wet RO. Voor
een concretiserend besluit van algemene strekking is art. 8:3 Awb niet relevant, er is dus beroep
mogelijk bij de bestuursrechter.
Consequenties concretiserend besluit van algemene strekking
Een concretiserend besluit van algemene strekking is een handeling van het bestuur en een besluit, dus
hoofdstuk 2 en 3 van de Awb zijn van toepassing, de toepasselijkheid is hier niet beperkt of
geclausuleerd. Een afwijzing van een verzoek tot het nemen van een concretiserend besluit van
algemene strekking is geen besluit, maar uit art. 6:2 sub a Awb blijkt dat er wel beroep bij de
bestuursrechter hiertegen mogelijk is.
Voorbeeld:
Bij een concretiserend besluit van algemene strekking, bepaald het algemeen verbindend voorschrift
de norm. Zo is er vaak een verbod in de APV aangewezen waar iets verboden is in bepaalde gebieden,
maar de gebieden dienen nog geconcretiseerd te worden. Het verbod staat dus in het algemeen
verbindend voorschrift, en waar het verbod precies geldt wordt geregeld door middel van een
concretiserend besluit van algemene strekking.
Het onderscheid tussen algemeen verbindende voorschriften en concretiserend besluit van algemene
strekking is vooral van belang om te kunnen beredeneren of er beroep bij de bestuursrechter mogelijk
is.
Beleidsregel
Definitie staat in art. 1:3 lid 4 Awb:
- Bij besluit vastgestelde
- Algemene regel
- Niet zijnde een algemeen verbindend voorschrift
- Omtrent belangenafweging, feitenvaststelling en/of wetsinterpretatie (bij de uitoefening van
een bestaande bevoegdheid)
Waarom zijn beleidsregels nodig?
Het bewerkstelligt consistente invulling van vrijheid: beoordelingsvrijheid of beleidsvrijheid.
Het bewerkstelligt rechtszekerheid over vage termen: beoordelingsruimte.
Consequenties beleidsregels
Beleidsregels zijn handelingen en besluiten, dus H2 en H3 Awb zijn van toepassing op beleidsregels.
Er is geen rechtsbescherming door de bestuursrechter mogelijk blijkt uit art. 8:3 Awb. Een beleidsregel
is ook een recht in de zin van art. 79 wet RO.
Wat is het verschil tussen een algemeen verbindend voorschrift en een beleidsregel?
Een algemeen verbindend voorschrift is rechtstreeks gericht tot de burger, gebaseerd op een
regelgevende bevoegdheid, kan nieuwe bevoegdheden creëren en het bestuursorgaan kan er niet van
afwijken in tegenstelling tot een beleidsregel.
Toch toetsing beleidsregels door bestuursrechter...
1. Exceptieve toetsing bestuursrechter:
Toetsing beleidsregel aan hoger wettelijk voorschrift + H3 Awb
Toetsing van de toepassing van de beleidsregel
Toetsing gebruik inherente afwijkingsbevoegheid
2. Actie uit onrechtmatige daad bij burgerlijke rechter