Voeding en cultuur, een antropologische benadering

Voeding en cultuur, een
antropologische benadering
Philip Hermans
KULeuven
Sociale en Culturele Antropologie
bestudeert het sociale gedrag en de cultuur van
volken en bevolkingsgroepen
eigen onderzoeksmethode: etnografie: intensief
veldwerk waarbij men zich voor langere tijd
onderdompelt in de cultuur die men gaat
ondserzoeken en daarbij taal, gewoonten en
waarden leert
alle menselijke activiteiten en produkten kunnen
de belangstelling van antropologen krijgen
Antropologie en voeding
wat we eten
wat we graag eten
welk eten we denken dat goed voor ons is
hoe we ons eten bereiden
wanneer we eten, wanneer we wat eten
hoe we eten (tafelmanieren)
eten: sociale activiteit
belangrijke symbolische betekenissen
Wat we eten wordt grotendeels
door onze cultuur bepaald
deels biologisch bepaald
wat smakelijk is door de cultuur aangebracht en geleerd
grote variatie in keukens
vreemde keuken vaak niet aantrekkelijk
(globalisering heeft daarin verandering gebracht)
Hoe we eten bereiden is cultureel
bepaald
koken is een cultureel proces
koken maakt natuur tot cultuur
onbewuste impact (vb. Inuit)
Voedselverboden en -taboes
varken koe paard hond ...
in de ene cultuur verboden, in de andere verkozen
(varken in Islam versus Nieuw Guinea en Spanje)
Soorten verboden
streng religieus verbod (varken, koe)
geen gewoonte (paard, hond, kat, insekten)
(handel ook meestal wettelijk verboden)
Verklaringen
godsdienst verbiedt
vuil
heilig
edel
vies
antropologische verklaringen
Een omvattende verklaring
wanneer het economisch en ecologisch niet
rendabel is om een dier voor voedsel te kweken
wordt het onrein ofwel edel/heilig
toepassen op varken, koe, kat, insekten
regels zijn later eigen leven gaan leiden
cultuur heeft dus invloeden waarvan we ons niet
bewust zijn (vb: Inuit, Marokko)
Voedsel verboden en gewoonten
zitten heel diep bij mensen
belangrijk hiervoor in de gezondheidszorg
voldoende oog te hebben
Cultuur voeding en gezondheid
elke cultuur geeft richtlijnen over wat goed is,
gezond is, kracht geeft
voorbeeld humorale theorie van de Oude Grieken
4 lichaamssappen
belang van de voeding hierbij
moderne inzichten en invloeden
hoe langer hoe meer wetenschappelijk
gefundeerde kennis over wat al dan niet gezond is
anderzijds veel verandering, variatie en
tegenstrijdigheden in de opvattingen van
voedingsdeskundigen en vermeende deskundigen
overaanbod, overconsumptie
Wanneer we eten en wanneer we
wat eten
in tijd en ruimte cultureel bepaald
veranderingen in onze eigen cultuur
veranderingen reflecteren veranderingen in onze
cultuur
volgorde van gerechten
Symbolische betekenissen van de
voeding
voeding verwijst naar onze etniciteit, gender en
sociale status
mensen definiëren zichzelf en anderen in termen
van hun voedsel
belangrijke gebeurtenissen in het leven of bestaan
van een individu of groep worden geaccentueerd
en gevierd met een maaltijd of minstens een
drankje: bruiloft, verjaardag...
godsdienstige rituelen omvatten vaak een offer en
gemeenschappelijke maaltijd
Eten is een sociaal gebeuren
samen eten: aanhalen van sociale relaties