Relaties en seksualiteit

Relaties en seksualiteit op het Spinnewiel april 2014
Vorig schooljaar hebben wij in alle groepen proeflessen gegeven vanuit het lespakket “Relaties en
seksualiteit”. Dit schooljaar geven wij hier gevolg aan door in iedere groep een week lang te werken
aan de verschillende thema’s van “Relaties en seksualiteit”. Het lespakket is bedoeld om kinderen
vanaf groep 1 tot en met groep 8 te ondersteunen bij hun relationele en seksuele ontwikkeling, op
een manier die past bij hun leeftijd. Dit betekent dat zij zich kunnen ontwikkelen tot personen die:
-
Respect hebben voor zichzelf en anderen.
Zich bewust zijn van hun eigen en andermans gevoelens, wensen, grenzen, opvattingen en
mogelijkheden.
Steeds betere beslissingen kunnen nemen op het gebied van relaties en seksualiteit.
Een ander doel is om de kinderen weerbaarder te maken en het leren verantwoorde keuzes
te maken.
Het lespakket is voor iedere groep opgebouwd uit vier thema’s;
-
Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld
Voortplanting en gezinsvorming
Sociale en emotionele ontwikkeling
Seksuele weerbaarheid
Aankomende week zal er in iedere groep verschillende lessen worden gegeven over 1 of meerdere
thema’s. In de Spinfo van aanstaande donderdag geven wij aan welke lessen er in welke groepen zijn
gegeven zodat u als ouder weet wat er in de groep besproken is en hier eventueel thuis over in
gesprek kunt gaan. Na schooltijd is er altijd de gelegenheid om de lessen even in te zien als u hier
behoefte aan heeft.
Is het nodig om kinderen in de basisschoolleeftijd hier lessen over te geven denken misschien
sommige ouders? Wij vinden van wel, het is goed om kinderen hierin te begeleiden en ze weerbaar
te maken. Tegenwoordig kunnen kinderen veel dingen vinden op internet. Niet alles is even
respectvol. Het is belangrijk om kinderen hierin te begeleiden zowel thuis als op school.
Een stukje theorie; Kinderen en hun seksualiteit
De seksuele ontwikkeling van kinderen start bij de geboorte en is een levenslang proces. De seksuele
ontwikkeling is een samenspel van lichamelijke, cognitieve, psychosociale en culturele factoren.
Kinderen reageren op hun omgeving, geven zelf betekenis aan relaties en seksualiteit en maken zelf
keuzes. Vooral in de basisschoolperiode is er doorgaans sprake van grote veranderingen. Soms
verlopen die geleidelijk, soms ineens met grote sprongen. Er zijn ook grote individuele verschillen.
Hieronder treft u een globale beschrijving van de seksuele ontwikkelingsfasen. In de brochure
seksuele ontwikkeling kunt u een beknopte beschrijving vinden van deze fasen van kinderen van 0-18
jaar. Bij iedere groep hangen wij brochure op ter inzage.
Hieronder een korte profielschets van de verschillende ontwikkelingsfases;
Fase 3 t/m 6 jaar: leren van regels, spel en begin van vriendschappen

Kinderen komen in contact met grotere groepen mensen (peuterspeelzaal, school). Zij weten
steeds beter hoe zij zich moeten “gedragen” in het openbaar.
1
Relaties en seksualiteit op het Spinnewiel april 2014








Ze leren meer regels over zichzelf. Ze weten dat het aanraken of aan anderen zitten niet
meer overal toelaatbaar is. Ze zullen minder snel openlijk in hun blootje lopen en eigen
geslachtsdelen aanraken.
Ze ontdekken hun eigen lichaam en dat van anderen via spel (‘seksspelletjes’): kinderen gaan
in deze fase doktertje spelen eerst openlijk, later stiekem.
‘Vieze woordjes’-fase: kinderen ontdekken hun grenzen. Zij merken dat bepaalde woorden
een reactie teweeg brengen bij de mensen om hen heen. Dit is opwindend en leuk, dus
herhalen zij deze woorden.
Kinderen zijn op deze leeftijd geïnteresseerd in voortplanting. Ze stellen eindeloos vragen
over waar baby’s vandaan komen wat het verschil is tussen een jongen en een meisje.
De meeste kleuters raken verlegen over hun eigen lichaam en beginnen grenzen te trekken.
Kinderen weten dat zij een jongen of meisje zijn en dat dit niet zal veranderen. Ze
ontwikkelen rechtlijnige ideeën over “wat jongens horen te doen” en wat “meisjes horen te
doen”. Ze spelen vaker vader en moedertje.
Vriendschappen met andere kinderen worden belangrijk. Vaak zijn het nog jongens en
meisjes door elkaar, maar soms zijn het ook vriendschappen met kinderen van dezelfde
sekse.
Kinderen van deze leeftijd koppelen vriendschap of iemand lief vinden vaak aan
“verliefdheid”. Zo zeggen ze vaak dat ze verliefd zijn op hun moeder, juffrouw, of op hun
konijn. Het heeft meestal niets te maken met gevoelens van seksualiteit en verlangen. Dit is
hun manier om te uiten dat zij iemand aardig vinden.
Fase 6 t/m 9 jaar: ontwikkeling van schaamte en eerste verliefdheden






In deze leeftijdsfase kunnen kinderen zich in gezelschap ineens ongemakkelijk voelen. Ze
willen zich niet meer uitkleden waar volwassenen bij zijn en lopen niet meer in hun blootje.
Kinderen stellen minder vragen over seks. Niet omdat ze er minder interesse in hebben. Ze
hebben gemerkt dat seks een beladen onderwerp is, waardoor ze zich generen om ter
openlijk over te praten.
Kinderen beginnen rijk te fantaseren op basis van gedragingen en beelden in hun omgeving.
Ze kunnen nog geen onderscheid maken tussen fantasie en werkelijkheid. Hun fantasieën
gaan bijvoorbeeld over verliefdheid, soms ook over verliefd zijn op iemand van dezelfde
sekse.
Kinderen willen meer bij een meisjes of jongens groep horen, en de ene groep houdt de
andere in de gaten. Jongens vinden meisjes vaak stom en kinderachtig en meisjes vinden
jongens vaak wild en stoer.
In groepen vinden kinderen het belangrijk om te laten zien hoe groot, sterk en slim zij zijn. Zij
proberen elkaar af te troeven. Kinderen gaan opscheppen over hoeveel ze al weten over
seks. Ze vertellen elkaar schuine moppen. Vaak kennen zij de betekenis van deze woorden
nog niet.
Op deze leeftijd ontstaan de eerste verliefdheden.
Fase 9 t/m 12 jaar: prepuberteit

In deze fase treden onder invloed van de geslachtshormonen lichamelijke en emotionele
veranderingen op. Bij meisjes begint de puberteit doorgaans twee jaar eerder dan bij
2
Relaties en seksualiteit op het Spinnewiel april 2014



jongens. Sommige meisjes worden al ongesteld, krijgen schaamhaar en hun borsten
beginnen te groeien. Deze veranderingen brengen ook onzekere gevoelens met zich mee.
Vanaf ongeveer tien jaar krijgen kinderen meer interesse in de volwassen seksualiteit. Ze
fantaseren meer over seksualiteit en gaan op zoek naar informatie. Ze worden
geconfronteerd met geseksualiseerde beelden via tv, internet of boekjes waardoor ze
seksuele gevoelens kunnen ervaren. Tegelijkertijd kunnen kinderen heel preuts of afhoudend
reageren als er met hen over seksualiteit gepraat wordt.
De eerste stappen binnen de liefde worden gezet. Jonge kinderen krijgen voor het eerst
verkering en zoeken voorzichtig toenadering tot elkaar (handje vasthouden, kusje op de
wang, etc.) Ze ontdekken hun seksuele voorkeur.
Kinderen gaan zichzelf meer vergelijken met leeftijdsgenoten en kijken kritischer naar
zichzelf en hun lichaam.
Meer informatie is er de te vinden in de brochure “de seksuele ontwikkeling van kinderen (0-18 jaar)
en wat ouders kunnen doen. Van Rutgers WPF (een inzage exemplaar hangt op de borden naast de
groepen)
Tip:
Als u vragen van kinderen adequaat kunt beantwoorden en er niet van schrikt, laat u merken dat het
onderwerp bespreekbaar is. Kinderen zullen dan ervaren dat ze bij u terecht kunnen met vragen. Het
is niet erg als u ergens geen antwoord op heeft. U kunt samen met kinderen op zoek gaan naar
informatie of later op vragen terugkomen. U kunt ook boekjes, websites of brochures gebruiken.
3