Toets theorie cellen: in toetsweek (samen met 12.1 en hormonen Het Cellen project ZELFSTANDIGHEIDPROJECT 3 VWO De microscoop Preparaat maken Cel – Weefsel – Orgaan Weefsel: groep cellen met dezelfde vorm en functie Tussencelstof: Hangt samen met de functie van het weefsel Plantencel: de celwand is de tussencelstof Intercellulaire ruimtes: gevuld met lucht Organen en Orgaanstelsel Orgaan: deel van een individu met één of meerdere functies Orgaanstelsel: groep organen die samenwerken. Cellen Ordening: Rijken: - Bacteriën - Schimmels - Planten - Dieren Dierlijke en plantaardige cellen Eukaryoot celkern van Grieks: εὖ = echt, geheel; κάρυον = kern; volledige kern Organel: elk deel van een cel met een eigen functie Bouw van een membraan Celmembraan: een dun vlies Bestaat uit vetmoleculen: dubbele laag fosfolipiden Hydrofiele kop (hydro=water en fiel=houden van) in water oplosbaar Hydrofobe staart (hydro=water foob=angst voor) waterafstotend Scheiding van het inwendige milieu en zijn omgeving. - Selectieve opname/ afgifte - Actief en passief passeren Transport Vacuole Grote centrale vacuole: Vacuolemembraan en vacuolevocht - Geeft stevigheid Plastiden Plastiden: (niet in dierlijke cellen!!) Ontstaan uit proplastiden: - Chromoplasten (Kleurstofkorrels) - Leukoplasten (Zetmeelkorrels) - Chloroplasten (bladgroenkorrels) fotosynthese Celkern De celkern (Nucleus) regelt processen en bevat erfelijke informatie - Kernmembraan en Kernplasma - Chromosomen Kernporiën DNA info over de bouw van eiwitten DNA maakt men RNA: “boodschap molecuul” Gaat de celkern uit via kernporie cytoplasma Kernporie: regelt het transport van stoffen in en uit de kern Endoplasmatisch reticulum ER Ingewikkeld netwerk van dubbele membranen. Functie: transporteren van moleculen in de cel Ribosomen: spelen een rol bij het maken van eiwitten. - Liggen op membraan maar komen ook vrij voor. Ribosomen Ribosomen vrij in cytoplasma maken eiwitten die komen in het cytoplasma terecht. Ribosomen die vast zitten op het ER maken eiwitten die komen in de ruimte tussen de membranen. ER snoeren zich blaasjes af Blaasjes versmelten met Golgisysteem In Golgi krijgen de eiwitten uiteindelijke vorm. Golgi ook blaasjes Secretie naar buiten de cel Lysosoom: blijft in cel. Bevat enzymen die stoffen afbreken Mitochondriën Dubbel membraan Er vind verbranding plaats (glucose) ENERGIE Opgeslagen in een ATP molecuul Aantal hangt af van de activiteit van de cel Endosymbiose Theorie Endo=binnen Symbiose=samenleven Ontstaan van eukaryoten m.b.v. prokaryoten Materiaal uit de omgeving opnemen - Mitochondriën en plastiden - Dubbelmembraan - Kringvormig DNA prokaryoot Filmpjes De cel rap http://www.youtube.com/watch?v=-zafJKbMPA8 De cel en haar organellen (EN) https://www.youtube.com/watch?v=PR81Fwy8N9w Bouw dierlijke cel (NL) https://www.youtube.com/watch?v=TmsmojqiACQ http://biologiepagina.nl/Videobiologie/Uitleg4plantcel.htm (PLANT) Celorganellen (NL) https://www.youtube.com/watch?v=JCBsIZ1Nzmk