Het invriezen van sperma bij de behandeling van kanker

Het invriezen van sperma
bij de behandeling van
kanker
Waarom en wanneer
Je hebt net van de kinderoncoloog/hematoloog
gehoord dat je een vorm van kanker hebt.
Om je weer beter te kunnen maken krijg je een
behandeling met medicijnen tegen kanker
(chemotherapie) en/of bestraling (radiotherapie).
Je hebt daar al informatie over gekregen.
De dokter heeft je verteld dat deze behandeling enkele nadelige effecten
(bijwerkingen) voor je lichaam heeft. Daarbij is je ook verteld dat er een
kans is dat je verminderd vruchtbaar wordt door de medicijnen en/of de
bestraling. Dat betekent dat je later minder makkelijk, of soms zelfs
helemaal geen kinderen zult kunnen verwekken. Het kan namelijk zijn
dat de kwaliteit van de zaadcellen die je maakt, achteruit gaat door de
behandeling. Soms kan het lichaam na de behandeling helemaal geen
zaadcellen meer aanmaken. Wanneer je geen goede zaadcellen hebt,
zegt dit overigens niets over je seksuele functioneren. Je kunt seksuele
activiteiten gewoon uit voeren. Daaraan verandert niets. Ook de kleur en
dikte van je sperma blijft normaal.
Hoewel je daar nu misschien nog helemaal niet over nadenkt, wil je in de
toekomst misschien wel zelf kinderen krijgen. Gelukkig is er een manier
om zaadcellen (sperma) lange tijd te bewaren. Dit kan door voorafgaand
aan de behandeling jouw zaadcellen in te vriezen. Dat sperma kun je dan
gebruiken als later blijkt dat er problemen zijn met je vruchtbaarheid.
Dan kun je toch een zwangerschap tot stand laten komen. In deze folder
kun je lezen wat de dokter mogelijk eerder met je besproken heeft over
het invriezen van sperma.
Spermabank of Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde
Een spermabank is een laboratorium waar
sperma (zaadcellen) wordt onderzocht en
opgeslagen. Er is een speciale afdeling waar
ze sperma invriezen. Deze spermabank
bevindt zich in het IVF centrum van VUmc.
In deze folder kun je lezen hoe ervoor
wordt gezorgd dat jouw zaadcellen in een
spermabank kunnen worden bewaard en hoe
jij je daarop kunt voorbereiden.
Semenkamer
Voorbereiding
Als je naar de spermabank gaat moet je zorgen dat je je legitimatiebewijs
bij je hebt. Als iemand anders jouw sperma naar de spermabank brengt,
moet er een kopie van je legitimatiebewijs bij zitten.
Misschien vind je het moeilijk om ineens, noodgedwongen, over deze
dingen na te denken en te praten. Toch is het verstandig om eventuele
vragen die je nog hebt aan je dokter te stellen. Soms kan het helpen deze
vragen op te schrijven, zodat je ze niet vergeet tijdens het gesprek. Ook
de mensen van het IVF centrum weten veel over het invriezen van sperma.
Voor deze mensen is het praten hierover de normaalste zaak van de
wereld. Zij kunnen je ook helpen als jij je rot voelt over het bezoeken van
een spermabank. Als je het prettig vindt dan kunnen zij je ook adviseren,
of uitleggen hoe andere jongens dat doen. Het is soms prettiger om
niet alleen naar de spermabank te gaan. Je kunt dan ook altijd iemand
meenemen, bijvoorbeeld een van je ouders of een vriend. Zij kunnen daar
wachten tot jij weer terug kunt naar de afdeling 9B of naar huis.
Sperma invriezen
Er wordt voor jou of door jou een afspraak gemaakt bij laboratorium van
het IVF centrum.
Op het IVF centrum krijg je de gelegenheid om in een aparte kamer te
zorgen dat er sperma in een potje terecht komt. Dit potje met jouw
identificatiegegevens krijg je op het IVF centrum. Het is belangrijk dat het
sperma alleen in dit potje wordt gedaan en niet in een potje van een
apotheek of andere afdeling.
2
Voordat je het sperma opwekt moet je goed uitplassen. Daarna moet je
je penis afspoelen met lauw water. Dit water even afschudden, niet
afdrogen. Gebruik geen zeep. Als je klaar komt moet je zorgen dat al het
sperma in het potje terechtkomt.
Misschien vraag jij je af of je dit ook thuis kunt doen. Je kunt het sperma
alleen thuis of op de afdeling opwekken als je het binnen één uur na
opwekken kunt inleveren op het IVF centrum. Let wel op dat je het dan in
het speciale potje van het IVF centrum doet, anders kan het niet worden
ingevroren. Je kunt dit potje met naamsticker van tevoren ophalen in het
IVF centrum.
Zorg ervoor dat het sperma niet te veel afkoelt tijdens het vervoer.
De kwaliteit van het sperma gaat snel achteruit als het te lang buiten het
lichaam is. Het moet dus zo snel mogelijk worden ingevroren.
Het is moeilijk om op commando sperma te produceren. Om het wat
gemakkelijker te maken hebben ze bij het IVF centrum (als je dat wilt)
tijdschriften die kunnen helpen om klaar te komen. Maar misschien heb
je zelf wel ideeën over wat jou zou kunnen helpen. Bespreek die ideeën
dan. Als het niet lukt, is er de mogelijkheid om het later nog een keer te
proberen indien je chemotherapie nog niet gestart is.
Soms zijn je spermacellen niet geschikt om in te vriezen. Daarom wordt
sperma na het produceren altijd eerst bekeken op het laboratorium
onder de microscoop. Er wordt dan vooral naar de beweeglijkheid en
de concentratie van de spermacellen gekeken. Als je te jong bent, of
te zwak door je ziek zijn, kan het zijn dat er onvoldoende beweeglijke
spermacellen zijn om in te vriezen. Er wordt dan niets ingevroren.
Als er wel voldoende geschikte spermacellen zijn, wordt je sperma
verdund met een vloeistof om de spermacellen te beschermen tijdens
het invriezen. Deze vloeistof met spermacellen wordt in speciale rietjes
opgezogen. Op ieder rietje staan jouw gegevens. Deze rietjes worden
ingevroren en opgeslagen in een tank met
vloeibare stikstof bij meer dan 180 graden
onder nul.
Kijkje in het cryovat.
Rietjes in visotubes in stikstofdamp bij ongeveer
min 186 °C.
3
Het bewaren van sperma
VUmc zal een bewaarovereenkomst met je sluiten als je je sperma
laat opslaan. Daar staat in wat zij voor je zullen doen, wat zij van jou
verwachten en hoe lang ze het sperma voor je bewaren. Ook staat er in
dat er jaarlijks opslagkosten moeten worden betaald. Deze zijn ongeveer
40 euro per jaar. Mocht je in de loop der tijd vragen hebben over het hoe
en wat rondom het bewaren van je sperma, neem dan contact op met je
behandelend arts of met de spermabank op het IVF centrum.
Na het afronden van de behandeling tegen kanker kan jouw arts nakijken
of je wel of niet vruchtbaar bent. Veel jongens willen dit pas weten als ze
wat ouder zijn. Andere jongens willen dit pas uitzoeken als gebleken is
dat het krijgen van kinderen niet lukt. In die situatie kan je altijd contact
opnemen met je huisarts, je kinderoncoloog/hematoloog of de internist
om te overleggen wat de mogelijkheden zijn.
Cryo opslagruimte met stikstofvaten
voor opslag van het cryosemen in dampfase (-186°C).
Informatie
Heb je na het lezen van deze folder nog vragen, dan kun je deze stellen
aan een van de onderstaande mensen of afdelingen.
303037
Kinderoncologen/hematologen van VU medisch centrum
telefoon (020) 444 2420
Laboratorium IVF centrum telefoon (020) 444 3268
VU medisch centrum©
januari 2013
www.VUmc.nl
4