Gentherapie voor doven

Gentherapie voor doven
www.kennislink.nl, september 2008
Wetenschappers van het Oregon Hearing Research Center hebben een gentherapie ontwikkeld die ingezet kan
worden voor de behandeling van doofheid en ziekten van het binnenoor. De behandeling is erop gericht om
beschadigde haarcellen in het binnenoor te vervangen en werkt al uitstekend bij muizen, zo melden de
onderzoekers deze week in vakblad Nature.
Met onze oren kunnen we geluid waarnemen. Dit gebeurt in drie stappen. Het buitenoor (het zichtbare deel van het oor) vangt
met behulp van de oorschelp luchttrillingen op en leidt deze naar het trommelvlies. Hier worden de drie gehoorbeentjes (hamer,
stijgbeugel en aambeeld) in beweging gebracht. Daardoor komt de luchttrilling versterkt aan in het binnenoor. Daar bevinden
zich de haarcellen die luchttrillingen omzetten in elektrische signalen, die door de hersenen vertaald worden naar geluid. Door
een hoge druk op je oren (die ontstaat bij een geluidssterkte vanaf 120 dB) kunnen de haarcellen in het binnenoor beschadigen.
Met doofheid of slechthorendheid tot gevolg.
In drie stappen wordt de
luchttrilling die door de oorschelp wordt opgevangen vertaald naar een elektrisch signaal waardoor wij geluid kunnen horen.
Het probleem met beschadigde haarcellen is dat zij niet meer herstellen. Kapotte haarcellen betekent dus gelijk een permanente
gehoorbeschadiging. John Brigande van het Amerikaanse Oregon Hearing Research Center heeft een gentherapie ontwikkeld
waarbij extra functionele haarcellen beschikbaar kwamen. “We kunnen het gen Atoh1, dat betrokken is bij de ontwikkeling van
haarcellen in muizenembryo’s, op een andere manier tot expressie brengen. Cellen die niet voorbestemd zijn om uit te groeien
tot zintuigcellen, worden dan aangemoedigd om te transformeren tot haarcellen.” Een muizenembryo waarbij Atoh1 op een
andere manier tot expressie komt, heeft dan ook meer haarcellen dan een gewoon muizenembryo.
Functionele haarcellen
In eerdere studies was al aangetoond dat Atoh1 op een andere manier tot expressie brengen waardevol kan zijn. In celcultuur en
in het volwassen caviaoor zagen wetenschappers na toepassing van de gentherapie haarcellen met een aantal morfologische en
moleculaire kenmerken die bij deze cellen aanwezig horen te zijn. Of deze haarcellen ook in staat zijn om luchttrillingen om te
zetten in elektrische signalen is echter nog nooit bekeken. Brigande onderzocht wel of zijn haarcellen deze eigenschap hadden,
omdat hij dan pas met zekerheid kon zeggen of de gentherapie wel functionele cellen oplevert.
Een muis waarbij Atoh1 op een
andere manier tot expressie werd gebracht (rechts) heeft veel meer haarcellen dan een gewone muis (links). Bron: David Woessner,
John Mitchell en John V. Brigande
Drie kenmerken vertelde Brigande dat hij inderdaad functionele haarcellen had gemaakt. Niet alleen trokken de cellen neuronen
aan om verbindingen naar de hersenen te leggen en produceerden zij Ctbp2 (een haarcel marker), ook hadden de haarcellen
speciale fysiologische aanpassingen om luchttrillingen om te zetten in elektrische signalen. De haarcellen hebben de potentie om
getransplanteerd te worden naar volwassen muizen om gehoorschade te herstellen. Uiteindelijk hoopt Brigande, die zelf moeite
heeft met horen, dat zijn ontdekking aan de basis staat van een nieuwe behandeling voor doven en slechthorenden.