De betrouwbaarheid van de Bijbel 4/11

De betrouwbaarheid van de Bijbel – deel 1
4/11/2009
II Timoteüs 3:16 NBV
16 Elke schrifttekst is door God geïnspireerd en kan gebruikt worden om onderricht te geven, om
dwalingen en fouten te weerleggen, en om op te voeden tot een deugdzaam leven,
II Timoteüs 3:16 Statenvertaling
Al de Schrift is van God ingegeven, en is nuttig tot lering, tot wederlegging, tot verbetering, tot
onderwijzing, die in de rechtvaardigheid is;
Hebreeën 1 vs. 1 tot 2
1 God, voortijds veelmaal en op velerlei wijze, tot de vaderen gesproken hebbende door de
profeten, heeft in deze laatste dagen tot ons gesproken door den Zoon;
I Petrus 1:10-11
“Naar deze zaligheid hebben gezocht en gevorst de profeten, die van de voor u bestemde genade
geprofeteerd hebben, terwijl ze naspeurden, op welke of hoedanige tijd de GEEST van CHRISTUS
in hen doelde, toen Hij vooraf getuigenis gaf van al het lijden, dat over Christus zou komen”
Hebreeën 4:12
“Want levend en krachtig is het woord van God, en scherper dan een tweesnijdend zwaard: het
dringt diep door tot waar ziel en geest, been en merg elkaar raken, en het is in staat de opvattingen
en gedachten van het hart te ontleden.”
De betrouwbaarheid van de Bijbel
A. De betrouwbaarheid van de Bijbel is nog steeds een actueel onderwerp in onze wereld. Zeker
in een multi religieuze samenleving met sterk opkomende godsdiensten, die allemaal hun eigen
‘heilige boeken’ hebben. Mijn bedoeling vanavond is niet een oordeel over deze andere boeken uit
te spreken, maar om het bijzondere goddelijke karakter van de Bijbel te demonstreren. Want dat
de Bijbel een uniek boek is staat buiten kijf.
B. Het wonderlijke ontstaan van de Bijbel
Neem nu het wonder van zijn ontstaan. De Bijbel, een wonderlijk boek, of liever gezegd een
bijzondere verzameling boeken; een bibliotheek van 66 boeken, ontstaan in een periode vanaf 3500
v. Chr. tot 90 na Chr. Ruim 40 schrijvers hebben zonder enig overleg en nauwelijks tot geen kennis
van elkaar over een periode van 1500 jaar samen deze biblitheek geschreven.
De Bijbel groeide langzaam zonder enig vooropgesteld plan of doel over een periode van meer dan
50 generaties uit tot wat zij nu is. De schrijvers kwamen uit alle lagen der bevolking en uit diverse
culturen; politici, boeren, profeten, dichters, vissers, koningen, hovelingen, diplomaten, fiscalisten
een arts. Ze schreven in drie talen (Hebreeuws, Grieks en Aramees) en kwamen uit 3 continenten.
Ook het NT is tot stand gekomen zonder dat Jezus ook maar een letter op papier heeft gezet.
Zonder vooropgezet plan ontstaat het ene NT boek na het andere; een evangelie, een brief, een
essay (Hebreeën), een evangelie, nog meer brieven van div. apostelen, nog een evangelie en nog
een. En dan een profetisch boek (Openbaring). Binnen 35-40 jaar 27 NT Bijbelboeken, waarvan
vrijwel alle christenen aan het eind van de eerst eeuw ervan overtuigd zijn dat zij tot Gods Woord
horen.
Wat bedoelen we met ‘de betrouwbaarheid van de Bijbel?’ Drie mogelijke facetten:
-. de betrouwbaarheid van de tekst van de Bijbel, of hoe is deze overgeleverd?
-. de historische betrouwbaarheid van de Bijbel? Zijn de verhalen feiten?
-. de consistentie content, is zij dat wat zij pretendeert te zijn nl. Woord van God?
Waarom zijn deze drie onderdelen zo belangrijk? Je kunt de Bijbel toch gewoon lezen als een
prachtig boek, zonder daar meteen het predicaat ‘Gods Woord’ aan te verbinden? Of te wel zoals
ds. Hendriks (auteur van ‘Geloven in een God die niet bestaat’) schrijft: “de woorden van de Bijbel
voltrekken zich aan je voorbij en ze worden dan Gods Woord”. En is het nu echt van belang ervan
uit te gaan dat je in de Bijbel “naakte feiten” aantreft? En is het nu zo belangrijk of de personen,
die erin voorkomen wel echt geleefd hebben? De grondslagen van het Jodendom zijn neergelegd in
de wet en de profeten, van het christendom in de Bergrede en elders in het NT. Of Mozes, David of
Jezus werkelijk geleefd hebben is toch niet van belang? Misschien weten we feitelijk niets van
Mozes en Rabbi Jezus, in wiens monden deze woorden immers zijn gelegd. Misschien is het
verhaal van Jezus zoals het is overgeleverd wel een mythe of legende, maar de leer die aan Hem
wordt toegeschreven – of Hij er nu werkelijk verantwoordelijk voor was of niet – heeft toch een
helemaal op zich zelf staande waarde? Waarom maken evangelische christenen zich dan zo druk
om die historische betrouwbaarheid?
Deze redenering klinkt aannemelijk, maar komt uit de mond van de duivel!
Vraag: Waarom is de historiciteit zo belangrijk?
Dit gaat nl. niet op voor de boodschap van Christus. Want i.t.t. tot bv. het boeddhisme of het
confucianisme, welke ethische leefregels primair een gedragscode inhouden, is het christendom een
boodschap, een boodschap van het goede nieuws nl. dat God, door Zijn Zoon Jezus de geschiedenis
binnentrad; De Eeuwige kwam de tijd binnen. Gods koninkrijk kwam op aarde; “De tijd is vervuld
en het koninkrijk van God is nabij gekomen. Bekeert u en gelooft het evangelie.” waren Jezus
eerste woorden; Marcus 1:15. En daar zowel de Joodse boodschap als het christendom geworteld
zijn in de menselijke geschiedenis, is de historiciteit van de Bijbel van essentieel belang voor de
inhoud ervan. Als we er niet van uit kunnen gaan dat je staande naast het kruis van Golgotha,
wrijvend met je hand over Jezus‘ ruwe kruis een splinter in je hand zou krijgen, dan is de
boodschap van de Bijbel in het geding” schreef Francis Scheaffer. En hij had gelijk! Met het
verdwijnen van de historiciteit v.d. Bijbel is ook de kern en kracht van de boodschap verdwenen.
I. Bijbeltekst betrouwbaar overgeleverd?
Kunnen we iets te weten komen over de ontstaansgeschiedenis van de Bijbel en of deze
betrouwbaar is overgedragen en gekopieerd door de Bijbelschrijvers? M.a.w. hebben we nu een
betrouwbare tekst in handen? Alhoewel veel liberale theologen ervan uitgaan dat de Bijbel m.n. OT
relatief veel jonger is dan dat zij zelf suggereert te zijn, hebben we goede redenen aan te nemen dat
het OT in grote delen wel degelijk zeer oud is. De oudste delen zijn 3500 jaar oud, opgetekend op
kleitabletten en mogelijk door Mozes als redacteur en schrijver samengevoegd. Genesis 5:1 zegt; .
“Dit is het boek van Adams geslacht” en loopt door tot Genesis 9:29. Kennelijk dus een apart
boekje/tekst dat later een plaats vond in Genesis.
Tevens zegt God zelf tegen Mozes Zijn verbond met Israel op te schrijven. Ex. 34:17. Zie ook Ex.
17:14, en 24:4,7. En ook later schreef Mozes over Israëls reis (Num. 33:2) en hun wetten.; zie
Deu. 31:9,19, 22, 24-26. In de 18e eeuw meenden vele geleerden dat Mozes een soort wilde en
ongeletterde holbewoner was, die niet kon lezen en schrijven. Nu, 200 jaar later weten we door
vele archeologische ontdekkingen wel beter. In Ebla is een complete kleitabletten bibliotheek van
22.000 tabletten gevonden uit 2000 v. Chr. Als prins aan farao’s hof had hij de hoogste opleiding
gevolg, sprak div. talen en was filosofisch, religieus en cultureel hoog geschoold. Dit ademt de
Pentateuch dan ook als boek uit.
Ook de Bijbelboeken zelf spreken zich duidelijk uit over het auteurschap van Mozes, zie
Jozua 8, I Kon. 2:3, Neh. 8:2, Marcus 12:19 en de Here Jezus zelf dichtte het schrijven van de
Pentateuch toe aan Mozes.
Ten slotte bevat de Pentateuch tal van bijzondere beschrijvingen die cultureel alleen passen in een
tijd van 2000-1500 B. Chr. Ik noem de wet v. Ex. 19 (in vorm gelijk aan de vazalverdragen der
Hetieten), de tabernakel (identiek aan Egyptische sarcofaag heiligdommen). De dubbele
omschrijving van de tabernakel. De wetherhaling in Deuteronomium. De opstelling van het
Israëls kamp in de woestijn (noord, zuid, oost en west rond de tabernakel).
Conclusie; Mozes kan wel degelijk de redacteur/auteur van de Pentateuch behoudens enkele
kleine aanvullingen (o.a. zijn dood).
Hoe zit het met de overgeleverde tekst van het Nieuwe testament?
En hoe zit dat met het NT? Is de tekst betrouwbaar overgeleverd. Zit er niet een enorme tijdsgat
tussen de originele schrijver en de oudste kopieën, zodat er veel kan zijn afgeweken en
ingevoegd? Goede vraag!
Dr. F.F. Bruce. professor geschiedenis en literatuur in Manchester (Engeland) dateert na
wetenschappelijk onderzoek het ontstaan de eerste drie evangeliën in resp. (Marc.) 60, (Lukas) 65
en (Matt.) 70. Johannes dateert hij op 80 na Christus. Handelingen was een historisch gevolg van
Lukas (door Lukas geschreven). De 13 brieven van Paulus en de andere apostelen kunnen niet
veel later dan 70-80 na Christus geschreven zijn. Hebreeën in 70 . De Openbaring tijdens de
flavische keizers (69-96) om de christenen te bemoedigen in de verdrukking.
Dus rond het jaar 100 was het NT compleet en in 200 na Christus zijn er al lijsten
(Muratorische canon; gepubliceerd 1740, manuscript uit 8e eeuw gebaseerd op Latijn uit 200) in
omloop, die alle 29 boeken van het NT noemt als behorende tot de Bijbel. De vier evangeliën
circuleerden als één boek (Evangelie) in viervoudige vorm, waardoor Handelingen van Lukas
werd gescheiden.
Al heel vroeg worden kopieën van (delen van) Evangeliën buiten Israel gevonden, zie bv.
Rynland papirus in Alexandrië (125) en het Magdalen Papirus (70) en het 7C5 uit Qumram. (50
zie ppp). Ook worden er complete NT gevonden uit de 4e eeuw (350 na Christus), o.a. Codex
Alexandrinus, Codex Siniaticus.
Ook het OT kreeg in de 20 eeuw een bevestiging in haar betrouwbaarheid qua tekst. In 1947
gooide een bedoeïenjongen een steen in een vreemd gevormd gat, op zoek naar een weggelopen
schaap. Hij hoorde echter het breken van aardewerk.. Nadat hij de grot was ingegaan ontdekte hij
div. kruiken met papyrusrollen van hoge ouderdom. Op deze toevallige wijze werden de Dodezee
rollen bij Qumram ontdekt; papyrus fragmenten uit zowel het OT en NT prachtig geconserveerd
in kruiken. Het oudste fragment is een stuk van Samuel uit de 4e eeuw voor Christus en de
complete Jesajarol uit 200 v. Christus.
Waarom was Qumram nu zo van groot belang? De OT teksten die gebruikt werden voor
Bijbelonderzoek kwamen uit de 10e eeuw na Chr.; 900 na Chr. De Masoreten, meesters in het
kopiëren hadden het OT zeer nauwkeurig eeuwenlang overgeschreven. De codex Lenigradus was
de oudste toen bekende Hebreeuwse tekst. Toen in Qumram een Jesajarol uit de 2e voor Chr.
gevonden werd, werd in een klap ruim 1000 jaar overschrijftraditie overbrugd. En nu werd het
interessant de toenmalige standaardtekst der Masoreten te vergelijken met Qumram (Jesaja). En
wat bleek; 95 % was identiek, 5 % verschil, maar had geen invloed op de betekenis der profetie.
En die 5% verschil kwam overeen met de Septuagint (OT in het Grieks).
Conclusie; zowel OT als het NT is betrouwbaar overgeleverd. Qua tekst niet foutloos, maar voor
de inhoud hebben de 5% afwijkingen geen enkele invloed. Tevens is er ongelooflijk veel
vergelijkingsmateriaal voor de Bijbelse manuscripten. We kennen wel 5600 complete en gedeeltelijke afschriften van het nieuwe Testament, die relatief korter gedateerd zijn van hun origineel af.