Chemie - KU Leuven

49
Chemie
Beginprofiel
52
Eindprofiel
53
Bacheloropleiding
55
■
■
■
■
Opbouw
Studieprogramma
Week van een student chemie
Stage
Loopbaan
55
58
60
61
63
50
Chemie
Onderstaand schema schetst je studietraject van beginnende bachelor tot afgestudeerde master
en de verschillende mogelijkheden tijdens dat traject.
Bacheloropleiding
Bachelor in de chemie (180 sp.)
Fase 2
Fase 3
Beginprofiel
►
p. 52
Fase 1
►
Minor biochemie en biotechnologie
Minor chemische technologie
Minor verbreding
Minor onderwijs
Minor Business & Innovation
Studiebegeleiding ► p. 148
p. 55
Masteropleidingen
►
p. 136
Master in de chemie (N/E) (120 sp.)
Optie
onderwijs
Optie
onderzoek
Professionele
optie
Andere masteropleidingen
Master in de biochemie en de biotechnologie (120 sp.)
Master of Biophysics, Biochemistry and Biotechnology (120 sp.)
Master in de bio-informatica (N/E) (120 sp.)
Master in de bio-ingenieurswetenschappen:
levensmiddelentechnologie (120 sp.)
Master in de bio-ingenieurswetenschappen:
katalytische technologie (120 sp.)
Master in de bio-informatica (N/E) (120 sp.)
Internationale ervaring ► p. 149
Eindprofiel
►
p. 53
CHEMIE
51
52
Beginprofiel
Is chemie iets voor jou?
• Je bent een geboren wetenschapper (herken jezelf op ► p. 158).
• Je wil weten hoe het gedrag en de eigenschappen van de materie bepaald worden door haar
componenten en onderlinge interacties tot op het niveau van de moleculen en atomen.
• Je wil je zin voor experimenteren en je observatievermogen verder ontwikkelen. Je wil zelfstandig
leren werken in een laboratorium. Je vindt het belangrijk daarbij veiligheid en milieu te respecteren.
• Je hebt de ambitie om totaal nieuwe stoffen te maken die de mens en de maatschappij zullen
vooruit helpen (geneesmiddelen, betere halfgeleiders, nanomaterialen ...).
• Je wil de eigenschappen van stoffen analyseren en doorgronden om bij te dragen aan gerichte
verbeteringen.
• De chemie is stevig verankerd in de basiswetenschappen. Ook wie interesse heeft voor wiskunde
en informatica, kan er zijn gading vinden. De computersimulatie van moleculen die je in het lab hebt
gemaakt, wint in de actuele chemie immers steeds meer aan belang. Je houdt van logische
verbanden en wilt die vastleggen in een wetenschappelijke taal. Je hebt een vooropleiding genoten
met een voldoende groot pakket wiskunde.
• Je wil de moleculaire bouwstenen en het fundamenteel begrip leveren voor de materialen, medicijnen
en chemicaliën van de toekomst.
Wil je weten of je voldoende voorkennis, wiskundige vaardigheden en inzichten bezit om te starten
in deze bachelorpleiding, neem dan deel aan de ijkingstoets (► p. 5) . Meer info en mogelijkheid tot
inschrijven op
 wet.kuleuven.be/ijkingstoets
CHEMIE
Eindprofiel
Vanuit je toegenomen kennis en vaardigheden heb je je eigen kijk op de wereld ontwikkeld.
Daardoor kun je binnen het vakgebied chemie je eigen bijdrage leveren.
• Je hebt een brede wetenschappelijke vorming en de kennis en vaardigheden om als
wetenschapper een actieve rol in de maatschappij op te nemen.
• Je hebt kennis van en inzicht in de aangrenzende basiswetenschappen wiskunde, fysica,
bio- en geowetenschappen.
• Je hebt uitgebreide kennis van en inzicht in de belangrijkste deelfacetten van de chemie. Via de
masterproef heb je diepgaande kennis over minstens één gespecialiseerd chemieonderwerp.
• Je hebt een theoretische en praktische basiskennis van zowel basis- als gevorderde chemische
synthese- en karakteriseringstechnieken.
• Je hebt kennis gemaakt met de praktijk in een industriële, onderwijs- of onderzoeksomgeving.
• Je hebt actief wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd in minimaal een van de onderzoeksgroepen
van het Departement Chemie.
• Je kunt gespecialiseerde chemische en aanverwante informatie zelfstandig opzoeken,
verwerken, interpreteren en rapporteren, gebruikmakend van moderne informaticatechnologie.
• Je hebt een wetenschappelijke attitude wat betreft milieu- en veiligheidsaspecten.
• Als expert met chemische kennis van zaken kan je bijdragen aan een welvarende, duurzame
maatschappij. Je bedenkt daarvoor recepten vanuit moleculair oogpunt.
• Je bent een ontdekker en wilt als specialist langs baanbrekend, wetenschappelijk onderzoek
de fundamentele inzichten verwerven die aan de basis liggen van de technologieën van de toekomst.
53
54
Onderwijstermen
■
Opleidingsonderdeel
Officiële term voor ‘vak’
■
Opleiding
Verzameling van opleidingsonderdelen.
Er zijn bachelor- en masteropleidingen.
De bacheloropleiding gaat altijd vooraf
aan de masteropleiding.
■
Studiepunt
Drukt het aandeel van een opleidingsonderdeel binnen de totale opleiding uit:
een opleidingsonderdeel van 6 studiepunten
weegt dus zwaarder door dan een van 3.
Eén studiepunt komt overeen met 25 tot
30 uur studietijd: lessen of practicum volgen,
studeren, voorbereidingen maken, stage lopen,
opdrachten maken, examens afleggen …
■
Opleidingsfase
Een opleiding bestaat uit fases van
een bepaalde hoeveelheid studiepunten.
Zo bestaat een bacheloropleiding altijd uit drie
fases van telkens ongeveer 60 studiepunten;
de totale opleiding beslaat altijd 180 studiepunten. Een masteropleiding bestaat uit
minstens één fase van 60 studiepunten.
CHEMIE
Bacheloropleiding
Chemie is overal. Terwijl je dit leest, spelen er zich in je lichaam belangrijke processen af waarbij
chemische reacties gebeuren. Chemici dringen door tot de geheimen van de moleculaire wereld.
Met die kennis ontwerpen ze nieuwe stoffen die recycleerbaar, milieuvriendelijker en energiebesparend zijn. Chemie studeren heeft dus een belangrijke maatschappelijke relevantie.
Chemie speelt een rol in andere wetenschappelijke disciplines zoals fysica, biologie, farmacie en
geneeskunde. Tijdens de opleiding komen deze raakvlakken tot uiting en kun je chemie via een minor
met een andere wetenschap combineren.
Opbouw
• De eerste opleidingsfase is volledig gemeenschappelijk voor alle chemiestudenten en biedt
een algemene vorming in de wetenschappen van de materie (chemie en fysica), van het leven
(biochemie en biotechnologie) en van de aarde (geologie). Verder volg je een opleidingsonderdeel
wiskunde en een opleidingsonderdeel wijsbegeerte.
• Er is ook een opleidingsonderdeel veiligheid en laboratoriumpraktijk, een belangrijke stap
in het aanleren van professionele vaardigheden. Chemie is immers niet alleen een wetenschap,
maar ook een beroep waarin je grote verantwoordelijkheden voor milieu en veiligheid opneemt.
• In de tweede en derde opleidingsfase wordt het studieprogramma flexibel. Via een pakket keuzeopleidingsonderdelen (30 studiepunten van de volledige programma’s) vul je zelf het profiel van
je opleiding in. Je hebt de keuze uit de minors biochemie en biotechnologie, chemische
technologie, verbreding, onderwijs en Business & Innovation. In de eerste twee minors
verdiep je je naast chemie in een aanverwante discipline. De minor Business & Innovation is
geschikt voor studenten met een speciale belangstelling voor het maatschappelijk nut van
onderzoeksresultaten en/of het commercialiseren ervan. Je bent echt interdisciplinair gevormd,
wat zich vertaalt in extra doorstroommogelijkheden.
Een innovatief idee?
Wil je nog tijdens je studies je eigen onderneming starten, je expertise delen met andere studenten
of extra cursussen volgen rond ondernemerschap en ondernemingszin, dan kan dat met Lcie.
Lcie is hét platform van de KU Leuven dat studenten met innovatieve en ondernemende ideeën
steunt en stimuleert.

www.kuleuven.be/lcie
55
56
Bachelor/master chemie en lerarenopleiding
De specifieke lerarenopleiding natuurwetenschappen (opties fysica, chemie, biologie en
aardrijkskunde) is een aparte opleiding van 60 studiepunten die je voorbereidt op het beroep van
leraar in het secundair onderwijs. In de minor onderwijs van de bachelor kun je hiervan al 15 studiepunten opnemen. In de master kun je via een doordachte keuze de resterende 45 studiepunten van
de lerarenopleiding opnemen en zo tegelijkertijd ook het leraarsdiploma behalen.
In de bachelorproef definieer je, plan je, doe je en rapporteer je werkelijk
nieuw wetenschappelijk onderzoek. Dit alles doe je in teamverband in
de onderzoeksgroepen van het departement chemie.
De bacheloropleiding chemie leidt ook tot het Eurobachelorlabel
Getuigenis Bachelorproef:
Weken, maanden en jaren braaf naar de les komen zouden niet kunnen
vervangen wat we tijdens dit project bijgeleerd hebben. Prijzige apparaten
als de NMR, de UV-Vis en de spectrofluorometer werden reeds snel
onontbeerbare kameraden, maar ook onze band met Endnote, Web of
Science en SciFinder werd heel wat hechter. Zouden we nu al echte
wetenschappers zijn?
(Cedric, Robina, Jorik, Flip, Karen en Dries (Team BODIPY))
CHEMIE
57
58
Studieprogramma
Meer info over de opleidingsonderdelen vind je vanaf ► p. 121. Je krijgt er een omschrijving van
alle opleidingsonderdelen van de eerste opleidingsfase in de chemie.
Voor een gedetailleerde beschrijving van de opleidingsonderdelen van de volledige bacheloropleiding
en voor het uurrooster:
 www.onderwijsaanbod.kuleuven.be
Eerste fase
Tweede fase
9
Grondslagen van de chemie
6
Bio-organische chemie
Analytische basistechnieken
6
Metalen en katalyse
6
Industriële en technische chemie
3
Chemische thermodynamica
6
Veiligheid en laboratoriumpraktijk
3
Practicum: synthese en karakterisatie
6
Algemene natuurkunde I
9
Organische chemie
6
Celbiologie en biochemie
9
Moleculaire architectuur
6
6
Geologie
6
Algemene natuurkunde II
Wiskunde I
6
Wetenschapscommunicatie
Wiskunde II
6
Minor
Wijsbegeerte
3
± 15
3
Mogelijke minors: biochemie en biotechnologie - chemische technologie - verbreding - onderwijs Business & Innovation
CHEMIE
Derde fase
Polymer Materials
6
Computationele chemie
6
9
Voorbereiding bachelorproef*
Bachelorproef: onderzoek
6
Spectroscopische meettechnieken
6
Moleculaire herkenning
6
Statistiek & data-analyse
3
Religie, zingeving en
levensbeschouwing
3
Minor
± 15
Chemie
Ondersteuning
Algemene verbreding
Minor
*
Gevorderde synthese en karakterisatie van
moleculen en materialen
59
60
Week van een student chemie
Deze fictieve agenda geeft je een idee hoe je week er kan uitzien. Je studietijd omvat niet enkel
lessen volgen, maar ook achteraf je notities overlopen, naar de bibliotheek gaan, zelfstudie …
Zo zit je al snel aan een 40 à 50 urenweek. Daarnaast is er natuurlijk ook ruimte voor ontspanning.
Een overzicht van het academiejaar vind je op ► p. 163
VRIJDAG
G
MAANDA
emie
lagen van de ch
9-12 u. Gronds
(practicum)
nde I
mene natuurku
14-16 u. Alge
(hoorcollege)
ingen)
iskunde I (oefen
16-17.30 u. W
ssie
Monitoraatsse
8.30-10.30 u. ondslagen van
u. Gr
10.45-12.45
rcollege)
oo
(h
ie
em
ch
de
)
ie (hoorcollege
og
ol
14-16 u. Ge
portkot
zwemmen @ S
DINSDAG
ologie
9-10.30 u. Ge
(hoorcollege)
aaike
lunch Alma M gie en
Naar huis
G
ZATERDA
deningen gronemie
ch
10-12 u. Oef
de
n
va
slagen
gie
cticum celbiolo
ra
P
u.
16
13
voorbereiden
u. Celbiolo
13.30-18.30
cticum)
ra
(p
biochemie
ZONDAG
AG
WOENSD
biochemie
Celbiologie en
8.30-10.30 u.
(hoorcollege)
ingen)
iskunde I (oefen
10.30-12 u. W
paardrijden
sbib!
boeken campu n van
ondslage
13.30-15 u. Gr ollege)
rc
oo
(h
ie
em
de ch
ie (oefeningen)
og
ol
Ge
u.
8
16-1
TO DO
AG
DONDERD
ge)
nde I (hoorcolle
11-13 u. Wisku
eI
nd
ku
mene natuur
14-16 u. Alge
a)
practic
(oefeningen &
dslagen van
on
Gr
u.
16-18
eningen)
ef
de chemie (o
t.d. Chemika
meenemen
r
e
d
a
l
p
o
gsm
enen
+ loopscho
CHEMIE
Stage
Kies je voor de optie professionalisering, dan loop je tijdens het volledige tweede semester van je eerste
masterfase stage. De stage eindigt midden of einde juni en je hebt dan ook geen examens op het einde
van dit tweede semester. Het is de uitdrukkelijke vraag van de industrie om te kiezen voor een voldoende
lange stageperiode van minstens 15 weken.
Tijdens deze externe (bedrijfs)stage in binnen- of buitenland maak je kennis met de beroepspraktijk
van de master in de chemie in een industriële of onderzoeksomgeving. Het is tegelijk een goede
gelegenheid om te ontdekken hoe je kennis in de praktijk inzetbaar is.
Je doet ervaring op met bedrijfsstructuren, bedrijfsmentaliteit en de verschillende functies van een master
in de chemie in een bedrijf of onderzoeksinstelling.
Hierdoor vergroot je niet alleen je wetenschappelijke kennis, maar ook je technisch inzicht, kritisch
en probleemoplossend vermogen en je vaardigheden op niveau van teamwerk, communicatie en
inventiviteit. Concreet oefen je afhankelijk van het type stage-instelling onder andere volgende
competenties: opmaken werkplan, afspraken maken en communiceren binnen een team, mondeling en
schriftelijk presenteren van resultaten, juridische aspecten (patenten) en veiligheids- en milieuaspecten.
Mogelijk zal de stage door je ervaring en contacten de schakel of brug tussen je studie en de arbeidsmarkt vormen.
Wij rapporteren over de luchtkwaliteit in België, ook in realtime waarbij actuele
metingen bijna onmiddellijk via het internet worden verspreid. Een van de taken
waarvoor IRCEL het meest bekend is, is het verwittigen van de bevolking voor
periodes met te veel luchtverontreiniging (smogepisodes). Dan is het
belangrijk om ingewikkelde problemen eenvoudig en duidelijk te
communiceren aan de geschreven en audiovisuele media.
(Frans Fierens, administratief directeur, IRCEL)
61
62
ns a
m
t
s
Mo
m
a
berg
i
l
r
l
i
e
v
W
E
man
s
t
or
n
u
H
sen vo
ar
thaanh
e
r
u
y
l
po
oeksmaakt ctor
onderz
m
m
a
i
o
l
l
n
i
e
te
W
n
la
es
og gee
e toege
omotiv
heeft m ring waar ik n
e
g
ta
s
de aut
a
s
jf
een erv
e bedri
:
n
n exter
ssetting
t
voor ee in een bedrijf
e
z
u
nneem
e
k
De
doen
nten aa rzoek
.
e
te
d
d
a
p
tu
h
o
s
e
e
g
de
tag
ervaring spijt van heb
meeron
geen s
e
gezien rvaring in poly innen de
l
a
a
second
rm
b
e
no
eerdere ch aan de slag de structuur
erberg
ij
man Ev r, kon ik door
w
to
ts
ld
n
rp
u
re
e
H
e
l
enteel
rw
Hoewe enkel semeste oor het onde id binnen de w aan fundam
d
v
e
e
n
h
é
ie
te
n
s
é
s
voor
e pas
&O-ee
rdt be
duidelijk fdeling – de O aandacht wo
en een
a
te
”
s
e
e
an
cienc
e me
cht ik a
“Core s edrijf waarin d
drijf mo IR en
e
b
t
b
e
t
h
e
T
C, F
r van
van h
ars
der DS
scultuu
oek.
iligheid ieken, waaron polyurethaanh
e
onderz
v
e
d
r
n
ee
ld
h
ti
v
e
c
c
o
k
a
e re
ekste
iding
ntwik
n hoe d het hars,
rte ople lende onderzo een nieuw o
a
o
a
k
g
n
e
e
g
Na e
rd na
n van
g van
rschil
oek we
ten
met ve
chappe
enstellin
de slag , en de eigens nnend onderz ties in de sam ekomen inzich in
e
a
b
ie
ri
rk
in
a
e
g
it ve
or v
pass g
ur. D
rheolo
n. Bij d
werd do ngtemperatu eren voor toe en een
e
k
d
e
e
o
lo
rz
v
n
onde
a beïn
timalis
en curi
rij ik bin
dynamic oncentratie het hars te op
ie weet wagen.
w
rc
thermo
–
r
to
m
a
to
o
ec
de
ruikt
atalys
motives
enten in
zoals k n worden geb
de auto mijn experim
r
e
o
o
op elk
n
v
e
werd
t werd
rialen
t van
u
a
te
p
a
a
lt
in
m
u
n
s
ij
le
re
aardige
:m
fast cyc rond met het
entoren
een volw at ik
m
ls
n
a
e
r
e
rd
a
ll
ik we
dag d
dan a
paar ja
n meer waardeerd en t heb, was de
re
a
w
iders
werk
es ge
ebegele
ik er ge e zwaarste.
ksproc
De stag het onderzoe lle dagen die
d
n
a
n
st late
punt va handeld. Van chter mij moe
a
be
collega t en het team
-2014
c
ie 2013
je
m
ro
e
h
p
c
t
he
ster
ste ma
ans - 1 Everberg
m
t
s
o
M
William ts: Huntsman
laa
p
e
g
ta
S
CHEMIE
Loopbaan
De opleiding chemie staat garant voor gevarieerde loopbaanmogelijkheden. Uiteindelijk zal meer dan de
helft van de afgestudeerde chemici terechtkomen in het bedrijfsleven, daarnaast vervullen ze functies
in het onderwijs en bij de overheid.
Veel afgestudeerden kiezen er voor om na het behalen van het masterdiploma via een doctoraatsopleiding eerst nog enkele jaren wetenschappelijk onderzoek te doen aan de universiteit.
Masters in de chemie kunnen natuurlijk ook direct doorstromen naar wetenschappelijke of technische
functies binnen de industrie (chemie, petrochemie, farmaceutische industrie, agrochemie, voedingsindustrie …), de overheid (ministeries, provinciale of stedelijke diensten, internationale organisaties)
en wetenschappelijke instellingen van de overheid.
Als je aan de slag wil als leraar in het secundair of hoger onderwijs (waar een grote nood is aan
gedreven chemieleraren) dan is de combinatie met de specifieke lerarenopleiding die je al grotendeels
binnen de master chemie kunt volgen een aanrader.
Industrie
Onderwijs & overheid
Onderzoek
•
•
•
•
•
• Docent hogeschool
• Leraar chemie
• Overheidsinstellingen
• Onderzoeker aan de universiteit
• (Inter)nationale onderzoeksinstellingen
Chemische industrie
Voedingsindustrie
Micro-elektronica
Financiële instellingen
Informaticabedrijven
Chemie is een classificerende wetenschap die zelf per jaar een miljoen
nieuwe stoffen produceert die moeten geclassificeerd worden!
Deze immense genererende capaciteit daagt het onderscheid uit
dat gemaakt wordt tussen wetenschap en technologie.
(J. Schummer, 1997)
Onderzoek in de farmaceutische industrie is een goed alternatief voor
academische research en daarom ben ik bij het onderzoeksteam van Janssen
gestart. Medicinale chemie vergt een multidisciplinaire aanpak, die zowat je
hele wetenschappelijke kennis mobiliseert. Bovendien is medicinale chemie
een directe toepassing van organische synthese, die creatief denken en
een brede kijk op structurele diversiteit vereist. Ook een degelijke kennis
van analytische fysicochemie en van biologie, biochemie en farmacologie
komt van pas.
(Lieven Meerpoel, global head of compound logistics and analytical
sciences at Janssen R&D)
63
64
Een degelijke veiligheidsopleiding vanaf
de eerste opleidingsfase
De bedrijven in de chemische sector streven continu naar een verbetering van hun prestaties
op het vlak van milieu, veiligheid en gezondheid. De opleiding chemie aan de KU Leuven volgt
die positieve trend en introduceert het principe van ‘responsible care’ (verantwoordelijke zorg)
al vanaf de eerste opleidingsfase in het practicum veiligheid en laboratoriumpraktijk.
Met behulp van onze departementale veiligheidscd-rom en veiligheidswebsite leer je zelf
de veiligheidsproblematiek in een aantal concrete situaties te doorgronden. Verder voer je risicoanalyses van een experiment uit en leer je een experiment plannen en nauwkeurig noteren in een
laboschrift. Je oefent de belangrijkste scheidingstechnieken zoals gefractioneerde destillatie en
extractie, en voert enkele syntheses uit. Voor elk uit te voeren experiment ga je onder begeleiding
op zoek naar de beste werkwijze en opstelling. Als kroon op het werk van de eerste fase lanceer
je zelf een waterflesraket. Als brandstof gebruik je, net zoals bij de spaceshuttle, zuurstof- en
waterstofgas. Gedurende je verdere opleiding – en niet in het minst tijdens je latere loopbaan –
wordt die veilige en milieubewuste omgang met chemicaliën consequent doorgetrokken.
Via een stage in een binnen- of buitenlands chemiebedrijf krijg je tijdens je masteropleiding de kans
ervaring op te doen in een industriële omgeving. Door deze totaal vernieuwde aanpak – waarbij
groepswerk ook een belangrijke rol speelt – leer je vanaf de eerste opleidingsfase verantwoord
en creatief met chemicaliën om te gaan. Een troef die je latere werkgever zal appreciëren!