NL NL Samenvatting Sinds Hongkong in 1997 werd overgedragen

EUROPESE
COMMISSIE
HOGE VERTEGENWOORDIGER
VAN DE EUROPESE UNIE VOOR
BUITENLANDSE ZAKEN EN
VEILIGHEIDSBELEID
Brussel, 8.5.2014
JOIN(2014) 18 final
GEZAMENLIJK VERSLAG AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
Speciale administratieve regio Hongkong: jaarverslag 2013
NL
NL
SAMENVATTING
Sinds Hongkong in 1997 werd overgedragen aan de Volksrepubliek China, zien de Europese
Unie en de lidstaten nauwlettend toe op de economische en politieke ontwikkelingen in de
speciale administratieve regio (SAR) Hongkong op grond van het beginsel van "één land,
twee systemen". Overeenkomstig de verbintenis die in 1997 ten aanzien van het Europees
Parlement is aangegaan, wordt hierover jaarlijks verslag uitgebracht. Dit is het zestiende
jaarverslag, dat betrekking heeft op 2013.
De EU is van oordeel dat het beginsel van "één land, twee systemen", zoals dat is vastgelegd
in de Chinees-Britse verklaring en in de basiswet van Hongkong, in 2013 goed bleef werken.
De rechten en de fundamentele vrijheden van de bevolking van Hongkong werden
gerespecteerd, de rechtsstaat werd gehandhaafd en de markteconomie en het
ondernemingsklimaat zijn behouden gebleven.
De bilaterale betrekkingen tussen de EU en Hongkong blijven zich uitbreiden, waarbij de
voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso in november een bezoek heeft
gebracht aan Hongkong. Het handelsverkeer en de economische betrekkingen zijn er verder
op vooruit gegaan en de EU en Hongkong hebben de dialoog en samenwerking op talrijke
gebieden van gemeenschappelijk belang voortgezet en uitgebreid, onder meer met betrekking
tot de financiële diensten, douane, milieu, onderzoek, onderwijs en cultuur.
De EU hecht groot belang aan de stabiliteit, economische welvaart en democratische
ontwikkeling van Hongkong. De EU is van oordeel dat een verantwoordingsplichtige regering
de stabiliteit en welvaart bevordert en bijdraagt tot het behoud van de status van Hongkong als
een belangrijk internationaal zakencentrum.
De EU blijft de aanzienlijke vooruitgang ondersteunen die is geboekt voor het verwezenlijken
van de doelstelling van de regering van Hongkong en het permanente comité van het
Nationale Volkscongres om het algemeen stemrecht in te voeren voor de verkiezingen van de
Chief Executive in 2017 en de Wetgevende Raad in 2020, overeenkomstig de basiswet van de
SAR Hongkong en de wensen van de bevolking van Hongkong.
POLITIEKE ONTWIKKELINGEN
In zijn eerste beleidsverklaring in januari 2013 heeft Chief Executive Chun-ying Leung zijn
langetermijnplannen en doelstellingen voor Hongkong toegelicht, onder het motto "streef naar
verandering, behoud stabiliteit en sta ten dienste van de bevolking door pragmatisch op te
treden." Hij beloofde de fundamentele waarden van Hongkong te blijven handhaven, het
beginsel "één land, twee systemen" uit te voeren overeenkomstig de basiswet en te zorgen
voor een goed beheer van de betrekkingen tussen Hongkong en het Chinese vasteland.
Hij zei dat Hongkong als een speciale administratieve regio (SAR) van China kon rekenen op
de sterke en niet aflatende steun van de centrale regering. Hij was van oordeel dat door de
voordelen van het beginsel "één land, twee systemen" optimaal te benutten Hongkong niet
alleen toegang had gekregen tot de immense continentale markt als zijn economische
2
achterland, maar dat de status van Hongkong als internationaal knooppunt hierdoor ook was
versterkt.
Belangrijke beleidsinitiatieven waren toegespitst op de bevordering van de economische
ontwikkeling door onder andere de economische betrekkingen met het Chinese vasteland te
versterken en de financiële dienstverlening, de zakelijke en professionele dienstverlening, de
internationale scheepvaart, innovatie en tests te ontwikkelen, het aanbod aan grond uit te
breiden en gesubsidieerde huisvesting op korte en middellange termijn aan te bieden,
maatregelen te nemen om de armoede terug te dringen, de bejaardenzorg te verbeteren, de
positie van vrouwen en etnische minderheden te verbeteren, het arbeidsmarktbeleid verder te
ontwikkelen, te zorgen voor milieubescherming en -behoud door de luchtkwaliteit te
verbeteren, de afvalstromen te beheren en de bouw van milieuvriendelijke gebouwen te
bevorderen.
Zoals in 2012 verliepen de betrekkingen tussen de uitvoerende en wetgevende macht in 2013
moeizaam. Een aantal initiatieven werd door de leden van de Wetgevende Raad geblokkeerd
of vertraagd. De uitvoerende en wetgevende macht konden geen definitief akkoord bereiken
over aangelegenheden die voor Hongkong van vitaal belang zijn, zoals het beheer van vast
afval, en stortplaatsen in het bijzonder. Zoals in 2012 zijn enkele leden van de Wetgevende
Raad gaan filibusteren om hun doelstellingen te bereiken. Met name tijdens de bespreking van
de begroting 2013 werd er gefilibusterd, waarbij door een beperkt aantal leden van de
Wetgevende Raad meer dan 700 amendementen werden ingediend op het budgettair
wetsvoorstel 2013.
De voorzitter van de Wetgevende Raad, Jasper Tsang, voerde aan dat een structurele reden de
oorzaak was van de slechte verhoudingen tussen de uitvoerende en wetgevende macht,
waarbij hij opmerkte dat in het huidige bestuurssysteem de uitvoerende macht niet kan
rekenen op een sterke, betrouwbare steun van een meerderheid in de Wetgevende Raad.
Voorts merkte hij op dat zowel wetgevende als de uitvoerende macht rekening moet houden
met de publieke opinie. De keuze van een kiesstelsel voor de Chief Executive van Hongkong
en de Wetgevende Raad zou ertoe moeten leiden dat Hongkong efficiënter wordt bestuurd.
Op het vlak van integriteit bleef Hongkong zich inzetten en de Onafhankelijke Commissie
tegen corruptie (ICAC) werkt samen met de bevolking om corruptie te bestrijden door
doeltreffende rechtshandhaving, onderwijs en preventie. In 2013 ontving de ICAC 2 652
klachten over corruptie, een daling met 33 % ten opzichte van de 3 932 klachten die in 2012
werden ingediend. Het aantal vervolgbare klachten daalde met 41 %. Het is moeilijk vast te
stellen welke de exacte redenen voor deze daling zijn. De voorzitter van het Adviescomité
inzake corruptie meende dat dit onder andere het gevolg zou kunnen zijn van de grotere
bewustwording bij de bevolking van de corruptiepreventie als gevolg van de grotere
inspanningen van de ICAC bij het voeren van preventiecampagnes. Een andere verklaring zou
kunnen zijn dat de bevolking minder vertrouwen heeft in de ICAC naar aanleiding van de
recente controverse met betrekking tot de overbesteding voor representatie door de
voormalige Commissaris van de ICAC. Een door de Chief Executive aangestelde
3
onafhankelijke Auditcommissie voor het toezicht op de regelgeving en procedures van ICAC
voor representatie, giften en dienstreizen en de Begrotingscommissie van de Wetgevende
Raad hebben de zaak onderzocht. De ICAC heeft medegedeeld dat alle aanbevelingen van
beide comités zouden worden uitgevoerd.
De politieke discussies in 2013 werden beheerst door het debat over de invoering van het
universeel stemrecht voor de verkiezingen van de Chief Executive in 2017. Op dit vlak zijn
een aantal initiatieven genomen door academische groepen, maatschappelijke organisaties,
bedrijfsorganisaties en politieke partijen. In de meeste initiatieven wordt gestreefd naar een
toekomstig systeem waarbij de nominatie van de kandidaten democratischer verloopt. In het
kader van het initiatief Occupy Central werd campagne gevoerd voor een democratisch
kiessysteem, waarbij de initiatiefnemers aankondigden dat zij het zakencentrum van
Hongkong zouden bezetten indien het hervormingsvoorstel van de regering van de SAR
Hongkong niet voldeed aan de internationale normen.
Leden van de regering van de SAR Hongkong en de directeur van het Verbindingsbureau van
de Centrale Volksregering van de Volksrepubliek China in Hongkong namen deel aan het
openbare debat over de hervorming van het kiesstelsel. De directeur van het
Verbindingsbureau vestigde de aandacht op de rechtsgrondslag voor de hervorming in de
basiswet en in de besluiten van het permanente comité van het Nationale Volkscongres over
de verkiezing van de Chief Executive en de vorming van de Wetgevende Raad. Voorts merkte
hij ook op dat de centrale regering ervan uitging dat het toekomstige kiesstelsel ervoor zou
zorgen dat alleen kandidaten die "zowel van China als Hongkong houden" zouden worden
verkozen en aangesteld.
Op 17 oktober 2013 maakte de Chief Executive de oprichting bekend van een taskforce voor
de constitutionele ontwikkeling van Hongkong, die zou worden geleid door de Chief
Secretary for Administration (bestuurszaken), de Secretary for Justice (justitie) en de
Secretary for Constitutional and Mainland Affairs (constitutionele aangelegenheden en
betrekkingen met het Chinese vasteland). Op 4 december is de regering van de SAR
Hongkong van start gegaan met de organisatie van een openbare consultatie over de
hervorming van het kiesstelsel voor de verkiezingen van de Chief Executive in 2017 en de
Wetgevende Raad in 2016. In het raadplegingsdocument1 werd de bevolking verzocht haar
standpunten tegen 3 mei 2014 kenbaar te maken bij het Constitutional and Mainland Affairs
Bureau.
De start van de openbare consultatie deed het debat over de hervorming van het kiesstelsel
meer gestructureerd en gerichter verlopen. De standpunten liepen sterk uiteen, in het
bijzonder over de procedure voor de aanstelling van de kandidaten. De standpunten over deze
1
"Consultation Document on the Methods for Selecting the Chief Executive in 2017 and for Forming the
Legislative Council in 2016." (Raadplegingdocument over de methoden voor de selectie van de Chief
Executive in 2017 en de formatie van de Wetgevende Raad in 2016.) Dit document heeft betrekking op de
formatie van de Wetgevende Raad in 2016, en niet in 2020.
4
kwestie die enerzijds door de regering van de SAR Hongkong en de centrale regering en
anderzijds door de pandemocratische partijen en hun medestanders worden ingenomen,
blijven met elkaar in tegenspraak. In 2015 moet een compromis tot stand komen over deze
cruciale kwestie, alsook over andere belangrijke aangelegenheden om ervoor te zorgen dat de
hervorming van het kiesstelsel tijdig kan worden afgerond voor de verkiezingen van de
Wetgevende Raad in 2016 en van de Chief Executive in 2017, hetgeen van vitaal belang is
voor het efficiënt bestuur van Hongkong.
Over het behoud van de hoge normen van Hongkong met betrekking tot de rechtsstaat en de
onafhankelijkheid van het gerecht worden nog steeds publieke debatten gehouden. Bij de
plechtige opening in 2013 van het gerechtelijk jaar heeft de opperrechter van het
Hooggerechtshof, de edelachtbare Geoffrey Ma Tao-li, de nadruk gelegd op de noodzaak van
de integriteit van de wetgeving, het belang van de constitutionele rol die rechters vervullen en
de transparantie van de rechtsgang. Opperrechter Ma heeft zijn groot vertrouwen uitgesproken
in de verdere onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Hongkong.
Twee arresten van het Hooggerechtshof in 2013 bevestigen het standpunt van de opperrechter
dat de hoge normen van Hongkong met betrekking tot de rechtsstaat nog steeds worden
nageleefd. In een eerste arrest werd bevestigd dat transseksuelen die een
geslachtsaanpassende operatieve ingreep hebben ondergaan, het recht hebben om te huwen en
werd de bestaande juridische belemmering hiervan ongrondwettelijk verklaard. In een ander
arrest werd het regeringsbeleid om uitgebreide socialezekerheidsbijstand te beperken tot wie
ten minste zeven jaar in Hongkong heeft verbleven, ongrondwettelijk verklaard. Sommige
wettelijke bepalingen, zoals de bepalingen inzake rechtsbijstand voor mensen met een laag
inkomen, zijn voor verbetering vatbaar.
In Hongkong gevestigde Europese bedrijven bleven verwijzen naar de rechtsstaat en de hoge
kwaliteit van de rechterlijke macht als een van de belangrijkste redenen waarom zij voor hun
Chinese of Aziatische hoofdkantoor Hongkong als vestigingsplaats kiezen. Op basis van de
geloofwaardigheid van de rechtsstaat in Hongkong bleef de Secretary for Justice, de heer
Rimsky Yuen, Hongkong promoten als een regionaal knooppunt voor internationale arbitrage
en juridische dienstverlening. De Chinese maritieme arbitragecommissie heeft
bekendgemaakt dat zij een bijkantoor in Hongkong zou oprichten. Er worden regelingen
getroffen om in Hongkong arbitragehoorzittingen te laten plaatsvinden van het Permanent Hof
van Arbitrage, met zetel in Den Haag.
Om beter in te spelen om de veranderende maatschappelijke behoeften, heeft de Secretary for
Justice, in zijn hoedanigheid van voorzitter van de Commissie voor de hervorming van de
wetgeving, ook onderzocht of mogelijke hervormingen van de wetgeving tot stand konden
komen op het vlak van archiefwet, toegang tot informatie en financiering door derden voor
arbitrage.
De inwoners van Hongkong konden hun vrijheid van meningsuiting en vereniging blijven
uitoefenen. De jaarlijkse marsen op 4 juni en 1 juli vonden in 2013 plaats, net als twee andere
5
grote politieke betogingen. De voorzitter van de gelijkekansencommissie heeft de jaarlijkse
Gay Pride-parade toegesproken en in de loop van het jaar vonden talrijke andere kleinere
betogingen plaats over politieke en sociaaleconomische kwesties die betrekking hadden op
Hongkong en het Chinese vasteland. De meeste betogingen verliepen vreedzaam en over het
algemeen reageerde de politie niet buiten proportie.
De media, ook de digitale media, bleven vrij en konden uiteenlopende visies verkondigen. In
toenemende mate ontstond evenwel de indruk - hetgeen ook werd vermeld in het jaarverslag
van de journalistenvereniging van Hongkong - dat zowel de gedrukte als de digitale media
aan zelfcensuur deden, in het bijzonder wanneer zij verslag uitbrachten over aangelegenheden
met betrekking tot het Chinese vasteland. Op grond van de ontwikkelingen die zich in 2013
voordeden, is Hongkong in de persvrijheidsindex van Verslaggevers zonder grenzen met drie
plaatsen gedaald tot de 61ste plaats, waarbij werd verwezen naar zelfcensuur en de
toenemende invloed die wordt uitgeoefend door het Verbindingsbureau van de centrale
regering. Of het beginsel van "een land, twee systemen" in de toekomst zal blijven werken en
of de reputatie van Hongkong als een gebied waar het bedrijfsleven voordeel haalt uit een
vrije informatiestroom kan worden gehandhaafd, zal blijven afhangen van de mediavrijheid.
Verklaringen van de Chief Executive ter ondersteuning van de mediavrijheid waren dan ook
erg welkom.
De betrekkingen tussen Hongkong en het Chinese vasteland hebben geleid tot een grote
maatschappelijke discussie en kregen veel mediabelangstelling. Af en toe gaven de
snelgroeiende economische en interpersoonlijke contacten, waaronder toerisme, aanleiding tot
sociale onrust in Hongkong en ontstonden hierdoor beleidsproblemen voor de autoriteiten.
Hierbij ging het onder meer over kwesties zoals de toegenomen vraag van mensen afkomstig
uit het Chinese vasteland naar huisvesting en plaatsen in basisscholen en middelbare scholen
(in het bijzonder dicht bij de grens tussen Hongkong en het Chinese vasteland),
arbeidsplaatsen voor werkzoekenden uit het Chinese vasteland, de toegenomen druk op het
openbaar vervoer als gevolg van het snel stijgende aantal toeristen afkomstig uit het Chinese
vasteland (van 35 miljoen in 2012 tot 41 miljoen in 20132) en de toenemende vraag naar
bepaalde consumptiegoederen, onder meer zuigelingenmelk, hetgeen af en toe aanleiding gaf
tot schaarste in Hongkong.
De regering heeft verscheidene maatregelen getroffen om de belangen van de inwoners van
Hongkong te vrijwaren en de markt te stabiliseren ten aanzien van sterk stijgende prijzen en
tekorten. Met dergelijke maatregelen kon evenwel geen halt worden toegeroepen aan het
aantal uitingen van vijandige gevoelens tegenover het Chinese vasteland in de media
(inclusief in de sociale media) en de opkomst van enkele nieuwe radicale groepen die vijandig
staan tegenover het Chinese vasteland.
ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN
2
Bron: Dienst voor toerisme van Hongkong.
6
Hongkong blijft een van 's werelds toonaangevende financiële centra en handelsknooppunten.
De vier belangrijkste bedrijfstakken in Hongkong (financiële dienstverlening, handel en
logistiek, toerisme, vrije beroepen en producentendiensten) waren de drijvende kracht achter
de economische groei van Hongkong, waarbij zij impulsen geven aan de groei in andere
sectoren en werkgelegenheid creëren. In het kielzog van de economische boom in China
vervult de stad een belangrijke rol in het handelsverkeer en de investeringen met het Chinese
vasteland. Hongkong kon tot bloei komen dankzij haar kernwaarden — de rechtsstaat, de vrije
uitwisseling van informatie, transparantie en de bestrijding van corruptie.
Hongkong behaalde in 2013 op economisch vlak goede resultaten en bleef hoog genoteerd in
veel wereldwijde enquêtes over economische vrijheid en concurrentievermogen3. Zelfs met
deze economische prestaties wordt ook Hongkong geconfronteerd met een nieuwe
concurrentiedruk als gevolg van de liberalisering van de Chinese economie en de opkomst
van andere economische centra in de regio. In 2013 kende de economie van Hongkong een
gestage groei van 2,9 % in reële termen. De binnenlandse vraag was de belangrijkste motor
van de groei, terwijl de exportsector bescheiden prestaties bleef boeken als gevolg van de
zwakke mondiale economische situatie. Met een werkloosheidspercentage dat gedurende
bijna het gehele jaar schommelde rond 3,3 % is er een gezonde arbeidsparticipatie. De
consumentenprijzen stegen met 4,3 %4.
Met de steun van de centrale overheid bleef Hongkong het grootste offshorecentrum voor de
renminbi (RMB) ter wereld. Hongkong herbergde de grootste hoeveelheid RMB-liquiditeit
buiten het Chinese vasteland, met meer dan 1 biljoen RMB5 (eind 2013). Hongkong behield
zijn sterke concurrentiepositie ten aanzien van andere financiële centra op het vlak van
marktinfrastructuur en liquiditeit, met een breed aanbod van investeringsproducten in RMB.
De "CNH Hong Kong Interland Offerde Ratte fixing (CNH HIBOR fixing)" ging officieel
van start op 24 juni 2013, waarbij de basisrentevoeten voor offshore leningen werden
vastgelegd en de totstandkoming van meer afdekkingsmogelijkheden werd bevorderd. De
wederzijdse erkenning van beleggingsfondsen tussen het Chinese vasteland en Hongkong
wordt beschouwd als de volgende stap bij de totstandkoming van Hongkong als Aziatisch
knooppunt voor het beheer van beleggingsfondsen. Toezichthouders van het Chinese
vasteland en Hongkong hebben toelichting gegeven bij de plannen voor de toekomstige
instelling van de regeling waarbij internationale fondsenbeheerders fondsen op het Chinese
3
In het door de wereldbankgroep opgestelde rapport Doing Business 2014 stond Hongkong genoteerd als de op één na meest
bedrijfsvriendelijke locatie (na Singapore). Volgens het jaarverslag 2013 van de UNCTAD over wereldwijde investeringen
was Hongkong in 2012 de op twee na grootste ontvanger van BDI ter wereld (75 miljard USD) en de op twee na grootste
bron van FDI in Azië (84 miljard USD).
4
Alle economische indicatoren over de Hongkongse economie zijn officiële statistieken van het Census and Statistics
Department van Hongkong.
5
Volgens de monetaire autoriteit van Hongkong bedroegen de RMB-liquiditeiten en openstaande deposito's in totaal
1 053 miljard CNH (eind 2013). Eind 2012 hadden de RMB-liquiditeiten en openstaande deposito's een totale waarde van
720 miljard CNH.
7
vasteland kunnen verkopen en fondsen uit het Chinese vasteland in Hongkong kunnen worden
verkocht.
Tegelijkertijd heeft China de internationalisering van de renminbi (RMB)versneld, waarbij
Londen, Parijs, Frankfurt, Singapore en Taipei zich nu kunnen ontwikkelen als knooppunten
voor offshore diensten in RMB. Hongkong heeft snel allianties gevormd met andere offshore
markten. In december 2013 hebben de effectenbeurzen van Hongkong en Singapore een
samenwerkingsovereenkomst ondertekend voor de ontwikkeling van investeringsproducten in
RMB. Toch wordt verwacht dat met de komst van nieuwe marktdeelnemers de externe
concurrentie zal toenemen.
De economische hervormingen in China brachten mogelijkheden en uitdagingen voor
Hongkong met zich. Het plan van Peking om als proefproject een vrijhandelszone in Shanghai
op te richten, leidde tot hevige reacties in Hongkong. In de media en het bedrijfsleven werd
veel gespeculeerd over de beleidsmaatregelen die nodig waren om de nieuwe zone in
Shanghai in staat te stellen te experimenteren met een grotere convertibiliteit van de RMB en
meer vrije, marktgerichte rentenvoeten. Sommigen vrezen dat liberalisering op deze terreinen
een bedreiging zou kunnen vormen voor de status van Hongkong als een vooraanstaand
financieel centrum in Azië. Binnen de bedrijfswereld is de consensus dat Hongkong zijn
concurrentievermogen moet vergroten om concurrerend te kunnen blijven.
De economische banden tussen Hongkong en het Chinese vasteland werden verder versterkt
door de uitbreiding van de omvang van de diensten waarop hun vrijhandelsakkoord
betrekking heeft. Op 29 augustus 2013 hebben Hongkong en het Chinese vasteland
Supplement X bij de partnerschapsovereenkomst voor nauwere economische samenwerking
(CEPA) ondertekend. Beide partijen hebben in het openbaar verklaard dat de reikwijdte en
diepgang van de liberalisering in het kader van de CEPA verder gaan dan elke andere
vrijhandelsovereenkomst die het Chinese vasteland met andere partners heeft gesloten. In
totaal zijn er nu 403 liberaliseringsmaatregelen voor handel in diensten in het kader van de
CEPA. De centrale regering heeft toegezegd de handel in diensten tussen het Chinese
vasteland en Hongkong via de CEPA te liberaliseren tegen eind 2015, dus voor de afloop van
het twaalfde vijfjarenplan. De provinciale overheid van Guangdong heeft voorgesteld om
Guangdong, Hongkong en Macau onder te brengen in één enkele vrijhandelszone, om tegen
eind 2014 een liberalisering van de handel in diensten tussen de provincie Guandong en
Hongkong tot stand te kunnen brengen.
De regeringen van Hongkong en Guandong hebben gezamenlijk geïnvesteerd in grote
infrastructuurprojecten, waardoor verkeersverbindingen zijn ontstaan tussen Hongkong en de
Parelrivierdelta. Met de bouw van de snelle spoorverbinding Guangzhou-ShenzhenHongkong en de Hongkong-Zhuhai-Macau brug die in 2010 van start is gegaan, wordt
gestaag vooruitgang geboekt.
Naar aanleiding van oproepen van de lokale bedrijfswereld is Hongkong actiever geworden
bij regionale en plurilaterale initiatieven om zijn concurrentiekracht als regionaal knooppunt
8
voor handelsverkeer/dienstverlening te behouden. In eerste instantie was Hongkong
voornemens toe te treden tot de vrijhandelszone tussen de Associatie van Zuidoost-Aziatische
staten (ASEAN) en China, maar uiteindelijk aanvaardde Hongkong het voorstel van de
ASEAN om te onderhandelen over een bilaterale overeenkomst. In mei 2013 heeft Hongkong
bekendgemaakt dat het zou deelnemen aan de onderhandelingen over de Overeenkomst
betreffende de handel in diensten (TiSA) waarbij 23 leden van de Wereldhandelsorganisatie
(WTO) zijn betrokken. Naast de CEPA heeft Hongkong vrijhandelsovereenkomsten
ondertekend met Nieuw-Zeeland, de Europese Vrijhandelsassociatie en Chili.
Op binnenlands vlak was de aanpak van de oververhitte onroerendgoedmarkt in 2013 een
kernprioriteit van de regering. Er zijn een aantal maatregelen getroffen om de vraag te
temperen, onder meer aanzienlijke registratierechten op de vastgoedtransacties en de
aanscherping van de regels voor hypothecaire leningen. Voorts heeft de regering een 14 jaar
oud instrument waarbij gebruik werd gemaakt van een toepassingslijst afgeschaft en nam zij
opnieuw de leiding bij de verkoop van openbare terreinen in het kader van het jaarlijkse
grondverkoopprogramma via een grondverkoop waartoe de overheid de aanzet geeft. Als
gevolg hiervan deed zich een aanzienlijke stabilisatie van de huizenprijzen voor en het
verkoopvolume kelderde in 2013 met 37,7 %6. Ten aanzien van het risico op een
activazeepbel bij een extreem lage rentevoet heeft de regering herhaaldelijk uiting gegeven
aan haar vastberadenheid om deze stringente begrotingsmaatregelen te handhaven, ondanks
de druk van de vastgoedsector. Chief Executive Leung heeft ook toegezegd om het aanbod
aan huisvesting uit te breiden om aldus de sterk stijgende huisprijzen aan te pakken die ervoor
zorgden dat eigen woningbezit niet meer haalbaar was voor de brede bevolking en die de
sociale onvrede aanwakkerden. De regering maakte een aanbodgerichte huisvestingstrategie
bekend met als doel in de komende tien jaar 470 000 nieuwe woningen te bouwen, waarvan
60 % openbare huisvesting.
De regering heeft meer inspanningen geleverd om de inkomens- en vermogenskloof aan te
pakken. Een belangrijke stap was dat in september 2013 voor het eerst een officiële
armoedegrens voor Hongkong is bekendgemaakt, die is vastgesteld op de helft van een
mediaan maandelijks gezinsinkomen. Uit een analyse van de situatie in 2012 bleek dat er vóór
de overheidstussenkomst 541 000 gezinnen waren met in totaal 1 312 000 mensen die onder
de armoedegrens leefden en dat het armoedecijfer 19,6 % bedroeg. Na de tussenkomst leefden
ongeveer één miljoen mensen onder de armoedegrens, hetgeen neerkomt op een
armoedecijfer van 15,2 %. De bekendmaking van de armoedegrens heeft verwachtingen
gewekt dat de regering meer doeltreffende maatregelen zou nemen om de armoede terug te
dringen.
In oktober 2013 heeft de regering een raadpleging georganiseerd over het demografisch beleid
in Hongkong met een raadplegingstermijn van vier maanden. De bedoeling was een
consensus tot stand te brengen en duurzame beleidsmaatregelen op te stellen. Verwacht wordt
6
Volgens de regering van de SAR Hongkong daalde het aantal overeenkomsten voor de aankoop van niet-zakelijk onroerend
goed van 81 333 in 2012 tot 50 676 in 2013.
9
dat de beroepsbevolking vanaf 2018 zal beginnen afnemen. Armoedevermindering en bijstand
aan de vergrijzende bevolking zijn beide budgettaire uitdagingen op lange termijn. In de
komende jaren wordt de regering geconfronteerd met een complexe en controversiële
beleidsagenda, waarbij onder meer volgende vraagstukken moeten worden aangepakt:
verhoging van de productiviteit, aantrekken van talent, aantrekken van buitenlandse
arbeidskrachten, inburgering van nieuwe migranten, sociale bescherming, bejaardenzorg,
houdbaarheid van de begroting, beheer van de economische groei met behoud van een
evenwichtige en harmonische samenleving.
Het bedrijfsleven in Hongkong heeft zich in duidelijke termen uitgelaten over het vraagstuk
van het tekort aan arbeidskrachten en heeft hierbij opgeroepen om de regeling voor het
aantrekken van buitenlandse werknemers te versoepelen. De Kamer van Koophandel van
Hongkong voerde aan dat er tot 110 000 openstaande vacatures waren (gegevens juli 2013),
waarmee het historisch hoogtepunt van 122 000 openstaande vacatures in 1989 wordt
benaderd. De bouwsector, de detailhandel, de catering- en zorgsectoren kampten voortdurend
met een tekort aan arbeidskrachten. In de toekomst kan dit vraagstuk aanleiding geven tot
heftige debatten tussen vakorganisaties, wetgevers en bedrijfsleiders. Tegen de achtergrond
van de gunstige situatie op de arbeidsmarkt stegen de lonen in 2013 aanzienlijk. De lonen van
lager geschoolde arbeidskrachten stegen ook sterk, hetgeen een weerspiegeling is van
algemene krapte op de arbeidsmarkt. In mei 2013 steeg het wettelijk minimumloon van 28
HKD naar 30 HKD.
In 2013 is de regering begonnen met de uitvoering van twee belangrijke
milieubeleidsplannen: "Een plan voor schone lucht voor Hongkong" en "Duurzaam gebruik
van hulpbronnen 2013-22". De regering verving ook haar luchtvervuilingsindex door een
nieuwe op grond van gezondheidsoverwegingen vastgestelde index voor luchtkwaliteit die de
bevolking van Hongkong informatie verstrekte op de gezondheidsrisico's op korte termijn op
grond van aflezingen in real time van luchtvervuilingsniveaus. Met een doelstelling om het
vast afval binnen 10 jaar met 40 % te verminderen zijn in het actieplan volgende punten
opgenomen: een eventuele regeling voor het in rekening brengen van afval, het uitbreiden van
de bestaande stortplaatsen, de bouw van een verbrandingsinstallatie, de bevordering van meer
recyclage en het verminderen van de afvalproductie bij de bron. De bevolking hecht steeds
meer belang aan milieuvraagstukken. De tenuitvoerlegging van deze regeringsplannen vereist
een grote politieke vastberadenheid, betrokkenheid en brede steun van de bevolking en
grensoverschrijdende samenwerking met de Parelrivierdelta, in het bijzonder voor initiatieven
inzake schone lucht.
DE BETREKKINGEN EN DE SAMENWERKING TUSSEN DE EUROPESE UNIE EN HONGKONG
De bilaterale betrekkingen en de samenwerking tussen de EU en Hongkong zijn zich in 2013
blijven uitbreiden en versterken. Hongkong blijft een belangrijke partner in de regio en is een
belangrijke faciliteerder voor de wederzijdse handels- en investeringsstromen tussen de EU en
het Chinese vasteland.
10
De EU heeft haar positie behouden als op een na grootste handelspartner van Hongkong, na
China7. Het bilaterale handelsverkeer in goederen tussen de EU en Hongkong groeide met
3,9 % en bedroeg 46 miljard EUR in 2013, met een toenemend handelsoverschot voor de
EU8.
De meeste buitenlandse ondernemingen in Hongkong zijn afkomstig uit de EU, waarbij in
juni 2013 1 921 bedrijven aanwezig waren in Hongkong, waaronder 452 regionale
hoofdkantoren, 725 regionale kantoren en 744 lokale kantoren9. De EU-bedrijven zijn in een
brede waaier van sectoren actief, en vooral in financiële en zakelijke diensten, handel en
logistiek, bouwprojecten en detailhandel. EU-bedrijven zijn belangrijke actoren in de bank- en
verzekeringssector en het effectenwezen van Hongkong. Als een van de grootste
concentratiepunten van het Europese bedrijfsleven in Azië blijft Hongkong een groot aantal
Europese burgers aantrekken die op het grondgebied van Hongkong verblijven en werken.
De voorbije jaren zijn de investeringsrelaties tussen de EU en Hongkong aanzienlijk
geïntensiveerd. De uitstroom van buitenlandse directe investeringen (BDI) vanuit de EU naar
Hongkong verviervoudigde van 3,7 miljard euro in 2009 tot 15 miljard euro in 201210,
hetgeen een weerspiegeling is van de aanhoudende belangstelling van het Europese
bedrijfsleven in Hongkong als knooppunt voor investeringen. Voor dezelfde periode kwam de
instroom van BDI vanuit Hongkong naar de EU neer op een jaarlijks gemiddelde van
5,3 miljard euro. Het bedrag van uit de EU afkomstige BDI in Hongkong steeg van
90 miljard euro in 2009 tot 133 miljard euro in 2012. Omgekeerd verdubbelde het bedrag van
uit Hongkong afkomstige BDI in de EU tijdens dezelfde periode bijna, van 27,5 miljard euro
tot 50 miljard euro.
De eerbiediging van de rechtstaat in Hongkong, de strenge normen ten aanzien van
transparantie, de vrijheid van informatie en van de media, de preferentiële toegang tot de
markt van het Chinese vasteland en de beschikbaarheid van een hoogwaardige dienstverlening
worden door het Europese bedrijfsleven gewaardeerd. De EU is van oordeel dat deze punten
van cruciaal belang zijn voor de duurzame welvaart van Hongkong en voor het behoud van de
aantrekkingskracht van Hongkong als regionaal en internationaal zakencentrum.
Op 14 november 2013 vond in Brussel de zevende gestructureerde dialoog tussen de Europese
Unie en de regering van de SAR Hongkong plaats. De gestructureerde dialoog is een
doeltreffend overlegplatform waar de EU en Hongkong kwesties van gemeenschappelijk
belang kunnen bespreken en gebieden kunnen afbakenen waarop in de toekomst kan worden
samengewerkt. Op de bijeenkomst van 2013 hebben beide partijen afgesproken de
samenwerking en uitwisseling op vlak van onderwijs, innovatie, milieu en mededingingsrecht
te versterken. De EU uitte waardering voor de inspanningen van Hongkong om zijn
7
Deze rangschikking is gebaseerd op de handelsstatistieken van het Census and Statistics Department van Hongkong.
Bron: Eurostat: Comext database.
9
Bron: de dienst voor bevolking en statistiek van Hongkong.
10
Op 16 december 2013 bij Eurostat opgevraagde BDI-gegevens.
8
11
regelgeving inzake financiële diensten te actualiseren en het actieve optreden van Hongkong
in de strijd tegen witwaspraktijken en de financiering van terrorisme. De EU heeft te kennen
gegeven dat zij met Hongkong technische besprekingen wil voeren over de automatische
uitwisseling van belastinggegevens, waarbij rekening wordt gehouden met de internationale
ontwikkeling op het vlak van samenwerking tussen belastingdiensten en dat zij snelle
vooruitgang wil boeken bij de actualisering van de luchtvaartovereenkomsten tussen de EUlidstaten en Hongkong opdat hun bilaterale luchtvaartovereenkomsten in overeenstemming
zijn met de aanwijzigingsclausule van de EU. Daarnaast heeft de EU de wens geuit om de
dialoog over regelgeving op het vlak van beleggingsfondsen te intensiveren.
In 2013 vond een aantal bezoeken op hoog niveau plaats van vertegenwoordigers van EUinstellingen aan de SAR Hongkong. Het meest in het oog springende bezoek was dit van
Europees Commissievoorzitter José Manuel Barroso in november, waarbij hij een ontmoeting
had met de Chief Executive van Hongkong en de voorzitter van de Wetgevende Raad.
Commissievoorzitter Barroso gaf een toespraak op een bijeenkomst ter gelegenheid van het
20-jarig bestaan van het Bureau van de Europese Unie in Hongkong en Macau, waarbij hij
verwees naar de reeds lang bestaande betrekkingen tussen de EU en Hongkong en de
bereidheid die bij de EU op het hoogste niveau aanwezig is om deze betrekkingen verder te
ontwikkelen. Een ander bezoek op hoog niveau was dit van de voorzitter van de Europese
Bankautoriteit Andrea Enria in maart. Hoge ambtenaren brachten op gezette tijden een bezoek
aan Hongkong, waardoor informatie kon worden uitgewisseld op terreinen van
gemeenschappelijk belang zoals de externe betrekkingen van de Europese Unie, regelgeving
inzake financiële diensten, macro-economische vraagstukken, handelsverkeer en
investeringen, product- en voedselveiligheid, het milieu en mededinging. Vier delegaties van
het Europees Parlement brachten ook een bezoek aan Hongkong en droegen zo bij tot de
verdere verbetering van de bilaterale betrekkingen en samenwerking met de Wetgevende
Raad.
Het Europese bedrijfsleven in Hongkong wordt hoofdzakelijk vertegenwoordigd door de
Europese Kamer van Koophandel, die een aantal activiteiten heeft uitgevoerd om de dialoog
met de regering te bevorderen en die het profiel van het bedrijfsleven en de industrie uit de
EU in 2013 heeft aangescherpt. Sommige activiteiten die de Kamer van Koophandel tijdens
het jaar heeft georganiseerd, werden uitgevoerd in partnerschap met het academisch EUprogramma in Hongkong (EUAP) dat op 1 september 2012 van start is gegaan. Het EUAP
omvat een consortium dat wordt geleid door de Baptistenuniversiteit van Hongkong en
waarvan ook de Chinese universiteit van Hongkong, de universiteit van Hongkong en de
Lingnan universiteit deel uitmaken. Het programma is bedoeld om academisch onderzoek te
ondersteunen, de dienstverlening te ontwikkelen om zo de zichtbaarheid van de EU te doen
toenemen en om de academische samenwerking met instellingen voor hoger onderwijs uit de
EU te versterken.
Om de banden met Hongkong verder te versterken, hebben de diplomatieke missies van de
EU en de lidstaten hun inspanningen op het vlak publieksdiplomatie voortgezet om het profiel
van de EU in Hongkong aan te scherpen, de kennis over het EU-beleid te vergroten en meer
12
informatie over de beleidsmaatregelen van de EU te verstrekken. Hierbij gaat het onder meer
om handelspolitiek en regelgevingsbeleid, energie en klimaatverandering, regelgeving inzake
financiële diensten, douanezaken, gendergelijkheid, interculturele dialoog, academische
aangelegenheden en de rol van de EU in de wereld. Een belangrijk instrument was een reeks
nuttige ontmoetingen tussen de EU-missiehoofden, hooggeplaatste leden van de regering van
Hongkong en de Wetgevende Raad en andere leidinggevenden.
De diplomatieke missies van de EU hebben ook samengewerkt ter bevordering van interpersoonlijke contacten en academische uitwisselingen, door middel van gezamenlijke
activiteiten zoals de EU-onderwijsbeurs, het EU-filmfestival en het "Model EU" initiatief.
De EU zal haar relatie met Hongkong blijven uitbreiden, de betrekkingen op het vlak van
economie, handelsverkeer en investeringen stimuleren, de samenwerking intensiveren met de
bedrijfswereld en het maatschappelijk middenveld en de mobiliteit en de uitwisseling met de
bevolking van Hongkong stimuleren. De belangrijkste prioriteiten voor 2014 zijn de
regelgeving inzake financiële diensten en belastingen, douaneaangelegenheden, handhaving
van intellectuele-eigendomsrechten, verdere ontwikkeling van het onderwijs, onderzoek,
handels- en investeringsbetrekkingen.
13