Document

‘n Powerpoint me(e)t(s)
‘n ethical point
Bert De Bakker
Sint-Elisabethziekenhuis Turnhout
VOV-studievoormiddag “Gerààkt door ethiek”
10 october 2008
met dank aan Fernanda Grosemans, Luc Colla, Greet Deprez (VJZ) en Keyne De
Backer (SEZKT)
Focus: bedrijfsethiek
 Niveau bedrijf
 4 niveau’s: gemeenschap;
gezondheidszorgsysteem, instelling
(ziekenhuis); zorgverlener (arts)
 Bedrijfsethiek/ethisch verantwoord
ondernemen
 Niet: (bio)medische ethiek;
verpleegkundige ethiek; professionele
deontologie van zorgverstrekkers.
NEJM admits to violating own
ethics policy with drug reviews
24/02/2000
The New England Journal of Medicine has
admitted to violating its strict financial conflictof-interest policy by publishing 19 drug reviews
written by authors who received financial
support from drug companies. Editors
approved the articles despite being aware that
the authors had all received "major research
support" from pharmaceutical companies.
Hoe belangrijk is bedrijfsethiek in
ziekenhuizen ?
Hoeveel keer agendapunt op
 Directiecomité ?
 Raad van bestuur ?
 Medische raad ?
2 concrete toepassingen
 Toegankelijkheid van de zorg;
tariefzekerheid
 integriteit
De Standaard 19-9-08:
“Steeds meer Belgen kunnen
ziekenhuisfactuur niet meer betalen”
“Belgen kunnen
ziekenhuisfactuur niet meer betalen “
De Morgen 19-9-08:
CHU-Liège
CHU-Liège:
54.600 facturen gemiddeld maandelijks
10.000 herinneringen
3.000 tweede herinneringen
2005-2008: aantal 1e herinneringen: + 27%
België: 400 M € openstaande onbetaalde rekeningen
St.Elisabethziekenhuis Turnhout (2007)
 Dubieuze facturen (niet betaald na 1e rappel):
3.976 ( 1.999 dossiers) = 2,87% van het totaal
aantal facturen (gehosp. & amb.)
 101 afbetalingsdossiers (voor 206 facturen) =
0,15% van het totaal aantal facturen
 31 dossiers in schuldbemiddeling (79 facturen) =
0,06% van het totaal aantal facturen
Stijgende kosten van gezondheidszorg
 Budget publieke gezondheidszorg:
 1970:
850.868.000 EUR
 1980: 3.341.707.000 EUR
 1990: 7.070.908.000 EUR
 2000: 12.820.054.000 EUR
 2006: 18.454.063.000 EUR
 Tussen 1970-2006: × 21 nominaal
 In reële termen: gemiddelde jaarlijkse groei 1970-2006
= bijna 5%
 3% groei als “ideaal” ?
Effect op de andere takken van de sociale
zekerheid
 Aandeel van publieke gezondheidszorg in
sociale zekerheid:
 1980: 22%
 2006: bijna 40%
 Slachtoffers:
 pensioenen,
 werkloosheidsuitkeringen,
 gezinsbijslag
Out-of-pocket-aandeel van de patiënt
 Samen met het remgeld, stijgt private
besteding in % van het totale budget (WHO
2006) - totalen:
 België 33%
 Frankrijk 24%; Duitsland 22%; Ierland 21%;
Denemarken 17%; Zweden 15%
 Bovenop de stijging van de publieke
financiering – totaal jaarlijks budget nu
boven 10% BBP
Eigen bijdrage van de patiënt
 Grote gezondheidsverschillen in de
bevolking
 (multifactoriëel) verband sociaaleconomische status/opleidingsniveau &
gezondheidstoestand
 Rol van de financiële toegankelijkheid ?!
Eigen bijdrage van de patiënt (CM)
In geval van een hospitalisatie is het gemiddelde bedrag dat een patiënt
persoonlijk moet betalen voor een verblijf van ten minste één nacht tussen
1998 en 2004 met 41 % gestegen.
Voor heel België is de totale kostprijs gedragen door de patiënten voor klassieke
ziekenhuisopnames in 2004 gestegen tot bijna 7 % van de totale
ziekenhuisontvangsten.
Twee factoren hebben in belangrijke mate bijgedragen tot deze verontrustende
stijging: de honorariumsupplementen (mede door impact
hospitalisatieverzekeringen)en de materiaalkosten (steeds duurdere medische
hulpmiddelen en technieken).
Achter deze globale vaststellingen schuilen kosten ten laste van de patiënt die erg
kunnen verschillen van ziekenhuis tot ziekenhuis.
Effecten maximumfactuur (MAF) en bijkomende BFM voor sociaal karakter
ziekenhuizen.
Casus St.Elisabethziekenhuis
Turnhout
 Eigen bijdrage patiënt:
 2006: 13,1%
 2007: 12,7 %
 Samenstelling persoonlijk aandeel patiënt
(2007):




51,3% honoraria (incl.ereloonsupplementen)
22,5 % apotheekproducten (grote stijger)
16,3% verpleegdag
5,7 % kamersupplementen
Conclusies/suggesties voor beleid
van ziekenhuizen
 ”toegankelijkheid” als legitimering van openbare
ziekenhuizen; reëel onderscheid met private
ziekenhuizen?
 Vele ziekenhuizen hebben hierover geen
stuurinformatie; zonder beleidsinformatie geen beleid.
 Rol van de ziekenhuiskoepels in ondersteuning
kennisverwerving inzake toegankelijkheidsbeleid
 Macro: Toegankelijkheid resultaat van beheersing
kosten gezondheidszorg;
 Bijdrage van individueel ziekenhuis: “efficiency is a moral
duty”.
Verwant thema:
Tariefzekerheid
Prijsraming
Prijslijn: Patiënten die op voorhand een
raming van hun ingreep willen laten maken,
kunnen terecht op een speciaal
telefoonnummer.
Daarnaast kan men voor de prijsraming van
veelvoorkomende ingrepen ook terecht op
de website van sommige ziekenhuizen.
Gebruik van instrumenten
prijsraming
 Prijslijn: tiental telefoons/maand voorafgaand aan
opname.
 Prijsramingen op website:
 2 % van alle pageviews (ong. 2.200 van 110.000
pageviews in totaal in september 2008);
 Weinig ? Bij top 10 meest bezochte pagina’s ( = jobs
en raadplegingsgids).
 Mensen kennen beschikbaarheid van deze informatie
te weinig (jaarverslag ombudsman).
 Vele drs informeren patiënt op consultatie.
 Informatie bij opname: meeste patiënten minder
geïnteresseerd op dat ogenblik.
Ziekenhuizen zijn fraudegevoelig
 Quick Scan door Ernst & Young Forensic
Services
 5 ziekenhuizen: A.Z. St.Lucas Gent; U.Z. Gent;
O.L.V.Aalst; ZOL Genk-Lanaken; Virga
Jesseziekenhuis Hasselt.
 Doel: via intervieuws idee krijgen van
fraudegevoeligheid in specifieke domeinen:
preventie, personeel, automatisatie, aankopen,
magazijn, voorraad, administratie.
Conclusie Quick Scan
In het algemeen bestaan er in
ziekenhuizen onvoldoende
maatregelen om fraude of misbruiken
uit te sluiten of te beperken
Andere onethische prakijken
 Door slecht bestuur en management
ziekenhuizen aan de rand van het
faillisement brengen. Vele voorbeelden.
Wordt vaak niet als onethisch beschouwd.
 Niet leveren van goede zorg, mede als
gevolg van tekort aan middelen.
6 tips voor effectief ethisch
handelen binnen uw organisatie
1.
Formuleer een ethische code = leidraad voor het ethisch handelen
van iedereen binnen de organisatie;
2.
Creëer commitment bij het topmanagement voor ethisch handelen;
3.
Installeer een ethische werkgroep, commissie of ombudsman
belast met het ontwikkelen en uitdragen van beleid inzake ethisch
verantwoord ondernemen;
4.
Stel een telefoonnummer binnen de organisatie beschikbaar waar
men onethisch handelen van managers en medewerkers kan
melden;
5.
Verzorg interne trainingen, workshops, seminaries omtrent
bedrijfsethiek en houd een jaarlijkse ethische audit;
6.
Geef erkenning en waardering aan managers en medewerkers die
ethische prestaties leveren.
Hubert K. Rampersad , Total Performance Scorecard,een speurtocht naar
zelfkennis en competentie-ontwikkeling van lerende organisaties,Scriptum
management, 2002
Casus: integriteitsbeleid in Virga
Jesseziekenhuis
 2001: quick scan over fraudegevoeligheid
 2001: directiecomité beslist dit thema als aandachtspunt voor
beleid te weerhouden
 2003: RvB gaat akkoord met professionele ondersteuning
 2004-2005: pilootproject door I-Force:aankoopcyclus.
 2005: lessons learned uit fraudedossier
 2007-2008:
 Algemene deontologische code
 Deontologische code ivm aankopen
 Sensibiliseringscampagne met o.a. posters
 Centraal meld- en aanspreekpunt integriteit
RvB 7 mei 2003
“N.a.v. de recente schandalen in Antwerpen is
in overleg met de voorzitter afgesproken ditg
item te agenderen op de RvB. Hoewel we geen
indicatie hebben dat er in onze organisatie
frauduleuze praktijken gebeuren, overtuigt de
quick scan dat we onvoldoende maatregelen
hebben genomen om deze eventualiteiten uit te
sluiten.”
Vragen
 Mogen we op de verpleegafdeling geen doosje pralines meer
aannemen van een dankbare patiënt ?
 Af en toe neem ik eens een balpen of rolletje verband mee
naar huis. Dat is toch niet erg ?
 Een firma waar ik voor mijn job vaak mee in aanraking kom,
heeft mij een gratis toegangsticket bezorgd voor een
voetbalmatch. Mag ik dat aannemen ?
 Ik doe soms een privé-telefoontje in mijn diensttijd.
 Mijn buurman passeert inde hal van het ziekenhuis. Ik ga
even opzoeken of zijn vrouw misschien is opgenomen. Dan
kan ik haar een bloemetje brengen.
 Mag ik mijn eigen medisch dossier inkijken ?
Project integriteitsmanagement in de
aankoopcyclus van exploitatiegoederen en
investeringen
 Project begeleid door I-Force met
sterke interne participatie (enquête;
workshops).
 21 verbetervoorstellen over 3
domeinen:
 Vereenvoudig en versterk de
administratieve organisatie;
 Optimaliseer de interne controle;
 Ontwikkel een aantal
organisatiekwaliteiten.
Administratieve organisatie en
interne controle: voorbeelden
 Maak één centrale aankoopdienst voor
exploitatie- én investeringsgoederen;
 Maak één administratief handboek (i.p.v.
allerlei losse nota’s);
 Voorzie in één centraal ingangspunt voor
inkomende facturen;
 Reorganiseer de factuurcontrole;
 Voorzie in een automatische budgetcontrole
bij bestelling;
 Voorzie in een apart lokaal voor
goederenontvangst.
Organisatiekwaliteiten:
voorbeelden
 Ontwikkel een specifieke gedragscode
(binnen het aankoopproces wordt de
selectiefase doorgaans als meest
misbruikgevoelig ervaren);
 Zet sensibiliseringscampagne op inzake
omgang met organisatiebezittingen;
 Verhoog de transparantie bij de toekenning
van middelen.
 Maak werk van een meer uniforme
personeelsevaluatie.
Filosofie van voorkomingsbeleid
 Het belang van goede procedures kan niet voldoende
onderstreept worden. Maar minstens even belangrijk
zijn
 een goede communicatie over deze procedures
 Controles over de naleving van deze procedures.
 Een goede administratieve organisatie en interne
controle zijn op zichzelf geen garantie voor integer
gedrag.
 De zwakste schakel blijft de mens. Daarom moet het
ziekenhuis ook een aantal stimulerende
organisatiekwaliteiten verder ontwikkelen. Deze
moeten de medewerkers ondersteunen in het omgaan
met ‘moeilijke’ situaties.
Christine Bachrach
Senior Vice President and
Chief Compliance Officer
http://www.healthsouth.com/
Concreet fraudedossier (2005):
lessons learned
Vastellingen van onafhankelijk onderzoeksbureau:
-
Buiten de boekhouding houden van bankrekeningen;
Gebrek aan duidelijke goedkeuringsprocedure voor
onkostennota’s;
Mogelijkheid om alleen geldtransacties uit te voeren;
Gebrek aan transparantie in financiële afspraken met leveranciers,
waardoor het mogelijk wordt dat leveranciers deze afspraken niet
(langer) nakomen zonder dat dit wordt opgemerkt;
Gebrek aan transparantie in de verwerking van creditnota’s,
waardoor de kans bestaat dat creditnota’s niet worden ingeboekt;
Gebrek aan transparantie in het goedkeuringsproces van facturen,
zodat facturen niet of laattijdig worden ingeboekt en betaald;
Het gebrek aan controleerbaarheid van de ontvangen en
terugbetaalde bedragen aan patiënten door de sociale dienst;
Het gebrek aan een sluitende goedkeuringsprocedure bij het
aangaan van belangrijke beleggingen.
Concreet fraudedossier: lessons
learned
Eigen vaststelling:
Twijfels/vermoedens van
medewerkers stromen niet door tot
top.
Deontologische code voor alle
medewerkers en artsen
 HOUVAST: Code geeft duidelijk aan
welk gedrag het ziekenhuis van haar
medewerkers verwacht;
 55 items in 5 domeinen:





De patient staat centraal
Eerlijkheid en correctheid
Respect en collegialiteit
Bekwaamheid en beroepstrots
Verantwoordelijkheid en integriteit
Deontologische code voor alle medewerkers en
artsen: voorbeelden van gedragsregels
 We hebben oog voor de ongemakken, angsten,
onzekerheden en pijn die een patiënt ondervindt.
 We ontvreemden geen eigendommen van het
ziekenhuis; diefstal tolereren we niet.
 We tolereren noch vertonen zelf ongeloorloofd
gedrag: pesten, geweld of ongewenst seksueel
gedrag;
 We aanvaarden opbouwende kritiek en
beschouwen die als een stimulans om ons verder
te bekwamen
 We houden onze kennis, kunde en vaardigheden
die voor ons werk nodig zijn, op peil.
 We eerbiedigen het beroepsgeheim, de privacy
van patiënten en van onze collega’s.
 Als een journalist onze meningen vraagt,
overleggen we eerst met de dienst communicatie.
We brengen het ziekenhuis niet op een negatieve
wijze in het nieuws.
“ The code aims to
prevent serious
misconduct, such
as financial fraud.”
Deontologische code voor iedereen
betrokken bij het aankoopgebeuren
 Gedragsregels en ethiek (20)
 We onderhouden uitsluitend zakelijke relaties met
leveranciers.
 We weigeren persoonlijke incentive van leveranciers
of melden aan onze leidinggevende of directie dat
een leverancier ons een incentive heeft aangeboden.
Persoonlijke incentives zijn o.a.
 Het bijwonen van sport-, culturele- of andere
activiteiten op uitnodiging van een leverancier.
 Het mee nemen naar een zakendiner, - lunch , - borrel.
 We aanvaarden geen geschenken
 ALLE LEVERANCIERS ONTVANGEN DEZE
GEDRAGSCODE
 Te ondernemen acties in geval van inbreuken.
Acceptatie van de codes
 Akkoord van vakbonden
(basisoverlegcomité en
onderhandelingscomité) – vragen bij
“kliklijn”;
 Medische raad:
 Algemene code: ”Hoewel de MR niet negatief
staat t.a.v. de principes aangehaald in deze
deontologische code, wenst zij, omwille van de
eerder betuttelende tekst, het positief advies te
beperken tot de hoofditems.” Commentaar over
‘kliklijn’ in wandelgangen.
 Code aankopen: OK.
Dank voor uw aandacht