grondwettelijk recht

Bijlage 1: inhoudsopgave voor de juridische vakken
GRONDWETTELIJK RECHT
ALGEMENE
BEGINSELEN
VAN
HET
PUBLIEK
GRONDWETTELIJK RECHT EN DE GRONDWETTEN
RECHT,
HET
DE BELGISCHE GRONDWET
Essentiële kenmerken
Opheffing - onuitvoerbaarheid – interpretatie
Hiërarchie van de rechtsnormen
BELGIË: EEN FEDERALE STAAT
De federale overheid: de organisatie en de werking van de machten
De federale wetgevende macht
- Organisatie
- Wetgevend proces
- Bevoegdheden
De federale uitvoerende macht
De rechterlijke macht
Het Grondwettelijk Hof en de administratieve rechtscolleges (in het bijzonder de Raad van
State)
De gefedereerde entiteiten
De Gemeenschappen en de Gewesten
- Begrippen: identificatie en kenmerken
· Vlaamse Gemeenschap
· Franse Gemeenschap
· Duitstalige Gemeenschap
· Vlaams Gewest
· Waals Gewest
· Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- De wetgevende macht
- De uitvoerende macht
- De bevoegdheden
- De normen
· De decreten
· De besluiten
- De financiële middelen (principes)
- Het Cultuurpact – Het Schoolpact
De bijzondere situatie van Brussel
- Uitoefening van de gemeenschapsbevoegdheden
- Uitoefening van de bevoegdheden van de Brusselse agglomeratie
1
-
Uitoefening van de provinciale bevoegdheden op het grondgebied van het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest
De verhoudingen tussen de verschillende entiteiten
Bevoegdheidsconflicten: rol van het Arbitragehof
Belangenconflicten
Samenwerkingsakkoorden
DE VRIJHEDEN (noties)
De verschillende vrijheden en grondrechten, met inbegrip van het beginsel van de gelijkheid
voor de wet zoals het voortvloeit uit de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof en het
beginsel van de bescherming van de ideologische en filosofische minderheden
Het Europese Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden
EUROPEES RECHT
De instellingen van de Europese Unie: Parlement, Raad, Commissie, Hof van
Justitie et Gerecht van eerste aanleg, Rekenkamer, Centrale Bank
- Bevoegdheden }
- Samenstelling } noties
- Werking
}
De ontvangsten van de Unie (algemeenheden)
De verschillende normen
- Richtlijnen
- Reglementen
- Omzetting in Belgisch Recht
- Rechtstreekse gevolgen
- Inwerkingtreding
2
ADMINISTRATIEF RECHT – OPENBAAR AMBT
AFBAKENING VAN HET ADMINISTRATIEF RECHT
Voorwerp, grondbeginselen
BRONNEN VAN HET ADMINISTRATIEF RECHT
PUBLIEKRECHTELIJKE RECHTSPERSONEN – OVERHEIDSBEDRIJVEN –
OVERHEIDSDIENSTEN
Publiekrechtelijke en privaatrechtelijke rechtspersonen
Onderscheid (criteria), gevolgen
Overheidsdiensten
De organieke openbare dienst
Kenmerken
- Oprichting
- Bijzonder juridisch regime: publiek recht – vennootschapsrecht – handelsrecht
Beheerswijze
- Centralisatie
• Kenmerken
• Organisatie en werking
· Diensten van algemeen bestuur
· Diensten met afzonderlijk beheer
· Staats-, Gewest- of Gemeenschapsbedrijven
• Deconcentratie
- Decentralisatie
• Kenmerken
· Afzonderlijke rechtspersoonlijkheid
· Organieke autonomie
· Territoriale en dienstgewijze decentralisatie
• Organisatie en werking
· De gepersonaliseerde besturen
· De overheidsinstellingen
· De publiekrechtelijke verenigingen
· De autonome overheidsbedrijven
• Administratief toezicht
· Beginselen
· De wet van 16 mei 1954, KB van 3 april 1997
· De openbare instellingen van sociale zekerheid
· Andere
• De onafhankelijke overheden (voorbeeld: de Hoge Raad voor de Justitie)
3
De functionele openbare dienst
Begrip privaat beheer van de overheidsdienst: criteria
Beheerswijze: machtiging
concessie voor openbare dienst betreffende overheidsopdrachten
De VZW’s
Andere vormen van overheidsoptreden
Rechtstreeks: meerderheids- of minderheidsparticipatie en het verschijnsel van filiaalvorming
van overheidsbedrijven
Onrechtstreeks
- Eenzijdige procedures
• Via verplichting
· Regelgeving controle
· Machtiging
• Via aansporing: facultatieve en organieke toelagen
· Verschil met overheidsopdrachten
· Controle op de aanwending van de toelagen
- Contractuele procedures
De overeenkomsten van de overheid
Algemene principes van het verbintenissenrecht (BWB art. 1101-1369)
De geldigheidsvoorwaarden: toestemming, bekwaamheid, voorwerp, oorzaak, vorm
De verschillende soorten verbintenissen
- Voorwaardelijke verbintenissen
- Verbintenissen met tijdsbepaling
- Andere
Gevolgen van de verbintenissen
Verbintenissen buiten overeenkomst
Overheidsopdrachten
Europees recht inzake overheidsopdrachten - Wet van 24.12.1993, wat van 15 juni 2006, KB
van 8.1.1996 en KB van 15 juli 2011: toepassingsgebied - algemene beginselen
Overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten
Bekendmakingregels
De offertes en de gunning
- prijsbepaling en prijsonderzoek
- bijzondere bepalingen betreffende de offerteaanvraag en de aanbesteding
- bijzondere bepalingen betreffende de onderhandelingsprocedure
De concessies
Elektronische veilingen, dynamische aankoopsystemen, aankoopcentrales, competitieve
dialoog, kaderovereenkomsten
De algemene uitvoeringsregels (KB van 26.9.1996)
Het voorafgaand toezicht (KB van 14.10.1996)
Het toezicht door de Raad van State en de gewone rechtbanken
4
Andere overeenkomsten
De verantwoordelijkheid van de Staat.
AMBTENARENZAKEN
Rechtsverhouding tussen de administraties en hun personeel
Onderscheid: statuut – contract
Wetgevende en reglementaire grondslagen en bevoegdheid voor het vaststellen van het
statuut
De statutaire aanwerving
De algemene principes
Het geldelijke statuut (bijvoorbeeld: K.B. van 29.06.1973)
- Basisnoties
- Indexatieregels
De contractuele aanwerving
Gevallen
Algemeenheden betreffende de arbeidsovereenkomsten (wet van 4.08.1978)
- Verschil tussen overeenkomsten voor een bepaalde duur, voor onbepaalde
- duur, vervangingsovereenkomsten
- Opeenvolgende overeenkomsten
- Inhoud en vorm van de overeenkomsten
- Verplichtingen van de partijen
- Schorsing en einde van de overeenkomst
De aanduiding bij wijze van mandaat
Kenmerken
Voorbeeld: het KB. van 29.10.2001 betreffende de aanduiding en de uitoefening van de
managementfuncties in de federale overheidsdiensten
EENZIJDIGE ADMINISTRATIEVE HANDELINGEN
Begrip en kenmerken
Uitvoerbaarheid
“Privilege du préalable”
Ambtshalve uitvoering
Principes van goed bestuur
Regelmatigheidsvoorwaarden
Opstellen
- Bevoegdheid
5
-
Ratione materiae
Ratione loci
Ratione temporis
deconcentratie
· Rechtstreekse bevoegdheidstoekenning
· Delegatie
- Vorm, met inbegrip van de motivatie (inhoud, vorm) en bekendmaking
- Voorwerp, motieven, doel
Inwerkingtreding
- Beginselen
- Terugwerkende kracht
Uitvoering
Beëindiging: opheffing, intrekking, vernietiging
Administratieve geschillen: de beroepen (noties)
Beroep tegen administratieve beslissingen
- beroep niet georganiseerd in de teksten
- beroep georganiseerd in de teksten
De jurisdictionele beroepen
- Voor de hoven en rechtshoven van de rechterlijke orde
- Voor administratieve rechtbanken met bijzondere bevoegdheden
- Voor de Raad van State
· Beroep tot nietigverklaring: bevoegdheden – ontvankelijkheid
· Betwistingen met volle rechtsmacht
· Cassatiebetwistingen
· Problemen: schorsing van uitvoering, het kortgeding, de dwangsom
REGIME VAN GOEDEREN IN ADMINISTRATIEF RECHT (noties)
Openbaar en privaat domein
- inhoud
- toepasbaar regime
Onteigening
Wettelijke erfdienstbaarheden tot algemeen nut
6
BEGROTINGSRECHT EN
RIJKSCOMPTABILITEIT
Begrip, kenmerken en inhoud van de begroting
De grondwettelijke principes en hun wettelijke inwerkingstelling. De toepassing en de
evolutie van deze principes (gecoördineerde wetten op de Rijkscomptabiliteit van 17 juli
1991; wetten van 16.5.2003 en 22.5.2003; organieke wet van 29.10.1846 op de inrichting van
het Rekenhof)
-
-
Wettelijkheid: inhoud van de ramingen en draagwijdte van de begrotingsmachtiging
Eenjarigheid
· Systeem van het dienstjaar, beheersysteem
· De verschillende soorten kredieten en de mogelijkheden tot overdracht
· Variabele kredieten
· Provisionele kredieten en overgedragen kredieten
Algemeenheid: de specialiteit van de ontvangsten, toegewezen ontvangsten
Eenheid: de algemene uitgavenbegroting
Specialiteit: uitgaven - herverdelingen in geval van ontoereikendheid of ontstentenis
van kredieten
Openbaarheid
Het opmaken van de begroting
Actoren
Kalender
Wijzigingen van de gestemde begroting: begrotingscontrole, bijkredieten, aanvullende
kredieten, regularisaties, overdrachten, schatkistvoorschotten
Departementale et interdepartementale provisies
Inkleding van de begroting
Eenheid van de begroting. Vorm van de begrotingen
Algemene toelichting bij de begroting
De begrotingsruiters
Uitvoering van de begroting
Ambtenaren belast met de uitvoering van de begroting
- De ordonnateurs: begrip, categorieën, verantwoordelijkheden
- De rekenplichtigen: begrip, categorieën, verantwoordelijkheden
De begrotingsverrichtingen
- De aanrekening van de ontvangsten en van de uitgaven: beginselen en modaliteiten
- De vastlegging, de vereffening, de ordonnancering en de betaling van de uitgaven:
beginselen en modaliteiten
- De budgettaire fondsen en de variabele kredieten
- De toewijzingsfondsen
7
De uitgavencategorieën
- De personeelsuitgaven
- De werkingsuitgaven
- De investeringsuitgaven
- De toelagen.
- De sociale uitgaven
- De lasten van de Rijksschuld, interesten, aflossingen, terugbetalingen, commissies
- De dotaties
De betalingsmodaliteiten van de uitgaven
- De aan het voorafgaand visum van het Rekenhof onderworpen uitgaven
- De vaste uitgaven die vrijgesteld zijn van het voorafgaand visum van het Rekenhof
- De uitgaven op kredietopeningen en op fondsenvoorschotten
De rekeningen
- De rekeningen van rekenplichtigen
- De uitvoeringsrekening en de eindregeling van de begroting
- De inventaris van het patrimonium, de rekening van de vermogenswijzigingen en de
balans van de Staat - evolutie
- De algemene rekening van de Staat
De verjaringsregelen
De controle
- De gecentraliseerde besturen
· controle door het Rekenhof
· controle op de vastlegging van de uitgaven
· administratieve en begrotingscontrole (voorbeelden: KB van 16.11.1994, Besluit
· van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 13.7.2006)
- Instellingen van openbaar nut
· categorieën instellingen
· controle modaliteiten (wet van 16 maart 1954, KB van 8 april 1954, van 5
· augustus 1986 en van 3.4.1997)
· de toezichtsorganen van de voogdijminister en van de Minister van Financiën of
· van de Minister van Begroting
· de beheers- en bestuurovereenkomsten
8