JODEN EN CHRISTENEN VIEREN SAMEN PASEN

PAASDATA IN 2016 LIGGEN VER UIT ELKAAR
Dit jaar vieren westerse christenen (katholieke, anglicaanse en protestantse kerken) Pasen op 28 maart; de
oosterse (orthodoxe en oriëntaalse kerken) wachten tot 2 mei. Dat laatste houdt verband met het Joodse
schrikkeljaar, waardoor Pesach zelf een maand later valt dan gewoonlijk.
Pas in 2017 en 2025 vieren alle christenen Pasen en
Pinksteren opnieuw op dezelfde datum.
De band met Pesach en de splitsing.
De eerste christenen vierden Pasen samen met Pesach, namelijk. op de avond van de 14de Nisan (maart/april).
Sinds het Concilie van Nicea (325) werden beide feestdagen echter van elkaar gescheiden: het christelijke
paasfeest werd voortaan vastgelegd op de zondag na de eerste volle maan na het begin van de lente (21
maart). Het is dan volop voorjaar, de zon neemt toe in kracht, de maan neemt af. De belangrijkste reden voor het
onderscheid in de berekening is dat in de joodse kalender Pesach steeds op een dag met ‘volle maan’ valt en dat
dit op elke dag van de week mogelijk is. Vanuit een Bijbelse redenering wordt Pasen best op een zondag
gevierd, de dag van Jezus’ verrijzenis.
Daarnaast kwam in de zestiende eeuw de Paasdag in de katholieke en orthodoxe traditie eveneens op een andere
datum te vallen. Dat was het gevolg van de invoering in 1582 van een aangepaste tijdrekening in het Westen. De
gregoriaanse kalender, genoemd naar de toenmalige paus Gregorius XIII, zorgde voor een verschil van
ongeveer dertien dagen ten opzichte van de oosterse of juliaanse kalender. Alle pogingen om katholieke en
orthodoxe christenen op dezelfde dag Pasen te laten vieren, zijn sindsdien vruchteloos gebleven. In het Oosten is
men daarenboven van mening dat het christelijke Pasen altijd na het Joodse moet vallen, zoals ook de
Opstanding zelf na Pesach plaatsvond. De joodse, juliaanse en gregoriaanse berekeningen vertonen dit jaar
meerdere weken verschil.
Een gemeenschappelijke paasdatum noodzakelijk .
Een permanent gemeenschappelijke paasdatum zou een bijzonder krachtig signaal geven voor de eenheid onder
de christenen. Maar vooral Russisch-orthodoxen en de monniken van de Athosberg verzetten zich daar tegen. De
gregoriaanse kalender is voor hen ‘de kalender van de paus’. Bovendien werd die onder het communisme
verplicht opgelegd in Rusland, wat de discussie nog gevoeliger maakt. Ook voor de interreligieuze dialoog zorgt
de scheiding der kerken voor een ingewikkelde situatie. Indien vertegenwoordigers van wereldreligies, ook op
plaatselijk vlak, een overleg met christenen wensen aan te gaan, dienen ze met elke kerk een aparte
dialoogprocedure op te zetten. Gesprekken tussen moslims, Joden, boeddhisten en hindoes enerzijds en
christenen anderzijds moeten bijgevolg op meer dan één terrein gevoerd worden, zo men dat wenst.
Een ander discussiepunt betreft het graf. In Jezus’ tijd
was het niet de gewoonte dat doden binnen de stadsmuren
werden begraven. Ook de kruisiging vond niet plaats in de
binnenstad zelf. Toch bevindt de Heilig-Grafkerk zich
binnen de omwalling van de huidige Oude Stad in
19de eeuw situeren zij het graf op een andere plek, netJeruzalem.
buiten de huidige
stadsomwalling
in deuitgewezen
nabijheid van
Onderzoek
heeft echter
datde de
Damascuspoort. Daar kan men dan het zogenaamde Tuingraf
bezoeken,
datzich
qua ligging
rustiger
en groener
is.
locatie van
het graf
in Jezus’
tijd buiten
de muren
bevond. Jeruzalem werd later immers uitgebreid waardoor
de muren verderop kwamen te liggen. De protestantse
Het graf van Jezus in de basiliek te Jeruzalem.
traditie is niet vertegenwoordigd in de Heilig-Grafkerk. Zij
houdt het bij het Tuingraf, even buiten de Damascuspoort.
1
Oosters paasritueel.
Een typisch Byzantijns element tijdens de paaswake is dat om middernacht aan de gelovigen kaarsen worden
uitgedeeld die door hen aangestoken worden. Iedereen verlaat in processie de kerk en samen wordt een
ommegang rond de kerk gemaakt, met het kruis en de iconen. Eén persoon blijft in de kerk achter om alle
lampen en kaarsen aan te steken en wierook te branden. Wanneer de gelovigen zich opnieuw voor de kerkdeur
bevinden, leest de priester het verrijzenisverhaal volgens Marcus voor. Dan worden de deuren geopend en
iedereen treedt de in licht badende kerk binnen. Het koor begint te zingen en de priester bewierookt de gehele
kerkruimte. Op het einde van deze ritus nadert iedereen tot het evangelieboek om het te kussen. Dan wordt de
paashomilie van Johannes Chrysostomos voorgelezen:
Zo iemand vroom en Godminnend is,
laat hij genieten van deze schone en stralende plechtigheid.
Zo iemand een goedwillend dienaar is,
laat hij vol blijdschap binnentreden in de vreugde van zijn Heer.
Zo iemand zich heeft afgetobd met vasten,
hij neme nu zijn beloning in ontvangst.
Zo iemand vanaf het eerste uur heeft gearbeid,
hij ontvange vandaag het hem toekomende loon.
Zo iemand na het derde uur is gekomen,
ook hij viere feest vol dankbaarheid.
Zo iemand na het zesde uur is binnengegaan,
laat hij niet aarzelen: immers, hij zal geen schade lijden.
Zo iemand pas op het negende uur aankwam,
laat hij toetreden zonder weifeling.
Ja zelfs, zo iemand eerst ter elfder ure is gekomen,
laat hij niet bang zijn wegens zijn traagheid:
de Meester toch is mild, en aanvaardt de laatste zowel als de eerste.
Hij brengt in de rust hem die te elfder ure aankwam, zowel als degene die gearbeid heeft vanaf het eerste uur.
De trage betoont Hij Zijn medelijden, de eersten omringt Hij met zorgen. De een geeft Hij het hem toekomende,
de anderen schenkt Hij om niet.
Hun werken aanvaardt Hij; over de goede bedoeling verheugt Hij Zich. De daad eert Hij, het goede voornemen
prijst Hij. Zijt ge nog niet allen binnengegaan in de vreugde van uw Heer?
Eersten en laatsten, neemt uw loon in ontvangst. Rijken en armen, danst met elkander! Strengen en lichtzinnigen,
viert deze Dag.
Gij die gevast hebt en gij die niet gevast hebt, verheugt u vandaag. De tafel is zwaar van de spijzen: komt er
allen van genieten. Er is overvloed van verse spijzen, laat niemand hongerig heengaan.
Komt allen genieten van het feestmaal des geloofs. Komt allen genieten van de rijkdom der goedertierenheid.
Niemand klage over zijn armoede, want voor allen is het Koninkrijk opgestraald. Niemand jammere over zijn
fouten, want uit het Graf is de vergeving opgebloeid. Niemand vreze meer de dood, want de dood van de
Verlosser heeft ons vrijgemaakt. Toen de Dood Hem vastgreep, heeft Hij die vernietigd.
Uitgeplunderd heeft Hij de hades, toen Hij in de hades was afgedaald. Hij heeft hem verbitterd, toen deze
geproefd had van Zijn vlees. Zoals Jesaja, dit voorspellend, heeft uitgeroepen: "Hades werd verbitterd, toen hij
in de onderwereld met U samentrof."
Hij werd verbitterd, immers hij werd krachteloos gemaakt.
Hij werd verbitterd, immers hij werd bespot. Hij werd verbitterd, immers hij werd tot een lijk gemaakt. Hij werd
verbitterd, immers hij werd temet gedaan. Hij werd verbitterd, immers hij werd in boeien gekluisterd.
Hij kreeg in handen een lichaam, en hij bevond zich tegenover God. Hij kreeg aarde, en vond tegenover zich een
Hemel. Hij nam wat hij zag, en viel vanwaar hij niet meer kón zien.
Waar is, o Dood, uw prikkel? Waar, 0 Hades, uw prooi? Opgestaan is Christus, en gij zijt ter neder geworpen.
Opgestaan is Christus, en gevallen zijn de demonen Opgestaan is Christus, en de Engelen verheugen zich.
Opgestaan is Christus, en leven heerst alom Opgestaan is Christus, en geen dode is er meer in het graf.
Want Christus, opgestaan uit de doden, is geworden de Eersteling der ontslapenen.
Hem zij de roem en de kracht in de eeuwen der eeuwen. AMEN.
2