Economische foto - Sint
advertisement
Economische foto Gemeente Sint-Michielsgestel anno 2013 Uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Sint-Michielsgestel Door: Buck Consultants International Nijmegen, 4 juli 2013 Inhoudsopgave Blz. 1 Inleiding 1 2 Economische structuur 3 3 Bedrijfsomgeving 8 4 Arbeidsmarkt & Onderwijs 12 5 Woon- en leefklimaat 17 6 Organisatie economie Sint-Michielsgestel 20 7 Regionale samenwerking 24 8 SWOT analyse economie Sint-Michielsgestel 26 9 Ambities Economie Sint-Michielsgestel 2013-2025 27 Inleiding 1 De lokale economie wordt beschreven aan de hand van de volgende vier pijlers: structuur en resultaten (performance) van het bedrijfsleven; bedrijfsomgeving (werklocaties, bereikbaarheid, etc.); arbeidspotentieel (beroepsbevolking, onderwijs, werkzoekenden); woon- en leefklimaat (woningmarkt, voorzieningen, natuur, cultuur, etc.). Figuur 1 Analysekader economie Sint-Michielsgestel INTERACTIE EN POSITIONERING • Buurgemeenten • Regio • (Inter)nationaal Structuur en performance bedrijfsleven Duurzaam Aanbod arbeidsmarkt & onderwijs LOKALE ECONOMIE Bedrijfsomgeving Maatschappelijk verantwoord Woon- & leefklimaat ORGANISATIE VAN DE ECONOMIE • Gemeentelijke dienstverlening • Organisatie bedrijfsleven • Regionale samenwerking Deze pijlers staan niet los van elkaar, maar kennen tal van dwarsverbanden. Ook worden ontwikkelingen in Sint-Michielsgestel sterk bepaald door ontwikkelingen in de omgeving, zowel de nabije omgeving (buurgemeenten en grotere regio), als verder weg (nationaal en internationaal). De invloed van de gemeente op economische ontwikkelingen is beperkt, maar daarmee niet onbelangrijk. Deze bestaat enerzijds uit dienstverlening aan bedrijfsleven, werkzoekenden, etc. (inclusief uitvoering van wet- en regelgeving, afstemming en coordinatie, stimulering en facilitering, en communicatie met ondernemers/organisaties) en anderzijds uit profilering, lobbying en strategische samenwerking met partijen in de regio en grotere verbanden. Belangrijke randvoorwaarden voor een toekomstbestendige economie Gemeente Sint-Michielsgestel 1 zijn duurzaamheid, inclusief ruimtelijke kwaliteit, en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Figuur 2 Geografische ligging van de gemeente Sint-Michielsgestel (oranje) en omliggende kernen In de beschrijving van de lokale economie wordt zoveel mogelijk onderscheid gemaakt tussen de vier kernen in de gemeente: 1 2 3 4 (Kern) Sint-Michielsgestel Berlicum/Middelrode Den Dungen/Maaskantje Gemonde Gemeente Sint-Michielsgestel 2 2 Economische structuur Bedrijven en werkgelegenheid In 2011 bevonden zich in Sint-Michielsgestel 2.165 bedrijfsvestigingen met in totaal 8.428 arbeidsplaatsen. Ongeveer 40% van de bedrijven bevindt zich in de kern SintMichielsgestel, 35% in Berlicum, 15% in Den Dungen en 10% in Gemonde. De grootste sectoren in de gemeente zijn - wat betreft het aantal vestigingen (figuur 3) – de bouwnijverheid, groot- en detailhandel en de advies- en onderzoekssector. Wat betreft de werkgelegenheid (figuur 4) zijn de grootste sectoren de groot- en detailhandel, bouwnijverheid, onderwijs en zorg. Figuur 3 Verdeling van de vestigingen per sector in 2001 en 2011 Bron: Brabant databank, 2013 De totale werkgelegenheid en het aantal bedrijfsvestigingen in Sint-Michielsgestel zijn sinds 2001 gegroeid. Het aantal banen is in 10 jaar toegenomen met 3%, terwijl het aantal bedrijfsvestigingen groeide met ruim 21%. In dezelfde periode groeide het aantal vestigingen in Noordoost Noord-Brabant met 14% en in Noord-Brabant als geheel met 35%. Ook wat betreft werkgelegenheid groeide Sint-Michielsgestel harder dan Noordoost Noord-Brabant (1%), maar minder hard dan het Noord-Brabantse gemiddelde (7%). Gemeente Sint-Michielsgestel 3 Figuur 4 Verdeling van de werkgelegenheid over de sectoren in 2001 en 2011 Bron: Brabant databank, 2013 In de afgelopen tien jaar zien we wel een verschuiving tussen de sectoren. Gekeken naar het aantal vestigingen zijn de sectoren bouwnijverheid, advies & onderzoek en (in mindere mate) groot- en detailhandel gegroeid. Daar tegenover staat een afname van het aantal bedrijfsvestigingen in vooral de agrarische sector. Ook de werkgelegenheid in de sector groot- en detailhandel is in de laatste tien jaar gegroeid, evenals de zorgsector en de advies & onderzoekssector. Afname in werkgelegenheid is zichtbaar in de agrarische sector en de industrie. In vergelijking met de regio Noordoost-Brabant en de provincie als geheel kent de gemeente een aantal sterk vertegenwoordigde sectoren. Voorbeelden zijn: de bouw, handel, onderwijs, landbouw en ook horeca. Figuur 5 Werkgelegenheid naar sector, 2011 (als % van totaal) 25% 20% 15% 10% 5% 0% Sint-Michielsgestel Noordoost Noord-Brabant Noord-Brabant Bron: Brabant databank, 2013 Gemeente Sint-Michielsgestel 4 De gemeente Sint-Michielsgestel kent een groot aantal kleine bedrijven. In 2013 heeft circa 93% van alle bedrijven 5 werknemers of minder, dit ligt boven het landelijk gemiddelde van 86%. Dat betekent echter wel dat er relatief weinig bedrijven zijn met 6-20 werknemers (7%, tegenover 11% landelijk) en bedrijven met meer dan 20 werknemers (minder dan 1% tegenover ruim 3% landelijk). Overall kan gesteld worden dat Sint-Michielsgestel wordt gekenmerkt door een groot aantal MKB, met daarbinnen een fors aandeel kleine bedrijven, starters en ZZP-ers. Bedrijvendynamiek De gemeente Sint-Michielsgestel wordt gekenmerkt door een relatief groot aantal starters. De afgelopen jaren is het aantal starters per 1.000 vestigingen steeds hoger geweest dan het gemiddelde in Noordoost-Brabant en Nederland (tabel 2). Absoluut gezien is het aantal starters in 2011 en 2012 net boven de 200 (tabel 3). De belangrijkste sectoren met een groot aantal starters zijn: bouw, detailhandel en diverse dienstensectoren. In tabel 2 is tevens te zien dat het aantal opheffingen per 1.000 vestigingen tussen 2009 en 2011 in SintMichielsgestel sterk is toegenomen. In heel de regio Noordoost-Brabant en Nederland als geheel is deze stijging veel minder groot. Wat betreft het aantal opheffingen lijkt de crisis Sint Michielsgestel dus harder te raken dan andere gemeenten. Tabel 2 Bedrijvendynamiek 2009 – 2011 St. Michielsgestel 2009 2010 2011 # starters per 1.000 vestigingen 104 140 124 # tot. opheffingen per 1.000 vest. 65 92 108 Bron: KvK, Factsheet Gemeente Sint Michielsgestel, 2012 Tabel 3 Noordoost-Brabant 2009 2010 2011 84 100 100 70 74 76 Nederland 2009 2010 2011 90 105 114 71 75 83 Aantal starters per sector (2011-2012) Sector 01_Landbouw en visserij 02_Industrie 03_Bouw 04_Groothandel 05_Detailhandel 06_Horeca 07_Vervoer 08_Financiën 09_Adviesdiensten 10_Facilitaire diensten 11_Persoonlijke diensten 12_Algemene diensten Totaal Bron: KvK, 2011-2012 2011 9 7 33 6 22 1 1 2 41 22 23 35 202 2012 als % van totaal t.o.v. 2011 10 5% 11% 10 5% 43% 22 11% -33% 8 4% 33% 24 12% 9% 3 1% 200% 1 0% 0% 2 1% 0% 34 17% -17% 22 11% 0% 39 19% 70% 27 13% -23% 202 100% 0% Voor een aantal voor Sint-Michielsgestel belangrijke sectoren, wordt hieronder een aantal trends geschetst, die het functioneren van bedrijven en instellingen de komende jaren zullen beïnvloeden. Een deel van deze trends belemmert de groei, maar andere bieden nieuGemeente Sint-Michielsgestel 5 we kansen. Het benutten van deze kansen vraagt van de ondernemer vernieuwing van het aanbod en samenwerking met andere partijen. Beknopt overzicht trends in aantal belangrijke sectoren Agrarische sector Gestage afname van het aantal bedrijven en arbeidsplaatsen, terwijl het aantal hectares nauwelijks afneemt, ofwel toenemende schaalvergroting. Afbouw van productiesubsidies vanuit EU (o.a. in melkveehouderij), waardoor omslag van aanbod- naar vraagsturing en bedrijven meer marktgericht moeten werken. Toenemende ketenintegratie, waarbij het eind van de keten (retai)l steeds meer eisen stelt aan timing, kwaliteit en betrouwbaarheid van het aanbod. Steeds meer toegevoegde waarde gehaald uit (delen van) plant en dier (voedingsstoffen, functionele eigenschappen, reststromen), inclusief niet-agrarische toepassingen in chemie, materialen, energieopwekking, etc. (zgn. biobased economy), wat van agrarische producent innovatie en samenwerking vraagt. Groei in nieuwe marktsegmenten (ouderen, babyvoeding, etc.) en in exportmarkten (zowel Europa als verder weg). Toenemende eisen van consument en overheid ten aanzien van milieubeslag, voedselveiligheid en dierenwelzijn. Deels lage marges stimuleren boeren tot nevenactiviteiten als recreatie, zorg of energieproductie. Bouw Door economische crisis en afnemende overheidsinvesteringen sterke afname van woning- en utiliteitsbouw en geleidelijke terugloop van grond-, weg- en waterbouw. Overheidsimpulsen voor stimulering van renovatie en woningaanpassing hebben slechts beperkt effect. Verdere kostenreductie in bedrijfsproces slechts beperkt mogelijk. Sterke toename van aantal ZZP’ers (o.a. uit Midden- en Oost-Europa, maar ook door afslanking van bouwbedrijven). Op lange termijn groei te verwachten uit toename aantal huishoudens, meer levensloopbestendige en seniorenwoningen en hogere milieu- en technologische eisen. Detailhandel Gestage groei van internetwinkelen leidt tot forse concurrentie van fysieke winkels in bepaalde segmenten (boeken, cd’s, kleding, elektronica), maar minder in segmenten waar ervaren en beleven van producten belangrijk is (food, wonen, optiek, etc.). Steeds meer retailers bieden combinatie van fysiek en internetwinkel, waarbij specialisatie en service in fysieke winkel belangrijk. Scherper onderscheid tussen boodschappen doen (dagelijkse behoeften, gemak en snelheid voorop) en winkelen (funshoppen, combinatie met ontmoeten en horeca). Vermindering van aantal winkelvestigingen door economische crisis en toenemende concurrentie (o.a. van internetwinkelen). Vrijetijdseconomie Mede door economische crisis toename van aantal korte vakanties dichterbij huis. Deel recreanten ingesteld op meer luxe en wellness. Mede door toename van aantal actieve senioren groeiende behoefte aan ontspannings- (o.a. fiets- en wande) lmogelijkheden in natuurlijke omgeving. Toenemend aanbod van kleinschalige accommodaties (bed & breakfast, e.d.), deels als agrarische nevenactiviteit. Gemeente Sint-Michielsgestel 6 Sterke concurrentie tussen regio’s en gemeenten om recreant en toerist. Zorg Groeiende zorgvraag door vergrijzing, hogere consumenteisen en toenemende technologische mogelijkheden. Sterke inzet op kostenbeheersing, onder andere door langer thuis wonen, poliklinische behandeling, functiescheiding, decentralisatie en meer marktwerking (grotere rol verzekeraars, meer private zorgconcepten). Verantwoordelijkheid langdurige zorg gedecentraliseerd naar gemeenten, waardoor zij hogere kosten, expertise nodig en meer risico’s. Toenemende noodzaak van samenwerking tussen zorgaanbieders op allerlei niveaus. Technologische ontwikkelingen stimuleren meer gerichte behandeling en zorg op afstand. Gemeente Sint-Michielsgestel 7 3 Bedrijfsomgeving Werklocaties De gemeente Sint-Michielsgestel kent zes bedrijventerreinen (zie figuur 6). Al deze bedrijventerreinen zijn volledig gevuld en er is geen grond meer uitgeefbaar. De laatste uitgifte van grond op een bedrijventerrein in Sint-Michielsgestel stamt uit het jaar 2000, toen is er 0,23 hectare uitgegeven op het terrein Milrooijseweg. Figuur 6 Bedrijventerreinen in Sint-Michielsgestel Bron: IBIS, 2012 Voor bedrijventerrein t Schild in Den Dungen geldt een optie voor uitbreiding. Op diverse terreinen zijn panden/locaties te koop of te huur, waardoor doorstroming mogelijk is. Deze panden/locaties worden door de particuliere eigenaren via makelaars aangeboden. De totale oppervlakte aan bedrijventerreinen in de gemeente bedraagt ruim 18 hectare bruto; ruim 15 hectare netto. Het grootste terrein is De Ploeg in Berlicum met een netto oppervlakte van 4 hectare. Gemeente Sint-Michielsgestel 8 Tabel 1 Kerncijfers bedrijventerreinen Sint-Michielsgestel, 2012 Plannaam 1. Beekveld 2. De Ploeg 3. Dorp Venkant 4. Venkant Zuid 5. Milrooijseweg 6. ‘t Schild I+II Totaal Kernnaam Berlicum Berlicum St. Michielsgestel St. Michielsgestel Berlicum Den Dungen Netto opp. (ha) Uitgifte 2011 2,6 0 4,0 0 2,6 0 1,6 0 1,8 0 2,8 0 15,4 0 Uitgeefbaar 0 0 0 0 0 0 0 Max. milieu categorie 3 2 3 3 3 3 Verouderd? Ja Ja Ja Ja Ja Nee Bron: IBIS, 2012 Vijf van de zes terreinen zijn enigszins gedateerd Onduidelijk is of deze locaties een update (bijv. facelift of revitalisering) nodig hebben. Alleen het terrein ’t Schild bij Den Dungen is niet verouderd (IBIS, 2012). Daarbovenop betreft Rotschotseweg in Den Dungen een beoogd industrieterrein. 1. Beekveld 2. De Ploeg 3+4 Venkant Dorp + Zuid x 5. Milrooijseweg 6. ‘t Schild Op het terrein Venkant (Dorp en Zuid) zijn circa 46 bedrijven met 375 werkzame personen gevestigd; veel objecten zijn ontwikkeld met ruime bedrijfswoningen. Op het gecombineerde terrein De Ploeg/Milrooijseweg zijn circa 20 bedrijven actief, met 200 medewerkers. Het Gemeente Sint-Michielsgestel 9 betreft een ruim, groen terrein dat niet de uiterlijke kenmerken heeft van een traditioneel bedrijventerrein. Op bedrijventerrein Beekveld zijn circa 260 personen werkzaam bij 23 bedrijven. Het terrein heeft een gemengde bebouwing en is goed ontsloten richting N279. Op bedrijventerrein ‘t Schild werken circa 145 personen bij 21 bedrijven. Behalve op bedrijventerreinen is een belangrijk deel van de werkgelegenheid in de gemeente actief in de kernen zelf of in het buitengebied. In Gemonde is specifiek onderzoek (maart 2012) gedaan naar de behoefte aan een bedrijfsverzamelgebouw. Hieruit bleek dat interesse voor kleinschalige bedrijfsruimte bestaat, maar niet voor het delen van gemeenschappelijke faciliteiten. Het aantal starters in de gemeente geeft ook aan dat er dynamiek zit in deze meer kleinschalige bedrijfsruimtemarkt. Bereikbaarheid Sint-Michielsgestel is gelegen aan de A2, met een afrit aan de Bosschebaan. In noordelijke richting bestaat een directe aansluiting op de A59. Daardoor is de gemeente goed per auto ontsloten. Sint-Michielsgestel heeft geen treinstation, maar is via Den Bosch snel verbonden met het landelijke spoornet. De OV-ontsluiting van de gemeente beperkt zich tot de bus. Binnen de gemeente vormen de auto en de fiets de belangrijke vervoersmiddelen. De N617 en de N279 doorkruisen en ontsluiten de gemeente per auto. Figuur 7 Regionale ontsluiting Sint-Michielsgestel weg, water en spoor Al vele jaren is onderkend dat de weg langs de Zuid-Willemsvaart tussen 's-Hertogenbosch en Veghel (de N279-Noord) door de groei van het verkeer doorstromingsproblemen kent. Een goede afwikkeling van het verkeer uit de omliggende kernen staat onder druk. De noodzakelijke verbreding van de N279 is in handen van de provincie Noord-Brabant en vindt plaats in afstemming met de verbetering van de Zuid-Willemsvaart (omlegging, opho- Gemeente Sint-Michielsgestel 10 ging bruggen, e.d.). De provincie streeft ernaar om in 2013 met de ombouw te beginnen. De werkzaamheden nemen ongeveer drie jaar in beslag. De bereikbaarheid van de bedrijventerreinen varieert per terrein. Beekveld kent een goede bereikbaarheid (hoofdwegontsluiting), maar onvoldoende parkeergelegenheid. Voor de terreinen De Ploeg, Milrooijseweg en ’t Schild geldt dat ze minder goed bereikbaar zijn (gelet op de afstand tot de snelweg) en ze onvoldoende parkeergelegenheid kennen. Bedrijventerrein Venkant: is goed bereikbaar, maar heeft onvoldoende parkeergelegenheid. Gemeente Sint-Michielsgestel 11 4 Arbeidsmarkt & Onderwijs Bevolkingsopbouw De gemeente Sint-Michielsgestel had in 2012 ruim 28 duizend inwoners. De bevolkingsopbouw in de gemeente laat een opvallende knik zien in de leeftijdscategorie 20 tot 40 jaar (zie figuur 8). Dit is de leeftijdsgroep die naar de grotere steden trekt om te studeren. Dit leidt ertoe dat meer dan de helft van de bevolking van Sint-Michielsgestel (57%) ouder is dan 40 jaar. Figuur 8 Bevolkingsopbouw Sint Michielsgestel (links) en Noordoost Noord-Brabant (rechts) (2012) Bron: Brabant Databank, 2013 De verhouding van het aantal 65+ers ten opzichte van het aantal 20-65 jarigen is de afgelopen tien jaar toegenomen van 22,9 ouderen per 100 in 2002 tot 32,1 in 2012. In vergelijking met de omliggende regio Noordoost Noord-Brabant (27,2%) als de provincie (27,8%) is dit een relatief hoog aantal ouderen. Ook ligt het tempo van de vergijzing in SintMichielsgestel hoger dan in de regio en de provincie (Brabant Databank, 2013). Voor de toekomst wordt voorspeld dat het percentage ouderen de komende jaren sterk zal toenemen, dit is een proces dat in heel Nederland zichtbaar is. Daarnaast kent de gemeente een relatief groot aantal jongeren, vooral in vergelijking met het nationaal gemiddelde (groene druk). De bevolkingsprognoses voor Sint-Michielsgestel laten tot 2030 een lichte stijging van het aantal inwoners zien. In 2030 is de bevolking met ruim 4% gestegen (Primos, 2012). Maar na 2030 zet er echter een bevolkingskrimp in (1% tot 2040). Ten opzichte van de regio Gemeente Sint-Michielsgestel 12 Noordoost Noord-Brabant (2% tot 2040) en de provincie Noord-Brabant (2% tot 2040) is de groei van het aantal inwoners echter relatief hoog. Beroepsbevolking De werkzame beroepsbevolking in Sint-Michielsgestel heeft een omvang van circa 12.500 personen (2011). De potentiële beroepsbevolking (alle personen tussen 15-65 jaar) bestaat uit bijna 18.000 personen. De potentiële beroepsbevolking in Sint-Michielsgestel is de laatste jaren met bijna 2% afgenomen, terwijl de potentiële beroepsbevolking in de regio Noordoost Noord-Brabant en de provincie Noord-Brabant juist licht is gestegen (zie figuur 9). Dit weerspiegelt het ‘gat’ in figuur 8 door vertrek van jongeren om te gaan studeren. Figuur 9 Ontwikkeling potentiële beroepsbevolking in Sint-Michielsgestel, Noordoost Noord-Brabant en Noord-Brabant tussen 2005 en 2011 (index 2005 = 100) 101 100,5 100 99,5 Sint-Michielsgestel 99 Noordoost Noord-Brabant 98,5 Noord-Brabant 98 97,5 97 2005 2007 2009 2011 Bron: Brabant Databank, 2013 De arbeidsparticipatie kan zowel bruto als netto worden weergegeven. De bruto arbeidsparticipatie geeft aan hoeveel procent van de beroepsgeschikte bevolking (alle personen tussen de 15 en 65 jaar) tot de beroepsbevolking behoort (incl. werklozen). De netto arbeidsparticipatie geeft aan hoeveel procent van de beroepsgeschikte bevolking ook daadwerkelijk een betaalde baan heeft. Werklozen en uitkeringsgerechtigden die willen toetreden tot de arbeidsmarkt worden hierin niet meegeteld. De netto arbeidsparticipatie, ofwel het aandeel van de beroepsbevolking dat ook daadwerkelijk een betaalde baan heeft, is ruim 67% en ligt hiermee ongeveer gelijk met het landelijk gemiddelde en iets onder het provinciaal en regionaal (Noordoost Noord-Brabant) gemiddelde. Hier tegenover staat dat de bruto participatiegraad hoger ligt dan het regionaal gemiddelde (77% om 72%). Een deel van de beroepsbevolking bestaat uit arbeidsmigranten uit Midden- en OostEuropa. Eind 2011 zijn er bijna 300 bij de gemeente ingeschreven, met name Polen, voormalig Joegoslaven en Russen, die werken in de land- en tuinbouw, gevolgd door bouw, industrie en transport. In de praktijk schrijft slechts een deel van de arbeidsmigranten zich in en is het aantal waarschijnlijk veel groter. Gemeente Sint-Michielsgestel 13 Sint-Michielsgestel heeft een grote uitgaande pendel (ca. 10.000 personen), vooral gericht op Den Bosch (ca. 1.500 personen), Boxtel (ca. 1.400 personen), Veghel (ca. 1.100 personen) en Schijndel (ca. 1.100 personen). Daarnaast worden circa 3.000 banen in de gemeente bezet door mensen van elders. Sint-Michielsgestel is duidelijk een forensengemeente: de werkzame beroepsbevolking (circa 12.500) is fors groter dan het aantal banen (ruim 8.400). De werkgelegenheidsfunctie (het aantal banen in verhouding tot de werkzame beroepsbevolking) is 0,67. Figuur 10 Pendel werkzame beroepsbevolking Sint-Michielsgestel Bron: Brabant Databank, 2013 (i.v.m. andere bron sluiten cijfers niet volledig aan op andere) De gemeente Sint-Michielsgestel heeft iets meer laag opgeleiden dan het regionaal en provinciaal gemiddelde. Het aandeel hoogopgeleiden is met 33% iets hoger dan het regionaal en provinciaal gemiddelde (CBS, 2013). Figuur 11 Opleidingsniveau beroepsbevolking (periode 2009-2011) Bron: CBS, 2013 De werkloosheid in Sint-Michielsgestel is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Eind 2011 was het aantal niet werkende werkzoekenden nog circa 425 (3,4% van de beroepsbevolking), maar sindsdien is het aantal toegenomen tot circa 700 (5,4%) in februari 2013. In vergelijking met Noord-Brabant en Nederland is dit relatief laag. Sint-Michielsgestel: Noord-Brabant: Nederland: 701 (5,4%) 83.685 (7,2%) 620.948 (7,9%) Gemeente Sint-Michielsgestel 14 In onderstaande tabel zijn een aantal kenmerken van de werklozen weergegeven (cijfers anno 2012). Tabel 2 Werkloosheid Sint Michielsgestel naar opleidingsniveau, leeftijd en duur werkloosheid in 2012 (n=458) Opleidingsniveau Laag Middel Hoog Aantal 157 206 95 Percentage 34,3% 45,0% 20,7% Leeftijd < 27 jaar 27-50 jaar 50-65 jaar Aantal 35 226 197 Percentage 7,6% 49,3% 43,0% Duur < 1 jaar 1-3 jaar > 3 jaar Aantal 268 124 66 Percentage 58,5% 27,1% 14,4% Bron: Brabant Databank, 2012 Het grootste deel van de niet werkende werkzoekenden (circa 59%) was in 2012 minder dan 1 jaar werkloos, ruim een kwart tussen de 1 en 3 jaar en ruim 14% was langer dan drie jaar werkloos. De meeste niet werkende werkzoekenden is tussen de 27 en 50 jaar (49%) of ouder dan 50 jaar (43%). De grootste groep niet werkende werkzoekenden bevindt zich in het middelbare opleidingssegment. Op dit moment telt de gemeente circa 240 arbeidsongeschikten (WAO’ers) en circa 150 bijstandsgerechtigden (WWB’ers). Het aantal arbeidsongeschikten en moeilijk te reïntegreren mensen is de afgelopen jaren iets toegenomen. Het beschikbare budget is evenwel gebaseerd op een lager aantal van enkele jaren geleden. Mensen met een bijstandsuitkering en gedeeltelijk arbeidsongeschikten vinden vaak moeilijk werk. Optimisd, WSD en UWV hebben namens een aantal regiogemeenten de krachten gebundeld om bijstandsgerechtigden, gedeeltelijk arbeidsongeschikten en werkzoekenden aan een baan te helpen. In hun benadering van werkgevers werken ze met een Werkgeversservicepunt. Bij een vacaturemelding van een bedrijf komt dit Servicepunt binnen 3 dagen met een voorstel van 3 passende kandidaten. Met de zogenaamde Participatiewet wil het kabinet arbeidsgehandicapten helpen weer mee te doen in de samenleving. Het uitstellen van deze Participatiewet en het kortgeleden gesloten Sociaal Akkoord brengt onduidelijkheid over de precieze invulling van dit beleid. In het laatstgenoemde Akkoord tussen werkgevers, vakbonden en Kabinet hebben werkgevers een garantieverplichting afgegeven om tot 2016 circa 100.000 arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. Dergelijke veranderingen in het sociaal domein, met name de Participatiewet, hebben grote gevolgen voor de taken van de gemeente en de samenstelling van de beroepsbevolking. Eén van de consequenties is dat er een ander soort van arbeid komt (minder betaald, meer en/of deels met behoud van uitkering, deels gesubsidieerde arbeid). Gemeente Sint-Michielsgestel 15 Onderwijsaanbod Het aanbod van onderwijs is het hoogst in de kern Sint-Michielsgestel. In totaal zijn zeven onderwijslocaties aanwezig, waarvan drie basisscholen, twee voortgezet onderwijslocaties (Elde College en Gymnasium Beekvliet) en één vestiging van speciaal onderwijs (Koninklijke Kentalis). In Berlicum (inclusief Middelrode) zijn vier basisscholen aanwezig, in Den Dungen (incl. Maaskantje) zijn twee basisscholen aanwezig en in Gemonde is 1 basisschool aanwezig. Er zijn diverse HBO en MBO instellingen gevestigd in het naastgelegen Den Bosch. De dichtstbij zijnde universiteiten bevinden zich in Eindhoven, Tilburg en Nijmegen. Tabel 3 Onderwijsaanbod in Sint-Michielsgestel Sint Michielsgestel Berlicum Kinderopvang en BSO 9 10 Basisschool 3 4 Speciaal onderwijs 2 Voortgezet onderwijs 2 Bron: Statistisch Zakboek, 2012, Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel Den Dungen 3 2 - Gemonde 1 1 - 16 5 Woon- en leefklimaat Sint-Michielsgestel is een historische gemeente, die een groene uitloper vormt voor Den Bosch. Het is vooral een forensengemeente met een dorps karakter. Het is ook een relatief rijke gemeente; het gemiddelde inkomen per huishouden bedroeg in 2010 ongeveer € 39.600 euro. Dat ligt aanzienlijk hoger dat het gemiddelde in Noord-Oost-Noord-Brabant (€ 35.600) en Nederland (€ 33.300). Figuur 12 Aanbod van voorzieningen De gemeente heeft naast de nabijheid van Den Bosch zelf een aanzienlijk aanbod van culturele en sportieve voorzieningen. Tevens zijn er de nodige recreatieve voorzieningen in het aantrekkelijke landschap met twee rivieren (De Dommel en de Aa) als slagaders. Daarnaast kent de gemeente circa 37 hectare uit bos en zijn er 81 Rijks- en 124 gemeentelijke monumenten (Bron: Visienota Zieners van 2025). Ook bevinden zich in de gemeente verschillende logiesaccommodaties, zoals B&B’s, campings en een Hotel/Conferentieoord De Ruwenberg. In het jaar 2011-2012 hebben er in de gemeente in totaal ruim 38.000 overnachtingen plaatsgevonden, waarvan ruim de helft (20.000) in De Ruwenberg. De directe werkgelegenheid in de vrijetijdssector wordt geschat op 530 banen. Het aantal bezoekers aan evenementen waar de gemeente een vergunning voor heeft gegeven, is ongeveer 40.000. Het rurale landschap kan gezien worden als één van de grootste trekpleisters met daarin diverse landgoederen/kastelen. Het gebied wordt daarnaast gekenmerkt door diverse fiets- en wandelroutes. Elke kern kent zijn eigen karakter en identiteit, ook qua voorzieningen, waaronder detailhandel. De kern Sint-Michielsgestel telt ruim 10.000 inwoners en kent een hoog voorzieningenniveau. Voor de kern Sint-Michielsgestel is een Centrumplan opgesteld voor de ontwikkeling van een nieuw dorpshart. Het centrumgebied dient te worden aangepast aan de Gemeente Sint-Michielsgestel 17 huidige maatschappelijke en economische behoefte van de bewoners, bezoekers en ondernemers. Het Centrumplan betreft zowel de ontwikkeling van winkels als woningen. Het woningaanbod in Sint-Michielsgestel wordt bestempeld als landelijke, groen en beschermd en concurreert met Den Bosch in het aantrekken van vestigers. De nog op stapel staande plannen betreffen met name inbreidingslocaties. Berlicum/Middelrode is een uitgesproken forensendorp. De diensten- en bouwsector zorgen voor de nodige werkgelegenheid, echter een groot deel van de beroepsbevolking is werkzaam in ’s-Hertogenbosch en andere regionaal-economische centra. In beide dorpen wonen in totaal tevens circa 10.000 mensen. Berlicum is aantrekkelijk voor (jonge) gezinnen met kinderen. Ook staat het te boek als een locatie waar je luxe en duur kunt wonen. Voor de inwoners is een (goed functionerend) winkelcentrum ontwikkeld en aanvullend zijn aan de noordzijde van Berlicum uitbreidingslocaties voor woningbouw gepland. Er lijkt met name behoefte te bestaan aan de ‘onderkant’ van de voorraad. De kernen Den Dungen en Maaskantje zijn min of meer samengegroeid. Het voorzieningenniveau in deze kernen ligt lager dan in Sint-Michielsgestel. Ondanks dat is hier sprake van een (redelijk) compleet sociaal-maatschappelijke voorzieningenniveau. Echter de kwaliteit is, met name in Den Dungen, onder de maat. Een levendige dorpskern ontbreekt. De voorzieningen vormen geen geheel. Hier komt echter bij dat de voorzieningen in de omliggende dorpen voorzien in de behoefte. De kwaliteit van het landelijk gebied in termen van toerisme en recreatie is van groot belang voor deze kern. Den Dungen is daarbij sterk gericht op gezinnen. Kernkwaliteiten zijn: wonen in het groen, het dorpse karakter en de nabijheid van de voorzieningen van Den Bosch. Den Dungen concurreert als woonlocatie derhalve ook met de grote uitbreidingslocatie in Den Bosch, de Groote Wielen. Met de nieuwbouw van de Litserborg vormen maatschappelijke voorzieningen in Den Dungen weer een mooi geheel. De laatste kern is het klein gebleven kerkdorp Gemonde. In de kern wonen circa 2.200 mensen. Het betreft een kern met een laag voorzieningenniveau. Ruimtelijk gezien is er geen sprake van een herkenbaar centrum. Dit komt voornamelijk door de historische gegroeide lintbebouwing wat zo kenmerkend is voor het centrum. Het dorp kent een sterke sociale samenhang. De bebouwing van het dorp is ruim opgezet en heeft een sterke relatie met het buitengebied. Tot slot: in de afgelopen twee jaar heeft de gemeente SintMichielsgestel in samenwerking met inwoners van Gemonde een Integraal Dorpsontwikkelingsplan (IDOP) voor Gemonde ontwikkeld. Het doel van dit IDOP is de leefbaarheid van het dorp te verbeteren. Dit gaat om een programma van 14 projecten die elk de leefbaarheid van Gemonde verder verbeteren. Gemeente Sint-Michielsgestel 18 Het aanbod van woningen is divers en verschilt per kern: Tabel 4 Aantal woningen per kern Dorp 2008 2009 2010 2011 Sint-Michielsgestel 4.262 4.276 4.287 4.294 Gemonde 834 840 841 845 Den Dungen/Maaskantje 2.223 2.228 2.248 2.310 Berlicum 2.959 3.024 3.078 3.111 Middelrode 770 771 774 775 Totaal 13.056 13.148 13.238 13.346 Bron: Statistisch Zakboek, 2012, Gemeente Sint-Michielsgestel 2012 4.298 841 2.277 3.149 775 13.352 Opgave 2012-2025 380 70 200 305 955 In de toekomstvisie Zieners 2025 (2009) wordt gesproken over een bouwopgave van 1.800 wooneenheden. De toename van het inwonertal, de met de vergrijzing samenhangende verandering in woonwensen en de verdunning van huishoudens zorgen voor deze opgave. De provincie Noord Brabant heeft in 2011 een bevolkings- en woningbehoefteprognose opgesteld. Op basis hiervan hebben zij bepaald welke bouwopgave er voor onze gemeente ligt. Er wordt hierbij uitgegaan van een zogenaamd nulmigratiebeleid, d.w.z. louter opvang van de lokale behoefte. Volgens de provincie is er in de gemeente ruimte voor 985 wooneenheden. Voor het woon- en leefklimaat is voldoende aanbod van woningen voor jongeren en ouderen belangrijk (levensloopbestendige woningen). Dit is vastgesteld in de Woonvisie 2011-2025. De gemiddelde woningprijs in 2010 bedroeg 327.000 euro; aanzienlijk hoger dan het provinciaal (€ 258.000) en landelijk (€ 232.000) gemiddelde. Ook de gemiddelde WOZ-waarde van woningen ligt in de gemeente structureel hoger dan het regionaal en provinciaal gemiddelde. En tot slot: de gezondheidszorg. Deze is in de gemeente ‘letterlijk’ verzorgend van karakter en kent voornamelijk een lokale functie. Verschillen per kern zijn bevolking gerelateerd: Tabel 5 Gezondheidszorg in Sint-Michielsgestel Gezondheidszorg Sint Michielsgestel Berlicum Huisartsenpraktijken 3 (5) 1 (3) Praktijken fysio- en manuele therapie 4 1 Apotheken 1 1 Verloskundige praktijken 1 1 Tandartsen 4 3 Bron: Statistisch Zakboek, 2012, Gemeente Sint-Michielsgestel Den Dungen 1 (4) Gemonde 1 (1) 2 1 1 1 1 0 0 0 De afgelopen jaren heeft er een zekere clustering van gezondheidszorginstellingen plaatsgevonden. Eén van de apotheken is samen met enkele paramedische instellingen (zoals fysiotherapeuten) in één bedrijfsverzamelgebouw gevestigd. Gemeente Sint-Michielsgestel 19 6 Organisatie economie Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel De gemeentelijke organisatie is opgedeeld in zes afdelingen (zie figuur 13). Economie valt onder de Afdeling Ontwikkeling. De gemeente Sint-Michielsgestel heeft één Adviseur Economische Zaken / Accountmanager Bedrijven, die ook verantwoordelijk is voor Recreatie en Toerisme. Ook door andere medewerkers wordt tijd aan de lokale economie besteed. Verschillende medewerkers hebben te maken met economie. Dit varieert van direct contact met ondernemers (bijv. bij verkeer & vervoer) tot project- en initiatief-gebonden contact (bijvoorbeeld bij ruimtelijke ordening en ook de afdeling Vergunningen, Handhaving & Toezicht). De afdeling Ontwikkeling herbergt naast Economische Zaken nog een aantal specifieke onderwerpen die economie gerelateerd zijn. Dit gaat ondermeer om de volgende onderwerpen en thema’s: grondzaken; ruimtelijke ordening; buitengebied; toerisme en recreatie; onderwijs; sociale zaken en werkgelegenheid Duurzaamheid valt als thema onder de afdeling Vergunningverlening, toezicht en handhaving en betreft voor het overgrote deel over de economische component: biobased economy. Centrale spil hierin is de accountmanager bedrijven. Deze geldt als het directe aanspreekpunt voor ondernemers en wordt als zodanig ook gevonden door zowel ondernemers zelf alswel door gemeentelijke collega’s. Daarnaast werkt de gemeente met zogenaamde Gebiedscoördinatoren. Voor zowel het buitengebied, centrum Sint-Michielsgestel en de andere kernen. Zij vormen, ongeacht het onderwerp, het eerste aanspreekpunt in deze gebieden. Tot slot: naast de afdeling Ontwikkeling en in het bijzonder Economische Zaken vindt er ook van de sociale werkvoorziening en het Sociaal Werk Bedrijf met regelmaat contact plaats Gemeente Sint-Michielsgestel 20 met ondernemers. Op dit moment wordt de werkgeversbenadering van Sint-Michielsgestel naast de SW-inspanningen van de WSD-Groep uitgevoerd door Optimisd in het samenwerkingsverband van Werkplein Frisselstein. Op dit moment is het Werkgeversservicepunt De Meierij in ontwikkeling. Dit dient hét lokale aanspreekpunt voor werkgevers in de regio te worden. Eén aanspreekpunt voor werkgevers als (pro-)actief voorportaal naar de arbeidsmarkt. In totaal momenteel circa 1,3 fte op economisch domein ingezet. Deze tijd wordt verdeeld over economisch, arbeidsmarkt-, onderwijs- en grondbeleid. Figuur 13 Organigram gemeente Sint-Michielsgestel en het aandeel ‘economie’ daarbinnen Bron: gemeente Sint-Michielsgestel Uit onderzoek van de Kamer van Koophandel (nulmeting in 2010 en eenmeting in 2012) op basis van mystercalling en – mailing over een verscheidenheid van mogelijke cases waarover een ondernemer contact met de gemeente kan zoeken, blijkt dat de gemeentelijke dienstverlening overwegend positief wordt gewaardeerd. In de meeste gevallen wordt de beller of mailer vriendelijk en deskundig beantwoord. In enkele situaties is de score laag doordat de gemeente of medewerker slecht bereikbaar is. Gemeente Sint-Michielsgestel 21 Organisatie bedrijfsleven De gemeente Sint-Michielsgestel kent verschillende ondernemers- en winkeliersverenigingen: Ondernemersvereniging Sint-Michielsgestel Ondernemersvereniging Berlicum Ondernemersvereniging Gemonde Winkeliersvereniging Berlicum Winkeliersvereniging Den Dungen – Maaskantje Een deel van het bedrijfsleven is verenigd in de bovenstaande ondernemersverenigingen. Belangrijkste doelstellingen van de verenigingen zijn: 1 2 het bevorderen van onderlinge en externe zakelijke contacten. De ondernemersvereniging biedt een platform voor bedrijven om zich te profileren, het netwerk uit te breiden en onderling zaken te doen. het communiceren met plaatselijke, regionale en landelijke overheden en instanties inzake gemeenschappelijke belangen. Naast branchegeoriënteerde belangenbehartiging hebben de ondernemersverenigingen en -organisaties een periodiek overleg met de Gemeente Sint-Michielsgestel (burgemeester, wethouder EZ en de accountmanager bedrijven). Dit economisch ondernemersplatform is bedoeld om te klankborden, nieuwe initiatieven te stimuleren en prioriteiten te stellen om zo het ondernemersklimaat te optimaliseren. Daarnaast kent de gemeente een separate ZLTO afdeling Sint-Michielsgestel. Deze behartigt de belangen van 100 agrarische leden uit de gemeente Sint-Michielsgestel. De overwegend gezinsbedrijven zijn actief in diverse sectoren; melkvee, varkenshouderij, tuinbouw, bedrijven met een neventak en zelfs een kamelenmelkerij. Ook kent de gemeente een afdeling van Koninklijke Horeca Nederland, die zich specifiek richt op de horeca ondernemers in Sint-Michielsgestel. Stichting Het Groene Buiten profileert Sint-Michielsgestel als groene gemeente aan de rand van de bourgondische stad ’s-Hertogenbosch. Het doel van de stichting is de economische basis van toerisme en recreatie verder te ontwikkelen, teneinde participatie en bestedingen in de gemeente te vergroten, door middel van: Samenwerking tussen partijen stimuleren die direct of indirect met toerisme en recreatie kunnen worden verbonden om te komen tot versterking van het aanbod in het gebied zowel regionaal als gemeentelijk. Promoten van het toeristisch- recreatief aanbod in het gebied Sint-Michielsgestel; Ontwikkelen van nieuwe ideeën op het gebied van toerisme en recreatie; Het gevraagd en ongevraagd adviseren van de gemeente Sint-Michielsgestel op het gebied van toerisme en recreatie, infrastructuur, natuur en milieu, evenementen en onderhoudsprojecten. Gemeente Sint-Michielsgestel 22 De accountmanager bedrijven onderhoudt nauw contact met de diverse verenigingen. In het verleden werkte de gemeente niet met een dergelijk aanspreekpunt. Het feit dat ondernemers nu een direct ‘gezicht’ en aanspreekpunt hebben bij de gemeente wordt als positief ervaren. Gemeente Sint-Michielsgestel 23 7 Regionale samenwerking Regio Noordoost – Brabant / 5-sterrenregio Sint-Michielsgestel maakt als gemeente onderdeel uit van de regio Noordoost-Brabant. In deze regio werken 21 gemeenten en 2 waterschappen samen in de zogenaamde 5sterrenregio. Bij de totstandkoming van de regionale samenwerking via het zogenaamde “Pact van de Ruwenberg” op 2 juni 2010 hebben de partijen besloten op een aantal terreinen de handen meer ineen te slaan. Dit is opgetekend in het Ruimtelijke Economisch Perspectief. Hierin zijn de volgende ambities vastgelegd: 1 2 3 4 het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande vestigingsmilieus en het toevoegen van nieuwe kwaliteiten vestigingsmilieus, in het bijzonder voor de economische, innovatieve speerpunten van de regio (food, health en farma); het beter bereikbaar maken van de regio; het vitaliseren van het landelijk gebied, door te zoeken naar nieuwe duurzame en innovatieve landbouwvormen en het versterken van de toeristisch-recreatieve potenties; een groenere en duurzame regio. De gemeente Sint-Michielsgestel werkt in het bijzonder met een aantal specifieke gemeenten samen. Enkele voorbeelden: Regionale benutting biomassa (biomassaplein). De gemeente Sint-Michielsgestel onderzoekt met de Streekraad Het Groene Woud en de gemeenten Boxtel, Oirschot, Oisterwijk, Best, Haaren en Schijndel de mogelijkheden van regionale benutting van biomassa waarin de versterking van het landschap wordt meegenomen. Dynamisch beekdal. Het dynamisch beekdal is het deel van de rivier de Aa tussen kasteel Heeswijk en de A2 rond ’s-Hertogenbosch. In de huidige situatie is de Aa een rechte beek met steile oevers en kades. Voor het dynamisch beekdal wordt een slingerende rivierbedding gegraven, verdwijnen kades en barrières voor vissen en worden landbouwgebieden gebruikt voor waterberging. Het eindresultaat is een natuurlijke beek die de ruimte krijgt in een dal waar het water langer vastgehouden kan worden. Het waterschap Aa en Maas, de gemeenten Sint-Michielsgestel en Bernheze en de Provincie Noord-Brabant werken samen aan het project. Samenwerking gemeente ’s-Hertogenbosch. De gemeente Sint-Michielsgestel heeft samen met de gemeente 's-Hertogenbosch, ZLTO/Hertogboeren, Brabants Landschap en de Brabantse Milieufederatie het plan van aanpak ‘Twee puzzels in een doos” opgesteld voor de Kloosterstraat en omgeving Den Dungen. Doel is te komen tot een integrale visie, uitvoeringsprogramma en samenwerkingsverband rondom de Kloosterstraat en de omgeving Den Dungen. Het centrale thema is integratie stad-land. Enkele partners noemen het gebied ‘de moestuin’ en ‘het groene theater’ voor ’s-Hertogenbosch‘. Het Gemeente Sint-Michielsgestel 24 gebiedsproces kenmerkt zich door van onderop met belanghebbenden te komen tot de inrichtingsvisie, het uitvoeringsprogramma en een samenwerkingsverband. Hooge Heide gebied. Verder ontwikkelen van de recreatieve kwaliteiten van dit gebied voor inwoners van Sint-Michielsgestel en 's Hertogenbosch. Het Groene Woud. Vastgesteld is dat de identiteit, het imago en de promotie van SintMichielsgestel aan Het Groene Woud gekoppeld moet worden en dat een belangrijk deel van de bezoekers daar vandaan zal komen. Verder blijkt ook dat voor een aantal projecten op gebied van productontwikkeling samenwerking met gemeenten in Het Groene Woud gezocht wordt. Meierij gemeenten Gezamenlijk hebben de zes Meierij gemeenten (Boxtel, Haaren, Sint-Michielsgestel, Vught, Schijndel en Sint-Oedenrode) een strategische visie gemaakt van zaken die hen binden. De kracht van de Meierij is ‘‘t goeie leven’. Met het oog op de toekomst willen gemeenten samen investeren in economie (5-sterrenregio Noordoost Brabant, Agenda van Brabant), bereikbaarheid, onderwijs, zorg en de ontwikkeling van natuur, recreatie en toerisme. Begin 2013 besloten de raden van de gemeenten Boxtel, Haaren, Sint-Michielsgestel en Vught tot een nadere verkenning van ambtelijke samenwerking. Op dit moment staat het samenwerkingsplan van de ‘4 van de Meierij’ in de steigers. De contouren zijn aan de vier gemeenteraden toegelicht. De missie van de samenwerking van de vier Meierij gemeente luidt als volgt: ‘De vier samenwerkende Meierijgemeenten gebruiken hun gezamenlijke ambtelijke kracht om de huidige en toekomstige uitdagingen effectief en efficiënt aan te gaan, vanuit hun eigen bestuurlijke zelfstandigheid. Het samenwerkingsplan beoogt de vorming van een gemeenschappelijke organisatie. Daarbij bepaalt elke gemeente naar behoefte de omvang van een eigen ‘regieteam’, dicht bij het bestuur. Uitgangspunt is ‘samen, tenzij..’ Kenmerk van het nu voorliggende advies is dat iedere gemeente de regiefunctie zelf invult. Elke gemeente behoudt haar lokale kleur met eigen gemeenteraden en colleges van burgemeester en wethouders. Zij formuleren en realiseren eigen ambities en bestuurlijke opgaven. Vanuit de huidige gemeentehuizen zorgen we voor dienstverlening dicht bij de burger. Medio mei bespraken de vier colleges van Boxtel, Haaren, Sint-Michielsgestel en Vught het samenwerkingsplan. In het plan ‘Goed leven, goed werken: mensen maken de Meierij’ worden tien kansen voor de Meierij beschreven. Diverse hebben betrekken op de economie, zoals de stedelijke ontwikkeling van Brabantstad, verbeteren van de bereikbaarheid, onderwijs en zorg, ontwikkeling van natuur & landschap en ook recreatie & toerisme. In juni bespreekt elke gemeenteraad afzonderlijk de samenwerking in de Meierij. Na besluitvorming zullen eventuele volgende stappen worden gezet. Gemeente Sint-Michielsgestel 25 8 SWOT analyse economie SintMichielsgestel Bovenstaande beschrijving van de verschillende pijlers van de economie van SintMichielsgestel kan worden vertaald in de volgende analyse van sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen: Tabel 6 SWOT-analyse economie Sterkten Centrale ligging in driehoek Den Bosch, Eindhoven, Tilburg Brede economische structuur met accent op bouw, groot- en detailhandel, diensten, onderwijs en zorg Enkele economische dragers met smoel (toerisme & recreatie, agribusiness) Aantrekkelijk aanbod van recreatieve en toeristische voorzieningen Bovengemiddelde groei werkgelegenheid en aantal vestigingen sinds 2001 (in vergelijking met Noordoost-Brabant) Absoluut en relatief groot aantal starters Evenwichtige verdeling werklocaties over diverse kernen Relatief groot aantal hoogopgeleiden (33%) Zwakten Relatief weinig eigen werkgelegenheid (0,67) en sterk afhankelijk van werk elders Beperkt onderscheidend economisch profiel Conjunctuurgevoeligheid belangrijke sectoren (bouw, handel) Vijf van de zes bedrijventerreinen zijn enigszins gedateerd. Deel kent parkeerproblemen. Er zijn geen gezamenlijk afspraken voor de aanpak van deze locaties. Beperkte uitbreidingsruimte op bestaande werklocaties Beperkte menskracht en middelen voor economische beleid Weinig strategische positionering gemeente in regionaal verband Kansen Stimuleren en benutten economisch potentieel toerisme & recreatie (aantrekken toeristen), agribusiness en starters Toenemende werk in zorg door vergrijzing Stimuleren participatie niet-werkenden en aansluiting onderwijs - arbeidsmarkt Benutten kansrijke consortia van ‘eigen’ ondernemers voor gezamenlijke acties Potentieel inwoners Den Bosch (in het bijzonder Groote Wielen) als consument in de gemeente Gerichte samenwerking binnen Regio NoordoostBrabant / 5-sterrenregio Samenwerking Meierij gemeenten, op economische zaken, maar ook breder Juiste woningaanbod voor jongeren Verdere verbetering van de gemeentelijke dienstverlening Bedreigingen Toenemende taken gemeente in sociale domein met forse financiële consequenties, maar geen evenredige middelen Beperkte investeringsmiddelen bedrijfsleven en overheden Snelle vergrijzing en ontgroening van de bevolking (vasthouden jongeren), waardoor minder leerlingen voor onderwijs Afhankelijkheid van forensengemeenten (werkgeversfunctie andere naburige gemeenten) Bereikbaarheid diverse kernen (o.m. sluipverkeer) Voorziene leegstand in monumenten/kerken, oude dorpscentrum (bijv. in Den Dungen) Gemeente Sint-Michielsgestel 26 9 Ambities Economie Sint-Michielsgestel 2013-2025 Vooraf: we beginnen niet op nul…. In Zieners van 2025 wordt al een eerste kijk op de ‘economische’ toekomst gegeven. Dit betreft: een ambitieuze maar realistische kijk op de toekomst; waarbij niet de kwantiteit (in termen van aantallen woningen en vierkante meters bedrijventerrein); maar kwaliteit, kleinschaligheid, landelijke en groene uitstraling en duurzaamheid leidend zijn; 10 speerpunten worden benoemd die de komende jaren centraal staan, waarvan een aantal direct of indirect van invloed zijn op de economie in de gemeente. Ook in de in Structuurvisie Sint-Michielsgestel 2025 wordt ingegaan op diverse economische thema’s en worden bovenstaande ambities en doelstellingen integraal overgenomen. Specifiek staan op economisch gebied de volgende thema’s centraal: het faciliteren van lokaal gebonden bedrijvigheid; het benutten van recreatieve opties; het aangaan van partnerschappen met het bedrijfsleven; het optimaliseren van bereikbaarheid; behoud en versterking van de groene kwaliteit, en het stimuleren van duurzaamheid. Hierbij wordt in het bijzonder aandacht gegeven aan de individuele kernen. Naar realistisch-ambitieuze economische ambities SintMichielsgestel Met het bovenstaande in het achterhoofd zijn de ambities en doelstellingen van de gemeente Sint-Michielsgestel voor de toekomst uitgesproken. Deze economische ambities kunnen als volgt worden samengevat: Gemeente Sint-Michielsgestel 27 Figuur 14 Ambities Economische Visie Sint-Michielsgestel 2025 De ambities worden vertaald in de volgende doelen: 1 Creëren van een dynamische economie door behoud en versterking van de economische structuur en werkgelegenheid Met behoud van bestaande werkgelegenheid; Door stimulering van economische dragers, zoals toerisme & recreatie, agribusiness en MKB-breed (zoals detailhandel, bouw en diensten); Onder andere door realisatie van partnerschappen/arrangementen tussen partijen, het optimaal faciliteren van initiatieven van ondernemers; En ook het aantrekken van toeristen en het stimuleren van bestedingen van toeristen in de gemeente; En tot slot: de stimulering en facilitering van starters en ZZP’ers. 2 Stimuleren van een aantrekkelijke en duurzame bedrijfsomgeving/ondernemingsklimaat Door het stimuleren van een duurzaam ondernemingsklimaat; Met optimalisering van bestaande werklocaties (van regulier onderhoud tot facelift/revitalisering); En optimaliseren van interne en externe bereikbaarheid (o.m. tegengaan sluipverkeer, afspraken regionale vervoerders/logistiek dienstverleners); De aanpak van parkeerproblematiek (in kernen, maar ook op bedrijventerreinen); En goed functionerende dorpscentra. Gemeente Sint-Michielsgestel 28 3 Betere aansluiting tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt Door het benutten van alle talent (inclusief arbeidsgehandicapten, WWB’ers en werkzoekenden); Het matchen van onderwijs en arbeidsmarkt (in regionaal- en sectoraal verband); En daarmee ook het terugdringen van werkloosheid, in nauwere samenwerking met regionale partners. 4 Bevordering van duurzaamheid Door het afsluiten van green deal met bedrijfsleven over concrete maatregelen voor duurzame economische ontwikkeling; Door stimulering van lokale/regionale consortia voor het sluiten van kringlopen en het benutten van marktkansen rond energie en milieu (in agribusiness, bouw, installatietechniek, zorg, etc.); En tot slot: door duurzaam inkopen door de gemeente 5 Doorontwikkeling van regionale samenwerking en dienstverlening richting regionale stakeholders (publiek/privaat). Door meer te halen uit regionale samenwerking in Noordoost-Brabant (agro & food, farma), Meierij-gemeenten (EZ breed, energie & duurzaamheid en toerisme & recreatie in het bijzonder) en de gemeente ’s-Hertogenbosch en alleen daar waar samenwerking kansrijk is; Door actief accountmanagement bedrijfsleven/EZ, zowel richting individuele werkgevers als via structureel overlegplatform met bedrijfsleven; Door de gemeentelijke dienstverlening richting ondernemers verder te verbeteren; Door het stimuleren van een actieve samenwerking (partnerschappen) tussen bewoners, bedrijfsleven, instellingen en omliggende gemeenten; En tot slot: een gemeente zijn die zich zo flexibel mogelijk opstelt en economische dynamiek zoveel mogelijk faciliteert (ja, mits-beleid). 20131045 Gemeente Sint-Michielsgestel 29
