Decubitus - Hospice Utrecht

Decubitus
Preventie door vrijwilligers
Zie ook Aveant Decubitusprotocol (zit in de zorginfomap in telefoonkastje)
Decubitus of doorliggen ontstaat door een combinatie van druk- en schuifkrachten. Door deze krachten kan er
weefselbeschadiging optreden, dit is ook afhankelijk van de conditie van de huid. Vooral plekken waar bot dicht
onder de huid zit (stuit, zitbeentjes, wervels, hielen etc) hebben te lijden van slechte doorbloeding als er druk op
uitgeoefend wordt.
Het ontstaan kan twee vormen aannemen:
1. Uitwendig: door druk van buitenaf ontstaat er een blaar. Denk hierbij ook aan slangetjes van zuurstof,
catheter.
2. Inwendig: op plaats van een botuitsteeksel ontstaat er beschadiging onder de huid en deze vormt zich
een weg naar buiten (soms heeft iemand dan al pijn als nauwelijks iets zichtbaar is).
Als de huid blijvend rood is (niet wegdrukbaar) dan is er schade.
Doorliggen (of verergering er van) is te voorkomen door deze druk- en schuifkrachten zo klein mogelijk te
houden / maken en te beperken in duur. Soms is het schipperen tussen ‘comfortabele lighouding’ en ‘ellende
voorkomen’.
Op de volgende manier kan doorliggen voorkomen worden:
1. Houding: Draagoppervlakte zo groot mogelijk en schuiven voorkomen!
De minst belastende houdingen in bed zijn die waarin de druk zoveel mogelijk verspreid wordt over een zo groot
mogelijk oppervlak en waarbij de kans op
schuiven beperkt wordt.
Bij rugligging is dit de houding die je
hiernaast ziet. Het hoofd- en voeteind een
klein stukje omhoog.
(Het voeteinde van onze bedden kan
handmatig versteld worden). Let daarbij op dat je altijd als eerste de benen omhoog doet om schuiven vanuit
zithouding te voorkomen! Deze houding wordt semi – fowler genoemd.
Bij zijligging is het beter
iemand half op zijn zij te
laten liggen, de zgn. ‘dertig
graden’ ligging (zie
hiernaast), ook hierbij geldt
dat de druk dan over een zo
groot mogelijk oppervlak
wordt verdeeld. Je kunt dit
bereiken door bijvoorbeeld
een kussen onder iemand te schuiven.
Helemaal op de zij is minder wenselijk omdat er dan te veel druk ontstaat bij de heup. Als iemand wel graag op
zijn zij ligt zou je er aan kunnen denken dat iemand iets verder doordraait richting buik en het bovenste been
voor het onderste been neerlegt.
2. Wisselligging
Het is belangrijk om de duur van de druk te beperken en te wisselen, dit kan al door een kleine verandering. (zie
hierboven)
3. Schuifkracht beperken
Ook hier voor is de houding belangrijk. Het is beter als het laken mee kan schuiven. Als iemand toch rechtop wil
zitten in bed moet het laken niet vast zitten aan het hoofdeinde. Een kreukel in het laken is minder schadelijk dan
een strakgespannen niet, mee-schuivend laken.
Als iemand graag in zithouding wil denk er dan aan dat je eerst de benen omhoog doet om schuiven te
voorkomen. Onze bedden kunnen zo ver kantelen dat je er als het ware een stoel van kunt maken.
4. Druk opheffen bij de hielen
Dit kan door een (hoofd-)kussen in de lengte (drukverdeling en ondersteuning knie) onder de kuit en knie te
leggen zodat de hiel vrij ligt.
5. Schone en droge ondergrond
6. Niet preventief. Van de volgende maatregelen is aangetoond dat ze inefficiënt zijn en soms zelfs schade
toebrengen:
- masseren (doet de huidlagen ten opzichte van elkaar schuiven, dus schadelijk)
- schapenvacht. Verlaagt niet de druk dus niet preventief. Bij synthetische schapenvachten gaan de haartjes
samenklitten en kunnen zo drukpunten vormen. Uitzondering: Australian Medical Sheepskin is wel effectief
gebleken.
- ringkussens, beperken het drukoppervlak, gevaar is dan dat er op een andere plaats doorligplekken ontstaan.
- crèmes. Er is niet aangetoond dat ze preventief werken. Als je toch iets wilt gebruiken dan niet wrijvend maar
kloppend aanbrengen.
- voeding. Ten onrechte heerst de opvatting dat goede voeding decubitus kan voorkomen. Goede voeding is wel
van belang bij het genezen van wonden.
Voor al het bovenstaande geldt dat het belang van het comfort van de gast voorop staat en sommige maatregelen
die vanuit preventief oogpunt nuttig zouden zijn, na afweging toch achterwege worden gelaten .
Bronnen:
- Vrijwilligersbijeenkomst dd september 2012, door Tier Braams
- Internet, oa www.decubitus.be
Gebruiksaanwijzing Bedbediening
Rugleuning omhoog , Rugleuning omlaag
Bovenbeenondersteuning omhoog, Bovenbeenondersteuning omlaag
(met deze knop verstel je de knieknik. Het voeteinde kun je handmatig verstellen.)
Rug- en bovenbeendeel tegelijk omhoog (zgn Fowler stand)
Rug- en bovenbeendeel tegelijk omlaag
Totale ligvlak omhoog, Totale ligvlak omlaag.
Het ligvlak in zijn geheel kantelen (trendelenburg = voeten omhoog en antitrendelenburg)
(deze stand kan alleen opgeheven door het totale ligvlak helemaal naar beneden te
laten)
Sensor
Onder de afstandbediening hangt een magneetsleutel, als je deze over de Sensor haalt
verandert deze van kleur:
- Als het linker lichtje oranje is, en het rechter lichtje uit, dan zit de stekker
in het stopcontact, maar je kunt de afstandsbediening nog niet gebruiken.
- Als je met het magneetje één keer over het rechter lampje gaat, dan wordt
dat groen. Dat betekent dat je het bed omhoog en omlaag kunt laten gaan,
maar niet kunt verrijden.
- Als je met het magneetje weer één keer over het rechter lampje gaat,
wordt dat oranje. Dat betekent dat je het bed omhoog en omlaag kunt laten
gaan, én kunt verrijden.
- Als je met het magneetje nog een keer over het rechter lampje gaat, dan
gaat het lichtje uit.