Ethiek, inleiding en stappenplan

Ethiek: Goed of kwaad?
•
•
•
•
Ethiek is de wetenschap van
goed of kwaad.
De ethicus leert mensen hoe te komen
tot beslissingen.
Door procesduiding. Geen eigen mening.
Ethiek omvat o.a.:
Logica, processturing, filosofie, communicatie, mensen maatschappij.
Ethiek: uitgangspungen werkwijze
•
Het principe van neutraal zijn.
De belangen van alle betrokkenen neutraal in kaart brengen
•
Het principe van volledigheid
Overleggen, informatie verkrijgen voor zover redelijk mogelijk
•
Het principe van wederkerigheid toepassen
wat gij niet doet dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet
•
Het principe van universaliteit toepassen
Zelfde uitkomst in alle andere vergelijkbare situaties
Drie typen ethiek
1. Teleologisch
Gevolgenethiek. Gevolg goed, dan besluit/actie goed
2. Deontologisch
Beginselethiek. Regel/wet gevolgd, dan besluit/actie goed
3. Gezindheidsethiek
Bedoelingsethiek. Bedoeling goed, dan besluit/actie goed
Stappenplan ethische problemen
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Morele vraagstuk?
Partijen/stakeholders?
Mogelijkheden?
Belangen?
Normen en waarden?
Beoordeling
Conclusie
Stappenmodel ethische analyse
Morele vraagstuk en partijen
1 Wat houdt het morele vraagstuk precies in?
2 Welke partijen (stakeholders) zijn betrokken
bij het vraagstuk, wat zijn hun belangen en
op welk niveau bevinden zich hun belangen:
Stap 2: Partijen /stakeholdersanalyse
werknemers
werknemers
afnemers
(consumenten)
leveranciers
afnemers
aandeelhouders
leveranciers
aandeelhouders
(consumenten)
vakbonden
vakbonden
omwonenden
omwonenden
Organisatie
werkgeversorganisaties
werkgeversorganisaties
actiegroepen
actiegroepen
overheid
ONDERNEMING
media
media
overheid
concurrenten
concurrenten
burgers
burgers
Stap 2: Partijen /stakeholdersanalyse
werknemers
?
?
afnemers
(consumenten)
leveranciers
aandeelhouders
Vul in voor de ICT’er?
vakbonden
?
omwonenden
?
ICT’er
?
?
werkgeversorganisaties
?
ONDERNEMING
?
actiegroepen
overheid
?
media
concurrenten
?
burgers
?
Stap 2: Stakeholdersanalyse (vervolg)
2 Welke partijen (stakeholders) zijn betrokken
bij het vraagstuk, wat zijn hun belangen en
op welk niveau bevinden zich hun belangen:
a
b
c
d
geïsoleerd eigenbelang
welbegrepen (= moreel gefundeerd) eigenbelang
belang van derden
algemeen belang
a Geïsoleerd eigenbelang
“Eigenbelang uit egoïsme”
• Niet kijken naar consequenties voor
anderen
• Alleen houdbaar bij overlevingsissues
b Welbegrepen eigenbelang
Welbegrepen = in overeenstemming met
algemeen aanvaarde normen of waarden
•Voorbeeld: ongelijke rechten op een website
•Normen: gelijkheid, rechtvaardigheid
c Belang van derden
Eigenbelang niet meer in beeld
Voorbeelden:
• Collecteren
• Gratis website herstellen
d Algemeen belang
Belang van alle betrokkenen
Belang van de hele samenleving
Voorbeeld: ICT-wetgeving
Stap 3, 4 en 5:
Mogelijkheden, belangen en normen/waarden
3 Zijn er handelingsalternatieven?
Ofwel: Wat zijn de mogelijkheden?
4 Welke belangen van betrokkenen worden
positief geraakt en welke negatief?
5 Welke normen en waarden zijn in het geding?
Stap 6: de beoordeling
A. Welke belangen dienen het zwaarst te
wegen en waarom?
(algemene belangen, grondrechten en rechten
gebaseerd op Universele Verklaring van de
Rechten van de Mens wegen altijd zwaarder
dan individuele belangen)
B. Gebruik ik bij deze afweging ongeldige
drogredenen?
Stap 6: de beoordeling (vervolg)
C. Verdediging vanuit de drie ethische
perspectieven
D. Verdediging vanuit principe van universaliteit
E. Verdediging vanuit principe van
wederkerigheid
Stap 7: Conclusie
Wat is de conclusie?
Verantwoording:
Wat zijn de belangrijkste argumenten?
Verantwoording:
Welk proces is gevolgd?