Infoavond: Mijn nieren? Zo hou ik ze gezond! - Lokeren

Infoavond:
Mijn nieren?
Zo hou ik ze gezond!
Nierwerking en nierinsufficiëntie: wat en hoe?
Dr. Nathalie Neirynck, nefroloog, AZ Nikolaas
23 mei 2017
Overzicht
1.
Nieren: anatomie en functie van de nieren
• Verminderde nierwerking (nierinsufficiëntie): diagnose en indeling
2.
Frequente oorzaken van nierinsufficiëntie
3.
Gevolgen van nierinsufficiëntie
4.
Wat
nu…?
e.a. …
1. Anatomie en functie van de nieren
Nierinsufficiëntie: diagnose en indeling
2. Frequente oorzaken
e.a. …
3. Gevolgen
4. Wat nu?
e.a. …
1. Anatomie en functie van de nieren
e.a. …
Algemene weetjes over nieren (1): anatomie
• 2 boonvormige organen, 10-12 cm
• Rug-flanken
• Anatomie
• Bloedvoorziening: 1 arterie, 1 vene
• Afvoer urine naar blaas: ureter
• Functionele eenheid = nefron
nefron = functionele eenheid
• Nefron
• Glomerulus: filters  filtratie
• Tubuli: afvoerbuizen  secretie,
reabsorptie
• ~ 1. 000.000/ nier
• Bloed zuiveren ~180 L/d
• Urine produceren
Functie van de nieren
1. Verwijderen van afvalstoffen
2. Regeling zouten/mineralen/pH
3. Vochtregeling van het lichaam
4. Bloeddrukregeling
- Voedingstoffen afbraakproducten
5. Aanmaak erythropoëtine  aanmaak rode bloedcellen
- Medicatie
6. Vitamine D  o.a. bijschildklieren, botsterkte
- Toxische stoffen
Functie van de nieren
1. Verwijderen van afvalstoffen
2. Regeling zouten/mineralen/pH in het lichaam
3. Vochtregeling van het lichaam
4. Bloeddrukregeling
5. Aanmaak erythropoëtine (EPO)  aanmaak rode bloedcellen
6. Vitamine D  o.a. bijschildklieren, botsterkte
Functie van de nieren
1. Verwijderen van afvalstoffen
2. Regeling zouten/mineralen/pH in het lichaam
3. Vochtregeling van het lichaam
4. Bloeddrukregeling
5. Aanmaak erythropoëtine (EPO)  aanmaak rode bloedcellen
6. Vitamine D  o.a. bijschildklieren, botsterkte
Functie van de nieren
1. Verwijderen van afvalstoffen
2. Regeling zouten/mineralen/pH in het lichaam
3. Vochtregeling van het lichaam
4. Bloeddrukregeling
5. Aanmaak erythropoëtine (EPO)  aanmaak rode bloedcellen
6. Vitamine D  o.a. bijschildklieren, botsterkte
Nierinsufficiëntie?
= achteruitgang van de nierfunctie
• Acuut – chronisch
• (Meestal) beide nieren
• Opm: met één nier leven is mogelijk
• In het begin (vaak) zonder klachten
• Vastgesteld door middel van bloed - en urineonderzoek
Bloed- en urineonderzoek om nierinsufficiëntie vast te stellen
• Creatinine
• afbraakproduct van spieren,
• uitgescheiden via nieren,
• concentratie in bloed stijgt wanneer nieren minder goed werken
• GFR = glomerulaire filtratiesnelheid
• Functionele maat voor nierfunctie
• Normaal ~120 ml/min, daalt bij verminderde nierfunctie
• Daalt met leeftijd
• Proteïnurie = eiwitverlies via urine
• Normaal = geen
• Hematurie/leukocyturie/kristallen
Chronische nierinsufficiëntie (CKD)
• Definitie
• Gedurende ≥ 3 maanden GFR < 60 ml/min met of zonder afwijkingen
t.h.v. nieren
Of
• Structurele of functionele afwijkingen ter hoogte van de nieren met of
zonder daling in GFR
• Ingedeeld in 5 stadia
CKD: 5 stadia
Stadium 1: GFR ≥ 90 ml/min
Stadium 2: GFR 60 - 89 ml/min
Stadium 3: GFR 30-59 ml/min
(3 a en 3b: grens 45 ml/min)
Stadium 4: GFR 15 -30 ml/min
Stadium 5: GFR <15ml/min of
dialyse
2.
Belangrijkste oorzaken van nierinsufficiëntie
• Hypertensie (hoge bloeddruk)
Bloedvaten (GFR ↓)
• Diabetes
Glomerulus (proteïnurie, GFR ↓)
Voorbeelden van andere oorzaken …
• Medicatie
• Auto-immuunziekten
• ‘Obstructies’ (postrenaal) – urologische problemen
• Herhaalde nierontstekingen
• Heelkunde van de nieren
• …
Om het even welke oorzaak …
• GFR ↓ , cfr CKD stadia
• Mogelijke gevolgen/complicaties van verminderde nierfunctie
3.
Gevolgen van chronische nierinsufficiëntie (1)
• Verstoring vochtbalans
• Oedeem
• ‘ vochtopstapeling’
• Verstoring zouten/mineralen/pH in het
bloed
• Kalium
• Fosfor
•  voeding
3.
Gevolgen van chronische nierinsufficiëntie (2)
• Hoge bloeddruk
• Bloedarmoede
• Verminderde botsterkte - vaatverkalkingen
3.
Gevolgen van chronische nierinsufficiëntie (3)
• Verhoogd risico op hart-en vaatziekten
• Belangrijkste doodsoorzaak
• Risico stijgt reeds vanaf GFR < 60 ml/min
• Preventie - behandeling andere cardiovasculaire risicofactoren!
4. Wat nu…? (1)
• Vaststelling verminderde nierfunctie/nierprobleem: via bloed-urineonderzoek
• Oorzaak?
• bloed-urine
• echo of CT scan nieren
• nierbiopsie
• Graad van nierfunctie?
• Gevolgen-complicaties aanwezig?
4. Wat nu…? (2)
• Doel: verdere achteruitgang van de nierfunctie vermijden/vertragen
Bloeddrukcontrole
Medicatie-(aanpassing)
Dieet
Zo mogelijk vermijden contrastonderzoeken/voorbereiding
Behandelen andere cardio-vasculaire risicofactoren
Zo nodig: tijdige voorbereiding dialysetherapie of transplantatie
• Samenwerking o.a. nefroloog-huisarts… diëtiste, verpleegkundige….
5. Besluit
• Complexe werking en samenspel van nierfilters en -buisjes
• Veel meer dan enkel afvalstoffen verwijderen
• Hypertensie – diabetes belangrijkste oorzaken
• Opvolging bij verminderde nierfunctie: behandeling oorzaak, gevolgen en
evolutie nierfunctie  doel: nieren langer ‘gezond houden’
• Rekening houden met andere cardio-vasculaire risicofactoren