Christendom Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie Het christendom is

Christendom
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het christendom is een religie gebaseerd op het evangelie en leven van Jezus zoals beschreven
in het Nieuwe Testament, het tweede gedeelte van het heilige boek van de christenen, de Bijbel.
Centraal staan zijn onderwijs, kruisdood, opstanding en zijn wederkomst.
Het christendom is een monotheïstische godsdienst; christenen belijden het geloof in één God.
De christenen geloven dat Jezus de zoon van God is en de messias (Hebreeuws; in het Grieks
christos) die voorspeld en aangekondigd werd in het Oude Testament. Het christendom is een
wereldgodsdienst. De term christenen voor aanhangers van het christelijk geloof werd voor het
eerst gebruikt in Antiochië, en is gebaseerd op het feit dat het geloof in Jezus Christus centraal
staat in het christendom.
In de loop der tijd zijn binnen het christendom een ‘westerse’ en een ‘oosterse’ traditie ontstaan.
Tot de westerse traditie behoren het rooms-katholicisme en het daaruit ontstane protestantisme.
Tot de oosterse traditie behoren enerzijds de Oriëntaals-orthodoxe Kerken die afstand namen van
het Concilie van Chalcedon (451), de Oosters-orthodoxe Kerken, die ontstaan zijn na het
schisma van 1054 en die theologisch nauwelijks afwijken van het rooms-katholicisme, en de
Oosters-katholieke Kerken, die geünieerd zijn met Rome. Al deze tradities onderschrijven de
canones van het Concilie van Nicea.
Geloofsinhoud
Volgens de christelijke leer heeft God Zijn eniggeboren Zoon Jezus naar de wereld gezonden om
de mensheid te bevrijden van de zonde. Jezus is zowel God als mens. Ook is hij de Tweede
Persoon in de goddelijke Drie-eenheid.
Christenen geloven, naar de traditie van het jodendom, in de God van Abraham, Izaäk en Jakob,
de 'Ik zal zijn die Ik zijn zal' (Exodus 3:14 NBV), de schepper van hemel en aarde, die
transcendent en tegelijkertijd immanent is. Verder geloven zij dat met de eerste mens de zonde in
de wereld is gekomen en dat ieder mens zondig is; zij geloven ook dat de zonde scheiding brengt
tussen God en de mens, dat de enige manier om weer met God in het reine te komen het geloof is
in het 'volbrachte werk van Jezus', zijn lijden en sterven aan het kruis, waarbij hij als de
volmaakte mens en Zoon van God de schuld van mensen op zich nam en hen weer met God
verzoende. Tot de kern van het christelijke geloof behoort ook het geloof in de lichamelijke
opstanding en wedergeboorte van Jezus uit de dood, zijn hemelvaart en zijn terugkomst naar de
aarde.
Het geheel van de levensverhalen over Jezus wordt ook wel het evangelie genoemd. Velen zien
dit daardoor als het essentiële element van het christelijk geloof. Het evangelie bestaat uit de
eerste vier Bijbelboeken van het Nieuwe Testament: Marcus, Mattheus, Lucas en Johannes. Dit
zijn vier biografieën welke zijn opgesteld op sobere wijze, in de eerste 150 jaar na christus. Veel
geleerden menen dat de sobere schrijfstijl, grote hoeveelheid manuscripten en (archeologisch)
controleerbare feiten erop duiden dat de evangeliën betrouwbare verslagen zijn. Wanneer men de
verslagen vergelijkt met andere verslagen uit de oudheid, bijvoorbeeld over het leven van
Alexander de Grote, zijn de verslagen over het leven van Jezus betrouwbaarder.[2]
Jezus zelf zei dat het belangrijkste goddelijke gebod is: Heb God lief boven alles en uw naaste
(de medemens) als uzelf. Een belangrijke boodschap in de evangeliën is dan ook het helpen van
de medemens. Het klaar staan voor elkaar en het niet veroordelen van anderen om hun
opvattingen, gedrag of uiterlijk.
De rooms-katholieke Kerk legt de nadruk niet alleen op het gezag van de Bijbel als woord van
God, maar ook op de traditie. De Kerk speelt een heilsbemiddelende rol tussen God en mens. Het
gebod van eenheid in het geloof vindt binnen het katholicisme uitdrukking in de taak van de
hiërarchie.
De protestants-christelijke traditie benadrukt drie kernwaarden: Sola gratia (alleen door genade),
Sola fide (rechtvaardiging door geloof alleen en niet door 'werken der wet') en Sola scriptura
(alleen het woord van God (de Bijbel)) als gezaghebbend. In de protestantse kerken bestaat geen
equivalent van de Paus als teken van eenheid en de rol van kerkelijke ambtsdragers is
verkondigend en pastoraal, maar niet sacramenteel.
Ook het belang dat gehecht wordt aan en de theologische invulling van de sacramenten is bij het
protestantisme anders dan bij de rooms-katholieke Kerk. Een voorbeeld is de katholieke en
oosters-orthodoxe eucharistie tegenover het protestantse Heilig Avondmaal.
Op schrift gestelde geloofsbelijdenissen speelden altijd een belangrijke rol in het christendom. Er
zijn in de loop der eeuwen verschillende varianten van ontstaan. De geloofsbelijdenis van NiceaConstantinopel wordt vooral in de Rooms-katholieke kerk gebruikt. Naar het eerste woord van
de Latijnse tekst ervan wordt hij daar vaak Credo genoemd. Een kortere versie ervan is de
apostolische geloofsbelijdenis, ook wel Apostolicum of de Twaalf artikelen des geloofs genoemd.
Deze wordt vooral in de protestantse kerken gehanteerd, hoewel daar tegenwoordig – vooral in
wat meer liturgisch vormgegeven diensten – ook wel de Niceaanse geloofsbelijdenis wordt
gebruikt. Daarnaast is er nog de geloofsbelijdenis van Athanasius, die veel meer nadruk legt op
de drie-eenheid.
[bewerken]
Opvattingen
In alle tijden hebben verschillende theologische opvattingen bestaan over de natuur van Jezus en
over de vraag hoe de Bijbelse verhalen geïnterpreteerd moeten worden.
In de Bijbel wordt onder meer het volgende over Jezus geschreven: hij werd geboren uit de
maagd Maria, was verwekt door de Heilige Geest; hij leefde een zondeloos leven, genas mensen
van allerlei ziekten, wekte doden op; dreef demonen uit en bedaarde stormen; veranderde water
in wijn, voedde duizenden mensen met een paar broden, en sprak: Ik ben de weg, de waarheid en
het leven. Niemand komt tot de Vader dan door mij.
Al sinds het vroegste begin van het christendom hebben diverse kerkelijke stromingen de
Bijbelverhalen ook allegorisch geïnterpreteerd. De zeer strikte letterlijke lezing van de Bijbel is
veeleer een typisch product van het moderne denken, dat na de Middeleeuwen ingang vond en
zich uitte in de Reformatie. Met name sinds de opkomst van de moderne theologie in de 19e
eeuw, worden Bijbelverhalen door sommigen als symbolische verhalen beschouwd, die de
betekenis van de historische Jezus van Nazareth moeten onderstrepen.
Een hedendaagse opvatting benadert de Bijbel op meerdere manieren tegelijk. Een verhaal bevat
zowel een historische waarheid, een allegorie als een symbolische betekenis. Sommige kerken
hebben om die reden de hedendaagse prediking aangepast aan deze opvattingen.
[bewerken]
De Bijbel
Zie Bijbel (christendom) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Traditionele Griekse kerk in Santorini
Volgens de christelijke traditie hebben vier van Jezus' volgelingen een verslag van zijn afkomst,
geboorte, leven, sterven, opstanding en Hemelvaart neergeschreven in de vier zogeheten
evangeliën, die zijn verzameld in het Nieuwe Testament.
Eén van de evangeliën, Lucas, is geschreven door een arts welke in opdracht van Theofilus
minder dan 50 jaar na de dood van Jezus een onderzoek heeft uitgevoerd. Hij was een journalist,
die gestructureerd de gebeurtenissen van decennia eerder ging controleren. Het Nieuwe
Testament bevat ook de Handelingen van de Apostelen, een aantal brieven van onder meer de
apostel Paulus aan verschillende christengemeenten en het profetische boek Openbaring. Naast
de Bijbel bestaan er verschillende apocriefe geschriften die aan de Bijbel gerelateerd zijn. Deze
zijn voornamelijk vanwege een gebrek aan historische betrouwbaarheid niet opgenomen in de
Bijbel. De evangeliën kunnen net als elk ander historisch document door een historicus
beoordeeld worden op betrouwbaarheid.
Het Nieuwe Testament vormt samen met het Oude Testament voor de christenen de Bijbel.
De Kerken van de Reformatie volgen sinds hun ontstaan een eigen canon van het Oude
Testament. Zij erkennen niet de deuterocanonieke boeken.
[bewerken]
Geschiedenis
Zie Kerkgeschiedenis voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Jezus als goede herder, 4e eeuw, Museo Epigrafico, Rome
De geschiedenis van het christendom begint, volgens de Bijbel en naar de mening van
christenen, in Palestina in de dagen van Jezus van Nazareth. In wetenschappelijk-historische zin
“treden de christenen de grote geschiedenis binnen” met de vermeldingen door Plinius, Tacitus
en Suetonius in de jaren 110-120 na Chr.[3].
De directe aanleiding tot de verspreiding van het christendom vormt het geloof van de
volgelingen van Jezus van Nazareth. Jezus zou de door God beloofde Messias zijn. Na Jezus’
opstanding uit de dood en zijn hemelvaart zou dit geloof aan de gehele mensheid gepredikt
moeten worden. Hiertoe ondernamen de volgelingen in Judea, Samaria en Galilea en later ook
daarbuiten allerlei evangelisatie- en zendingsreizen teneinde deze blijde boodschap (‘evangelie’)
te verkondigen.
Aanvankelijk was het christendom slechts een van de vele religies uit het Oosten die een
alternatief boden voor de eeuwenoude Grieks-Romeinse godheden. Maar in de strijd om de
zielen met Osiris uit Egypte, Mithras uit Perzië en de Anatolische Cybele-cultus bleek de
aantrekkingskracht van Jezus groter. Zijn leer was het meest open, zonder geheimzinnige
inwijdingen. Jezus richtte zich tot iedereen zonder aanzien van ras of stand en bood het
vooruitzicht op een hiernamaals dat aanvankelijk vooral aantrekkelijk was voor slaven en 'kleine
luyden', voor wie het leven op aarde vaak sombere perspectieven bood.
Door de aantrekkelijkheid van het geloof en de eenheid van het Romeinse Rijk kon het geloof
snel worden verspreid. Dat had tot gevolg dat in het Romeinse Rijk het christendom in 311 werd
erkend en in 381 zelfs tot staatsgodsdienst werd verheven, waarna het christendom geleidelijk in
heel Europa staatsgodsdienst zou worden.
Al voor de aftakeling en definitieve val van het West-Romeinse Rijk trokken christelijke
missionarissen naar Germaans grondgebied om de bewoners te bekeren. Hierdoor verdwenen de
verschillende Germaanse religies geleidelijk. De Saksen en de Friezen bleven nog lang aan hun
godsdienst vasthouden, maar de Friezen waren in 772 definitief verslagen door de Franken en
dus daarmee gekerstend; de Saksen werden tussen 772 en 804 door de Franken onder leiding van
Karel de Grote tijdens de Saksenoorlogen met geweld bekeerd tot het christendom.
[bewerken]
Christendom vandaag
[bewerken]
Christendom in de wereld
Verspreiding van het christendom over de wereld
Het christendom telt op wereldniveau 2 miljard gelovigen en is daarmee de grootste religie. Het
christendom is verdeeld in 1,147 miljard rooms-katholieken, 216 miljoen oosters-orthodoxe
christenen, 367 miljoen protestanten, 84 miljoen anglicanen, 414 miljoen onafhankelijken (niet
behorend tot de belangrijkste stromen van het christendom) en 31,7 miljoen „marginalen” (de
Jehova's getuigen, de mormonen, enz.). [bron?]
Ondanks het feit dat het christendom de grootste godsdienst op aarde is en er veel aan zending
wordt gedaan, daalt het percentage christenen ten opzichte van andere geloven. Terwijl de
wereldbevolking met ruwweg 1,25% per jaar groeit, groeit het christendom met ongeveer 1,12%
per jaar. De langzame groei kan voor een deel worden toegeschreven aan het feit dat de
christelijke bevolking voor een gedeelte in rijke naties woont, waar het geboortecijfer vrij laag is.
In derde derdewereldlanden is het christelijk geloof ook aanwezig, de christenen in deze landen
ervaren een intense geloofsbeleving, doordat zij minder materialistische afleidingen hebben.
Sommige christenen uit rijke landen die zo'n gebied hebben bezocht menen dat de armen dichter
bij God staan dan zijzelf. Dit zou overeenkomen met de woorden van Jezus in de evangeliën, die
gelijkheid van alle mensen nastreefde. "Als u twee jassen heeft, geef er dan één aan iemand die
er geen heeft", kan vergeleken worden met een focus op ontwikkelingssamenwerking.
Tot het Tweede Vaticaans Concilie hadden katholieke landen en streken een beduidend hoger
geboortecijfer dan protestants-christelijke landen, vanwege het (nog altijd geldende) verbod van
het Vaticaan op kunstmatige anticonceptiemiddelen.
Opmerkelijk is dat de evangelische stroming binnen het christendom (pinkster- en
charismatische beweging, baptisten, enz.) wel snel in aantal stijgt. Hoewel officiële cijfers
ontbreken, groeien de evangelische stromingen naar schatting met zo’n 6% per jaar. Hiermee
lijkt de evangelische stroming de snelst groeiende christelijke beweging op aarde te zijn. De
snelle stijging van het aantal evangelische christenen vindt vooral plaats in Afrika.
[bewerken]
Geloofsbeleving
Elfde-eeuws mozaïek van Christus-Pantocrator in Dafní, Athene
Voor velen is geloof in het evangelie het resultaat van een 'christelijke opvoeding'. Lang niet alle
christenen gaan akkoord met alle theologische standpunten die door hun Kerken worden
ingenomen.
Net als de joden werden de christenen in het Westen zeer beïnvloed door de Verlichting in de
17e en 18e eeuw. De belangrijkste verandering - die uit de periode van de Verlichting
voortkwam - was de Scheiding van Kerk en Staat, waardoor de alliantie tussen Kerk en Staat, die
in veel Europese landen al vanaf het Romeinse Rijk bestond, werd beëindigd. Sindsdien was een
lid van de maatschappij vrij om met de Kerk van mening te verschillen en desgewenst de Kerk
totaal te verlaten. Velen verlieten de Kerk en ontwikkelden geloofssystemen zoals deïsme,
unitarisme en universalisme, of levensbeschouwelijke stromingen zoals het atheïsme,
agnosticisme, humanisme of ietsisme. Andere stromingen leidden tot de liberale of vrijzinnige
vleugels van de protestantse christelijke theologie zoals vrijzinnig-protestantisme en religieus
humanisme.
Modernisme in de recentere 19e eeuw moedigde nieuwe vormen van denken en uitdrukken aan
die geen traditionele lijnen volgden. Als reactie op de Verlichting en het modernisme ontstonden
duizenden christelijke protestantse groeperingen.
In de Katholieke Kerk werden christelijke splintergroeperingen gevormd die de legitimiteit van
vele hervormingen niet erkenden. De groei van honderden fundamentalistische groepen die de
volledige Bijbel op een letterlijke manier interpreteren werd in gang gezet.
Het liberalisme leidde ook tot secularisme, met name in de Verenigde Staten en Europa.
Sommige christenen hebben de godsdienstige plichten bijna volledig aan de kant gezet of gaan
slechts op een paar bepaalde heilige dagen per jaar naar de kerk. Velen hebben een ambivalent
gevoel ten opzichte van hun godsdienstige plichten ontwikkeld. Enerzijds klampen zij zich vast
aan hun tradities, waaraan ze hun identiteit ontlenen; anderzijds brengt de invloed van de
seculiere westerse mentaliteit en de eisen van het dagelijkse leven hen af van het traditionele
christendom. Een huwelijk tussen christenen van verschillende gezindten, of tussen christelijke
en niet-christelijke mensen, was eens taboe, maar is thans alledaags geworden. De traditioneel
katholieke landen zoals Frankrijk zijn grotendeels geseculariseerd. In Nederland verwacht het
Sociaal en Cultureel Planbureau dat in 2010 nog maar een derde van de Nederlandse bevolking
kerkelijk zal zijn en dat in 2020 nog maar 25% een kerk zal bezoeken (rapport van 28-09-2000).
Het liberale (vrijzinnige) christendom groeide aan het einde van de 19e en het begin van de 20e
eeuw snel in Europa en Noord-Amerika. In Amerika ontstond als reactie daarop het
fundamentalisme. In Noord-Amerika heeft de orthodoxie in de 20e eeuw weer de overhand
gekregen. In Europa zette echter de secularisatie door en met name sinds de jaren zestig liepen
de kerken leeg. Terwijl het ledental van de traditionele protestante kerken afneemt, winnen de
vrijere groeperingen zoals de evangelische en charismatische bewegingen wel terrein. Deze
tendens is in de westerse wereld zichtbaar, maar ook in Afrika, Azië en zelfs in delen van de
Arabische wereld.
De Verlichting had veel minder invloed op de Oosters-orthodoxe Kerk. Ook onder de druk van
de "vijandigere" seculiere maatschappij, vooral tijdens de tijd van het communisme, waren de
kerken minder geneigd tot verandering.
Na de val van het IJzeren Gordijn en de Sovjet-Unie beleefde het christendom een opwekking.
Na decennia van communistische onderdrukking, zijn er nu veel aanhangers van het
christendom. Vele orthodoxe kerkgebouwen en kloosters worden gerestaureerd. In delen van
Afrika en Azië groeit het christendom vooral door zending snel.