gevormd: één om geld in te zamelen en een andere om sujetten te

gevormd: één om geld in te zamelen en een andere om sujetten
te zoeken, die voor f 3 a 4000,— wilden dienst nemen. Leonardus
werkte ijverig mede en de prefect De Stassart scheen de overhandigde lijst in den beginne gunstig te ontvangen, doch de volgende dag weigerde hij de gekochte vrijwilligers in compensatie
te doen strekken, een „valsche en regt Fransche handelwijze".
Met deze kenschets van de methoden van het Napoleontische
regime was de oude vrijcorpist wel 180° gedraaid. De gehele
familie had trouwens een aversie van de dienst, wel wat anders
geworden sedert de dagen, dat men met de bajonetten op de tromp
op de paradeplaats het Öranje-graauw kon ergeren. Doch zijn
tweede zoon Jacob (1791-1867) wordt toch aangewezen. Dan begint een wanhoopsstrijd. De weigerachtige jongeman verhuist
naar de Gevangenpoort. De vader, her en derwaarts rennende
als een gewond dier, beweegt vruchteloos hemel en aarde, tot
zelfs de Vorst-Gouverneur Lebrun zich bemoeit met het geval.
Jacob, hoewel zich niet bezoedelende met K/ve /'£ra/?erewr te
roepen, trekt naar het verzamelpunt Metz. In December ontvlucht
hij vandaar naar Bazel.
Zijn ouders hadden intussen de hun hatelijk geworden woonplaats Rotterdam verlaten, voor de derde maal ontvluchtte Leonardus haar om politieke redenen. In Augustus 1813 vestigt hij
zich, in de hoop later naar Mannheim te kunnen doorgaan, op
een buiten bij Kleef, in het departement van de Roer, gewapend
met een op 12 Juni door De Marivault afgegeven pas voor hem,
zijn vrouw, zijn 23-jarige dochter Anna en vier jongere kinderen.
Daar krijgt hij op 13 Januari 1814 van de Pruisische overwinnaars
een pas om naar Nijmegen te reizen. Op 14 Januari wordt deze
daar reeds geviseerd door de geallieerde plaatscommandant *),
slechts negen dagen na de bevrijding der stad. Vandaar reist hij
door naar Rotterdam, de weg van de inval van 1787, welke eens
de jonge Leonardus als schutter bij Krimpen had trachten te versperren, de weg, welke hij nu zelf afreist op een Pruisische militaire
pas! Daar voegt Jacob zich weer bij hem, ook al gedekt door
geallieerde militaire papieren.
De balling van 1784, 1787 en 1813 was, door diepe diepten
gegaan, wel onherkenbaar veranderd.
1) Historisch Museum.
157