Verslag Entrepreneurial Ecosystems

Entrepreneurial ecosystems:
Beloftevolle benadering voor vernieuwing economisch beleid
Goed functionerende ecosystemen voor ambitieus ondernemerschap zijn gebouwd op
vertrouwen. Dat was de belangrijkste boodschap van keynote speaker Karen Stephenson
(MIT, Erasmus Universiteit Rotterdam) tijdens een minisymposium in Utrecht over
'entrepreneurial ecosystems'. Het minisymposium werd georganiseerd door het ministerie
van Economische Zaken, de Economic Board Utrecht en de Universiteit Utrecht, en vond plaats
in Villa Jongerius in Utrecht.
Entrepreneurial ecosystems vormen een nieuwe benadering voor regionaal-economische groei.
Het concept gaat uit van een integrale benadering van het regionale ondernemingsklimaat als
een samenhangend geheel van resources (kapitaal, personeel, kennis, advies), cultuur en
leiderschap (gevestigde bedrijven, succesvolle ondernemers als rolmodel en business angels) en
dealmakers die actoren met elkaar verbinden en onderling vertrouwen bevorderen.
Erik Stam (Universiteit Utrecht) presenteerde de eerste resultaten van zijn analyse van het
Nederlandse entrepreneurial ecosysteem. In internationaal opzicht onderscheidt Nederland zich
met een hoge startersquote en een lage groeiquote: veel starters zonder groeiambitie. In
opdracht van de Kamer van Koophandel Nederland maakte hij ook analyses van regionale
ecosystemen, om op regionaal niveau zwakke punten te kunnen verbeteren.
Karen Stephenson (MIT, Erasmus Universiteit) doet al decennia onderzoek naar sociaaleconomische netwerken. Ecosystemen en netwerken worden gevormd door mensen en de
mate van vertrouwen tussen mensen. Voor innovatie is een high level of trust nodig, een sfeer
waarin hulpvragen niet als zwakte worden beschouwd. Effectieve netwerken zijn open, met
ruimte voor nieuwkomers. Bovendien hebben ze inhoud: het gaat niet om het aantal contacten
maar om de kwaliteit van de contacten.
In drie breakoutsessies doken Erik Vermeulen (Universiteit Tilburg), Don Ginsel (Capital Waters)
en Karen Stephenson dieper in de onderdelen van een gezond ecosysteem.
Don Ginsel: venture capital beter benutten
Financiering is cruciaal voor ambitieuze ondernemers. De beschikbaarheid van (extern) venture
capital is in Nederland, vergeleken met andere landen, niet een zeer groot probleem. Het gebrek
aan flexibiliteit waarmee VC wordt ingezet, is dat wel. Business angels stappen te laat uit
waardoor de ROI laag is en VC als matig interessant wordt gezien. Friends, family & fools treden
weinig op als financiers. Marktperspectieven voor startups worden beperkt door solvabiliteitsen balanseisen die overheden bij aanbestedingen stellen. VC gaat beter zijn werk doen als VCpartijen beter zouden samenwerken en er meer kennis over VC is.
Erik Vermeulen: entrepreneurial ecosystems beter met elkaar verbinden
Entrepreneurial ecosystems hebben 'leaders' en 'feeders'. Ondernemers vormen de basis als
'leaders': succesvolle ecosystemen drijven op bottom-up, organisch gegroeide netwerken van
ondernemers die elkaar motiveren en adviseren. Overheden, investeerders en universiteiten zijn
slechts 'feeders': ze voeden en ondersteunen het ecosysteem. Ambitieuze ondernemers reiken
verder dan een regio: zij willen contacten met bruikbare resources en interessante regionale
ecosystemen waar ook ter wereld. Deze 'borderless construct' vraagt om het (virtueel)
verbinden van regio's.
Karen Stephenson: vernieuwing komt van laag in organisaties
Enquetes geven inzicht in de samenstelling van sociaal-economische netwerken. Zakelijke
relaties, zoals die bijvoorbeeld worden weergegeven via netwerken als LinkedIn, zijn niet vanzelf
vertrouwensrelaties. De vraag 'met wie doe je zaken' levert andere lijstjes op dan de vraag 'met
wie werk je nieuwe ideeën uit'. Ook de connecties hoog in organisaties zijn niet de belangrijkste:
zij vormen de zakelijke relaties, de gatekeepers, niet de relaties waaruit vernieuwing ontstaat,
de connectors. Die mensen bevinden zich vaak lager in de organisaties. Breng vervolgens die
mensen bij elkaar in één ruimte die elkaar vertrouwen en moeilijke vragen niet uit de weg gaan,
en er ontstaat een golf van energie.
Vervolg
De redactie van economenvakblad ESB was ook aanwezig bij het minisymposium en komt dit
najaar met een special over entrepreneurial ecosystems. Een ecosysteembenadering veel
potentie om aanknopingspunten te bieden voor beleidsvernieuwing op lokaal, regionaal en
nationaal niveau. Dat leidt ook tot veel vragen: hoe verhoudt zich een ecosysteembenadering
tot de momenteel populaire triple helix benadering, wat is de optimale dichtheid van een
regionaal netwerk, is het wel of niet gebonden aan een regio of universiteit, zijn de slechte
innovatieprestaties van Nederland te relateren aan slecht functionerende ecosystemen? Het
ministerie van Economische Zaken en de Economic Board Utrecht willen het concept gebruiken
voor een beter begrip van en handvatten voor ambitieus ondernemerschap en economische
groei.
*****