Supported Employment
advertisement
Experiment ‘Supported Employment’ in Vlaanderen Hieronder vindt u een omschrijving van het project ‘supported employment’ dat ingediend is door de koepelfederatie van de beschutte werkplaatsen in het kader van ESF. In het kader van de uitbreidingsronde 2006 voor de sociale werkplaatsen zijn 50 VTE plaatsen voorzien voor dit project. SW die willen indienen voor deze beleidsoptie, dienen zich in de schalen in de doelstelling van dit project en dienen de fasen te doorlopen die voorzien zijn in het project. De SW worden wel niet opgenomen in het ESF-project, maar dienen dus wel samen met de deelnemers van de beschutte werkplaatsen alle fasen te doorlopen en te komen tot een gezamenlijke conclusie en eindrapportering. Wanneer bekend is welke SW een goedkeuring bekomen hebben om deel te nemen aan dit project, wordt zo snel mogelijk een overleg georganiseerd dat de betrokken SW en BW en de beide koepelfederaties samenbrengt om concrete afspraken te maken. Korte toelichting doelstelling experiment Omschrijving Dit project beoogt de ontwikkeling van een nieuwe methodiek, “Supported Employment”, die zich richt op de tewerkstelling van personen met een arbeidshandicap in een regulier bedrijf. De optimalisatie van bestaande ondersteuningsmaatregelen voor personen met een arbeidshandicap (ATB, CAO 26, VIP, CBO, …) valt buiten de scope van dit project. Supported Employment is een volledig nieuwe methodiek, die in enkele andere landen al met succes wordt toegepast, maar in Vlaanderen nog onbestaand is. De methodiek Supported Employment streeft ernaar om personen met een arbeidshandicap, die met de bestaande methodieken niet duurzaam kunnen tewerk gesteld worden in een regulier bedrijf, via een zeer intensief begeleidingsproces toch duurzaam tewerk te stellen in het Normaal Economisch Circuit (NEC). In beschutte werkplaatsen (BW) zijn meer dan 14.000 personen met een arbeidshandicap werkzaam, dankzij de nodige ondersteuning en begeleiding op de werkvloer, die onontbeerlijk is voor hun kansen op duurzame tewerkstelling. Weinig personen met een arbeidshandicap slagen in een duurzame tewerkstelling in het NEC. Beschutte werkplaatsen hebben heel wat expertise en knowhow in huis inzake de begeleiding van personen met een arbeidshandicap. Een belangrijke reden van deze beperkte slaagkansen (zowel voor werkzoekenden als voor werknemers vanuit de BW) is resp. de afwezigheid of het wegvallen van de professionele en intense begeleiding (persoonsgebonden begeleiding en omkadering die in de werkplaats aanwezig is, maar bv. vervalt wanneer iemand zijn kans wil wagen in het reguliere circuit). Als dusdanig wensen beschutte werkplaatsen – vertrekkende van deze expertise - te onderzoeken hoe de begeleidingsmethodiek Supported Employment kan ontwikkeld worden in Vlaanderen. Gezien de sterke innovatieve waarde van deze methodiek “supported employment” voor Vlaanderen, is een experiment dan ook noodzakelijk. De methodiek zal worden toegepast op 20 doelgroepwerknemers uit beschutte werkplaatsen, onder begeleiding van 4 begeleiders uit de BW. 1 Geef een korte omschrijving van het probleem (probleemstelling). Beschutte werkplaatsen (BW) richten zich prioritair op de tewerkstelling van personen met een arbeidshandicap. Momenteel zijn 17.000 personen tewerkgesteld in beschutte werkplaatsen, waarvan meer dan 14.000 personen met een arbeidshandicap. Hiermee neemt de sector een zeer voorname rol in bij de tewerkstelling van kansengroepen. Toch is de arbeidsparticipatie van kansengroepen in Vlaanderen nog steeds veel te laag: daar waar de werkzaamheidsgraad van de totale actieve beroepsbevolking in Vlaanderen 63% bedraagt, is dit voor kansengroepen 45 %. De Ronde Tafel Conferentie van eind december 2003 (op initiatief van toenmalig Minister van Werkgelegenheid Landuyt) resulteerde in een platformtekst, die als betrachting heeft om te komen tot een evenredige arbeidsdeelname van kansengroepen tegen 2010. Hiervoor zal een jaarlijkse aangroei van tewerkstelling nodig zijn a rato van 4.500 tot 9.000 arbeidsplaatsen per jaar. Ook VLAB, als koepel van de beschutte werkplaatsen in Vlaanderen, heeft zich geëngageerd om actief aan deze doelstelling mee te werken. VLAB hoopt dit mede te bewerkstelligen door een nieuwe methodiek te ontwikkelen, die zich richt op de tewerkstelling van personen met een arbeidshandicap in het NEC. Zodoende zal aan personen met een arbeidshandicap, naast de bestaande uitgebreide waaier van tewerkstellingsinitiatieven (ATB, CGVB, CBO, CAO 26, VIP, …) een nieuwe methodiek worden aangeboden die uitgaat van maatwerk en ondersteuning op maat van de capaciteiten en de wensen van de werknemers. Uiteraard is dit niet louter een zaak van beschutte werkplaatsen: een uitgebreid conglomeraat aan partners zijn betrokken partij (CBO, CGVB, ATB, VDAB, reguliere werkgevers, ). Bovendien zijn ook de bestaande regelgevingen niet aangepast om deze methodiek structureel te ontwikkelen. Gezien de sterke innovatieve waarde van deze methodiek supported employment voor Vlaanderen, is een experiment dan ook noodzakelijk. Beleidsmatig wordt dit initiatief sterk ondersteund. Zowel de SERV (cfr. de commissie diversiteit én de SERV-aanbevelingsbrief Aangepaste tewerkstelling ) als Minister Van Brempt (beleidsnota sociale economie) als Minister Vandenbroucke zijn vragende partij om deze methodiek te ontwikkelen in Vlaanderen. Op welk thema wordt er ingespeeld? Aanpasbaarheid Prioriteit: doorgroei en doorstroom potentieel van doelgroepwerknemers binnen en buiten de muren van de sociale economie bevorderen door ontwikkeling van een specifieke methodiek supported employment. Geef de projectdoelstelling. Wat wilt u bereiken met dit project? Met dit project willen we een nieuwe methodiek voor Vlaanderen uitwerken om de tewerkstellingskansen van personen met een arbeidshandicap te vergroten, door gebruik te maken van bestaande expertise en knowhow bij verschillende partners. De uitgewerkte methodiek supported employment willen we vervolgens toepassen op een 20-tal mensen uit de doelgroep. Deze mensen zullen dus ondersteund en begeleid worden bij hun zoektocht naar én bij hun effectieve tewerkstelling in een regulier bedrijf. Op basis van de resultaten van dit experiment willen we komen tot een concreet voorstel om de methodiek Supported Employment structureel te verankeren in het beleid. Timing: Het ESF-project loopt van 20/12/2005 tot 31/12/2007. Daarna zal ook een evaluatie gemaakt worden van de toegekende plaatsen en vindt eventueel een heroriëntering plaats van deze plaatsen. 2 Projectfasen - workload begeleiders Hieronder vindt u een overzicht van de verschillende projectfasen waaruit het project bestaat en voor elk van de fasen wat er verwacht wordt van de deelnemende instantie – begeleider. De SW die een goedkeuring krijgt in het kader van de beleidsoptie ‘supported employment’, engageert zich om alle hieronder besproken projectfasen te doorlopen (uitgezonderd projectfase 2 waar feedback zal voorzien worden door VLAB-SST). Projectfase : 1. Selectie van 4 begeleiders Startdatum : 20/12/2005 Einddatum : 16/02/2006 Activiteit : Selectie van begeleiders Omschrijving : Selectie van 4 begeleiders uit een 4-tal werkplaatsen. Tijdsinvestering begeleiders In deze fase zal de selectie van de begeleiders plaatsvinden. We stellen als datum 16/02/2006 voorop, zodat de geselecteerde begeleiders kunnen deelnemen aan de 2daagse studiedag op 20-22 februari 2006. Deze 4 begeleiders kunnen een uiteenlopend profiel hebben. Het is belangrijk dat de begeleiders een correct beeld hebben van gangbare “Supported Employment’-methodieken. Door een vergelijking te maken tussen de bestaande knelpunten bij doorstroming en enkele gangbare Supported Employment technieken, zullen mogelijke hinderpalen / knelpunten geïdentificeerd worden met het oog op de implementatie van Supported Employment in Vlaanderen. Projectfase : 2. Inventarisatie en analyse van buitenlandse methodieken Startdatum : 01/12/2005 Einddatum : 28/02/2006 Activiteit : Inventarisatie en analyse van buitenlandse methodieken "supported employment" Omschrijving : In een eerste fase willen we inventariseren welke bestaande systemen in het buitenland gangbaar zijn. De landen die gebruik maken van supported employment, hebben deze methodiek immers op een geëigende manier ingevuld. * welke stappen dienen we te onderscheiden in het model van supported employment? (de landen die aan supported employment doen, hebben elk hun eigen fases)? * welke partners spelen een rol in of zijn verantwoordelijk voor welke fases (wordt er expertise ingekocht)? * wie heeft een regiefunctie, wie een uitvoerende functie? * wat dient opgenomen in de onderhandelingen met de werkgever in het NEC? * wat zijn mogelijke subsidiesystemen? * wat is het statuut van de doelgroepwerknemer, van de begeleider? Wat is een type van arbeidscontract? * wat is het profiel+takenpakket van een begeleider? * hoe hebben buitenlandse BW’s zich omgeturnd van sec BW naar BW die ook SE aanbiedt? … Hiertoe zullen we onze Nederlandse en Engelse collega’s, resp. Oostergo en Remploy, die elk op hun eigen manier de methodiek supported employment geïmplementeerd hebben vanuit het institutioneel kader van de BW, uitnodigen om een werkbezoek te brengen aan Vlaanderen, en om hun expertise ter onzer beschikking te stellen. 3 Er zal een studiedag georganiseerd worden waarbij Oostergo en Remploy gedurende 2 dagen vanuit hun expertise de methodiek Supported Employment en de voornaamste knelpunten komen toelichten. Tijdsinvestering begeleiders Zie volgende fase. Eens de 4 begeleiders geselecteerd zijn, kunnen ze zich toeleggen op de ontwikkeling van de methodiek, en in eerste instantie op de wijze van intake en assessment. Hiervoor kan te rade gegaan worden bij andere organisaties in Vlaanderen, en bij de eigen BW. De BW zijn als geen ander op de hoogte van de arbeidsmatige capaciteiten van de doelgroep, en bovendien hebben ze ook een goed begrip van de persoonlijkheid en extra-professionele karakteristieken van de doelgroepwerknemers. Met betrekking tot bv. de intake, zal zowel in de eigen BW als in het kader van de methodologie SE bekeken worden op welke manier dit dient te gebeuren: hoe gebeurt de intake nu (door wie, gesprek/interview, gestructureerd of niet, hoe worden doelgroepwerknemers in de BW geïnformeerd over de mogelijkheid tot deelname aan dit project/ de methodologie, info naar familie/vrienden/collega’s, hoe peilen naar motivatie, …) In het kader van het assessment zal van start worden gegaan met een inventarisatie van bestaande assessmentinstrumenten. Projectfase : 3. Ontwikkeling en testing Startdatum : 01/01/2006 Einddatum : 30/06/2007 Activiteit : Methodiek ontwikkelen en uittesten voor Vlaanderen Omschrijving : Vervolgens willen we een eigen methodiek opstellen en uittesten, op basis van trial-anderror. Tijdsinvestering begeleider - Aan de hand van een analyse in de eigen BW en een brainstorm zullen de begeleiders op hun beurt definiëren a) wat de actuele knelpunten zijn bij doorstroming naar het NEC, en b) welke knelpunten ze verwachten inzake de ontwikkeling van de methodiek Supported Employment - De begeleiders + de stuurgroep trachten in eerste instantie zelf een oplossing te formuleren voor de geïnventariseerde problematieken. Indien nodig wordt opnieuw een beroep gedaan op de expertise van Oostergo en Remploy. - Bij de inventarisatie van de knelpunten zal blijken dat de begeleiders zich op bepaalde vlakken wellicht zullen moeten omscholen/bijscholen om te kunnen fungeren als “jobcoach”. Dit zal desgevallend plaatsvinden tijdens de ontwikkelingsfase. - De hoofddoelstelling van de ontwikkelingsfase is om een blauwdruk op te stellen van de methodologie “Supported Employment” voor Vlaanderen. De projectcoördinator zal de geïnventariseerde methodieken Supported Employment (en knelpunten/oplossingen) convergeren tot een blauwdrukmethodiek voor Vlaanderen i.s.m. de Stuurgroep, tot op het niveau van de milestones. Het is de taak van de begeleiders om dit verder uit te werken en uit te schrijven tot op het niveau van de activiteiten, met een regelmatige aftoetsing binnen de Stuurgroep. De blauwdruk zal resulteren in een document dat een methodiek voorstelt voor Vlaanderen (definiëring milestones + activiteiten), met voorstellen voor de geïnventariseerde knelpunten. 4 Na de ontwikkelingsfase wensen we de methodiek uit te testen, op 4 begeleiders en 20 doelgroepmedewerkers. Dit wil niet zeggen dat de methodiek zoals ontwikkeld niet meer kan bijgestuurd worden. Zoals gezegd is het immers eigen aan de methodiek Supported Employment om te vertrekken vanuit de ervaringen op de werkvloer. De verschillende stappen van het Supported Employment model die we zullen gedefinieerd hebben, worden uitgetest, naar analogie met de overeengekomen rolverdeling met alle resp. partners. Verschillende stappenplannen zijn hierbij mogelijk. In afwachting van de output van fases 1 en 3 van dit experiment, baseren we ons voorlopig op het document van WASE (World Association of Supported Employment: M. Kamp, C. Lynch, "Handbook Supported Employment"), dat 9 stappen onderscheidt. Deze 9 stappen zullen maximaal 12 maanden in beslag nemen. De duur van elke fase zal variëren per traject, in functie van parameters als de capaciteiten van de doelgroep, medewerking van het NEC, … In de praktijk zullen de verschillende fases elkaar vaak overlappen. a) Intake en assessment: in het kader van het assessment, zullen volgende zaken geïnventariseerd worden: - waarom wil iemand een job in het NEC, - beroepsmatige interesses / voorkeuren, - extra-professionele interesses, - sociale / technische vaardigheden - intellectuele capaciteiten, - onderwijs, - aard van de handicap, - huidige inkomenstenbronnen, - familiale / sociale factoren -… Het assessment zal in nauwe samenwerking met de Werkgroep gebeuren (o.a. bepaling van de methodologie). Taken die in het assessment kunnen plaatsvinden zijn o.a.: interviews met de cliënt en zijn omgeving, observatie van de cliënt in uiteenlopende omgevingen, verzamelen en convergeren van bestaande gegevens m.b.t. de cliënt (CGVB, BW, BuSO, …), aanvullende screening, … Wellicht is het relevant te starten met een nulmeting inzake o.a. de kwaliteit van de huidige job, loon (bruto-netto), jobtevredenheid, zelfwaardegevoel, kwaliteit van het leven, sociaal leven, loopbaanbegeleiding, doorgroei, … M.a.w. kosten en baten BW vs. SE vanuit standpunt cliënt (cfr. Kosten-batenanalyse van Beyer, 2002). b) Job finding: de begeleiders zullen op de arbeidsmarkt op zoek gaan naar een job die past bij de in het assessment geïnventariseerde interesses en capaciteiten. - job prospectie op de lokale arbeidsmarkt, - sensibiliseren van potentiële werkgevers (mogelijkheden werkzoekende, begeleiding, voorzien van opleiding voor toekomstige collega’s, …), - informeren van reguliere werkgevers over o.a. wetgeving, vrees voor absenteïsme, extra kosten, - contacteren potentiële werkgevers, - kennismakingsgesprekken met potentiële werkgevers, - inventariseren van behoeftevraag potentiële werkgever, -… 5 Ervaringen en “lessons learned” van o.a. ATB en CBO kunnen hier zeker een toegevoegde waarde betekenen. Ook UNIZO en VOKA zullen geraadpleegd worden (via o.a. Jobkanaal: officiële partner). c) Job analysis: begeleiders vergaren diepgaande informatie over de takenpakketten en de werkplek bij de toekomstige reguliere werkgever. - wat zijn de exacte verwachtingen van de werkgever m.b.t. deze job? - diepgaande analyse van alle deelaspecten van de job, - inventariseren over welke vaardigheden en kennis de werknemer moet beschikken om deze job uit te oefenen, - identificeren van deeltaken van de job die niet matchen met de capaciteiten van de werknemer, - inventariseren van taakinhoud van toekomstige collega’s: deeltaken van bestaande jobs kunnen misschien overgeheveld worden naar de taakinvulling van de job van de nieuwe werknemer (filing, data-invoer,…), - gesprekken met werkgever en toekomstige collega’s over bedrijfscultuur, omgevingsfactoren, gezondheidsvoorwaarden, organogram, taakverdeling, arbeidsvoorwaarden (uren, loon, werkregime, …), - mogelijke transportmiddelen woon-werk (eventueel transport onder begeleiding van de jobcoach), -… In de BW worden de begeleiders bij de jobanalyse bijgestaan door de arbeidsanalist en/of ergotherapeut. Zij zullen de 4 begeleiders met raad en daad bijstaan. d) Job matching: de begeleiders vergelijken de job analysis (taakinhoud) met het assessment (capaciteiten en interesses), waarbij teruggekoppeld zal worden met CGVB. e) Job (re)design: in samenwerking met de arbeidsanalist/ergotherapeut zullen de begeleiders de kloof trachten te dichten tussen de vereiste taakinhoud en de capaciteiten van de werknemer. - op basis van de jobmatching kan de taakinhoud (of bepaalde deeltaken) aangepast worden, - opstellen van een gericht opleidingsplan / bijscholing f) Introduction into the workplace: de begeleiders stellen een oriëntatieplan voor de werknemer op. - wat doet het bedrijf, - formele en informele regels van het bedrijf, - sensibiliseren toekomstige collega’s, - wat kunnen toekomstige collega’s (niet) verwachten van nieuwe werknemer? - kennismaking met toekomstige collega’s, -… Ook CBO’s kunnen gevraagd worden hun expertise ter beschikking te stellen. g) Training on the job / jobcoaching: zeer belangrijke fase waarbij de begeleiders training on the job en andere vormen van begeleiding op maat voorzien, om de zelfstandigheid en de prestaties van de werknemer op de werkvloer te verhogen. Belangrijk hierbij is om goede afspraken met de werkgever te maken over de bevoegdheden van de jobcoach - aanvankelijk zal de begeleider het werk wellicht hoofdzakelijk zelf uitvoeren. Mettertijd zal de nieuwe werknemer steeds meer taken zelf uitvoeren, - aanleren hoe de nieuwe job kan uitgevoerd worden in deeltaken, - opstellen van instructies en praktische ondersteuning om de persoon de uitvoering van de verschillende deeltaken aan te leren (bv. telefoneren, hulp bij maken van kopies, …) - begeleiding van collega’s, 6 - sociale ondersteuning voor de werknemer zodat hij kan omgaan met de grote uitdagingen op sociaal vlak die zijn nieuwe werkomgeving vragen (o.a. hoe communiceren, hoe omgaan met conflicten, ...), - aanleren van aspecten m.b.t. de sociale wetgeving, veiligheid, … h) Support outside the workplace: doelgroepwerknemers zullen behoefte hebben aan ondersteuning buiten de werkvloer. Dit moet niet aanzien worden als een specifieke fase: de begeleiders dienen deze vorm van support doorheen het volledige project aan te leveren aan de doelgroepwerknemers. De dienst Sociaal Beleid van de BW zal de begeleiders hierin adviseren en bijstaan. - organisatie privé-leven - bijstaan in beheer van de financiën - transport - medische zorgen -… i) Ongoing support: om de kansen op een duurzame tewerkstelling van de doelgroepwerknemer in het NEC te optimaliseren, zal de begeleider een blijvende (degressieve) ondersteuning moeten aanbieden, wanneer nodig. - aanpassen aan veranderingen op het werk (nieuwe baas, nieuwe taken,…) - groeimogelijkheden -… De looptijd van de testfase is maximaal 12 maanden (kan variëren van individu tot individu). Deze periode geldt uitsluitend voor dit project: de begeleiding kan in principe nog langer doorlopen, wat ook als dusdanig moet voorzien worden in de reglementering. Indien nodig zal ook nog ongoing support worden gegeven worden tot 6 maanden na het einde van de testfase. Projectfase : 4. Evaluatie Startdatum : 01/07/2007 Einddatum : 31/08/2007 Activiteit : Evaluatie met alle partners Omschrijving : De Stuurgroep zal de uitgeteste methodiek evalueren met alle betrokkenen, en desgevallend bijsturen. Tijdsinvestering begeleiders - De methodiek werd uitgetest op 20 doelgroepwerknemers. Los van de effectief geslaagde doorstroming, is het cruciaal te weten welke parameters (in positieve of negatieve zin) bijdragen tot een succesvolle methodiek. De begeleiders zullen in functie hiervan evaluatiegesprekken voeren met doelgroepwerknemers/familie/vrienden + reguliere werkgevers + ATB-netwerk. - Elke begeleider toetst elk van zijn 5 trajecten aan de (in fase 3 ontwikkelde) blauwdrukmethodologie, en a) adviseert aanpassingen vanuit zijn praktijkervaring b) inventariseert bestaande/bijkomende knelpunten c) definieert i.s.m. Stuurgroep oplossingen voor knelpunten Op basis van de input van de begeleiders (en hun evaluatiegesprekken) wordt de methodologie aangepast. 7 Projectfase : 5. Output Startdatum : 01/09/2007 Einddatum : 31/10/2007 Activiteit : Uitschrijven methodiek Omschrijving : Methodiek wordt uitgeschreven in een manual + infobrochure Tijdsinvestering begeleiders - De infobrochure en manual worden uitgeschreven, op een zeer pragmatische manier. Naast een beschrijving van de ontwikkelde methodiek, zullen beide documenten dan ook hoofdzakelijk bestaan uit "best practices" en de ervaringen van de betrokkenen. Zowel de “best practices” als de ervaringen van de betrokkenen zullen komen van de hand van de begeleiders. Concreet zullen de begeleiders interviews afnemen van de doelgroepwerknemers, betrokken reguliere werkgevers, en eventuele andere stakeholders. - De begeleiders zullen in deze fase ook van start gaan met de voorbereiding van de studiedag. Projectfase : 6. Voorstelling resultaten Startdatum : 01/11/2007 Einddatum : 30/11/2007 Activiteit : Studiedag + disseminatie brochures en manual Omschrijving : Studiedag + disseminatie brochures en manual Tijdsinvestering begeleiders - De begeleiders zullen fungeren als gastspreker op de studiedag - Op de studiedag willen we ook doelgroepwerknemers laten “getuigen”. De voorbereiding van de doelgroepwerknemers en de concrete invulling van de getuigenis is een taak voor de begeleider. - Disseminatie manual en infobrochures via geijkte kanalen (BW, SW, BuSO-scholen, ouders, ...). Projectfase : 7. beleidsvoorstel Startdatum : 01/12/2007 Einddatum : 31/12/2007 Activiteit : Uitwerken beleidsvoorstel Omschrijving : Bespreken en uitwerken van beleidsvoorstellen met betrokken ministers, met het oog op inpassing in de regelgeving. Finaliteit is dat personen met een arbeidshandicap, naast het bestaande instrumentarium, in de toekomst ook zullen kunnen gebruik maken van een nieuwe beproefde methodiek Supported Employment. Tijdsinvestering begeleiders - De begeleiders schrijven een beroepsprofiel uit van de functie “begeleider”. - De begeleiders onderzoeken samen met de projectcoördinator hoe de functie van begeleider structureel kan ingebed worden in de organisatie van de BW en in regelgeving (statuut, erkenningscriteria, subsidiëringsmechanisme, …). - De begeleiders staan in voor de verdere disseminatie van de resultaten van het project door te fungeren als gastspreker op o.a. de provinciale federaties van de BW, voor individuele BW of SW. 8
