Eigernoordwand

Karl Wien op 7275 meter op
de Kangchenjunga, 1931.
“Der Judenreine Alpenverein”,
karikatuur over het uitsluiten
van de joodse sectie Donauland,
in de satirische krant “Der Götz
von Berlichingen”, december 1924.
jaar lang geen sprake is van een officiële Arierparagraaf in de
vereniging. Eind 1924 wordt Donauland uit de vereniging gezet om
de eenheid te redden.
Deze zaak ettert jarenlang door totdat in 1933 na een verzoek van
de Reichssportkommissar de meeste secties geen Joden meer
opnemen. Aan het einde van dat jaar treden alle secties toe tot het
nieuw opgerichte Deutschen Bergsteiger- und Wanderverband dat
zo een nationaal-socialistische vereniging wordt. Vanaf dat
moment moeten nieuwe leden een Ariërbewijs overleggen. De
leiding van de DuÖAV werkt nauw samen met de machthebbers en
in 1938 na de annexatie van Oostenrijk door de Duitsers wordt de
leiding van de alpenvereniging, die Innsbruck als hoofdzetel kiest,
overgenomen door de ook in ons land beruchte rechterhand van
Hitler, Arthur Seyss-Inquart.
“Seyss-Inquart was een liefhebber van de bergen en de bergsport.
De sport paste precies bij het naziregime. Kijk maar naar het
heldhaftig taalgebruik. We hebben de berg bedwongen, de
alpenreus werd getemd, de strijd tegen de elementen. De sport
vereist opoffering, teamgeest, een gezond en getraind lichaam en
bovendien is het gevaarlijk. Bergsport is vol risico’s. Allemaal
militair aandoende elementen die prima passen bij de geest van
die tijd,” aldus Friederike Kaiser. “Daarom is men ook sterk gekant
tegen vrouwen in de bergsport. Kein wildes Bergweib, luidt een
“Joden en leden van de sectie Donauland
niet gewenst”, plakkaat op hutten van
de alpenvereniging(en), 1920.
leus. De alpenvereniging wordt zo een degelijke bouwsteen in de
nationaal-socialistische staat. Het is een prima opleidingsinstituut voor de
militaire Gebirgsjäger.”
Eigernoordwand
In diezelfde sfeer ontstaat de nationale traditie elkaar Berg Heil te wensen
als populaire Duitse groet. Later krijgen de woorden een klank-metbijsmaak als Sieg Heil en Heil Hitler in zwang komen. Als tegenreactie
gebruiken de Naturfreunde de uitdrukking Berg Frei. Dat is een groep
mensen met wie de machthebbers helemaal niets ophebben. Als groepen
Naturfreunde zich laten uitnodigen om te klimmen met de eerste Duitse
Kaukasus-expeditie (1932, Dych-Tau) krijgen ze helemaal het stempel
communisten en socialisten. Het idee van de SPD, waarmee de
Naturfreunde sympathiseren, om met goedkope overnachtingen en
maaltijden in de hutten ook een vakantie voor de arbeiders mogelijk te
maken, valt verkeerd in Berlijn. In de hutten worden maatregelen genomen
tegen té goedkoop gebruik door de ‘arbeiders’.
Verder wordt van rijkswege gezorgd voor een gitaar in iedere hut zodat er
gezamenlijk gezongen kan worden. Het onschuldig klinkende
Bergvagabunden-lied heeft wel degelijk een politieke betekenis. In de
periode voor de Tweede Wereldoorlog is het aantal werklozen zo hoog in
Duitsland (4,4 miljoen in 1930) dat vele jonge mannen ten einde raad de
bergen in gaan en er maandenlang al klimmend en wandelend rondtrekken
van de ene hut naar de andere. Op die manier heeft hun leven enige zin en
krijgen ze door hun soms zeer goede klimprestaties de nodige erkenning.
Datzelfde valt de eerste beklimmers van de Eigernoordwand in 1938 ten
deel. Zij worden na hun prestatie ontvangen door Adolf Hitler, evenals de
mannen die vier jaar eerder proberen de Duitse ongeluksberg, de Nanga
Parbat, te beklimmen. Er wordt een film gemaakt, een Kampfbericht, en
een boek waarin het niet alleen om het halen van de top gaat, maar om ‘de
strijd voor een hoger doel’.
Het gaat vervolgens van kwaad tot erger. De Bergwacht wordt opgericht.
Politie die de bergen zuivert van verkeerde elementen en de reinheid van
de natuur moet waarborgen. Komisch zijn de foto’s van leden van deze
burgerwacht in een tentje op berghellingen waar de edelweiss groeit om
deze te bewaken tegen roof en vernieling.
Zelfs de onschuldige edelweiss valt in de oorlogsjaren ten prooi aan het
nationaal-socialisme. De pr-machine die destijds voor Hitler werkt, vindt
dat de Führer een lievelingsbloem moet hebben. Volgens de overlevering
heeft Adolf helemaal niets met bloemen, maar opeens is de meest
zeldzame alpenbloem zijn favoriet. Waarop de Gebirgsdivisie de bloem
adopteert en de edelweiss naast het hakenkruis tot symbool wordt van het
naziregime.
hoogtelijn 3-2012 |
65