Meedenken over werk en organisatie

CONGRES MEDEZEGGENSCHAP ANDERS,
MEESTER IN BEWEGEN
Meedenken
over werk en
organisatie
Door: Walter Baardemans / Fotografie: Kees Winkelman
Veranderingen binnen gemeenten vragen grotere flexibiliteit
en mobiliteit. Een flexibele schil medewerkers werkt straks
vooral op basis van vakmanschap. Wat betekenen nieuwe
arbeidsverhoudingen voor de medezeggenschap binnen
gemeenten? Blijft een OR nodig om het goede gesprek met
de bestuurder te voeren? “Durf te experimenteren”, klonk op
het congres Medezeggenschap Anders.
“De gemeente Almere werkt bij de drie decentralisaties
samen met honderd partijen”, zegt Eric Edens,
programmamanager binnen gemeente Almere en lid van
het Programmateam 3D & HR van A+O fonds Gemeenten en
VNG. “Ambtenaren maken straks onderdeel uit van sociale
wijkteams en gaan zelf aan de keukentafel zorgindicaties
opstellen”, concretiseert hij de komende veranderingen voor
ambtenaren rondom de decentralisaties jeugd, zorg en werk.
En dat zijn niet de enige veranderingen waar gemeenten mee
te maken hebben, schetst Edens. “Tegelijk spelen onderwerpen
als samenwerking, digitalisering en bezuinigingen”, somt
hij nog enkele veranderingen op. Frans Mencke, gemeentesecretaris Hoorn: “Het ging met de ondernemingsraad wel
eens over minder. Het zijn allemaal zaken waar je wakker bij
moet zijn”.
COMPLEX
Op het congres, donderdag 13 november in het historische
stadhuis van Gouda, stond de toekomst van de medezeggenschap
binnen gemeenten centraal. Een belangrijke vraag was hoe
de medezeggenschap kan bijdragen aan de veranderingen
die op de organisatie en medewerkers afkomen? En welke
rol vakmanschap daarin speelt?
Voor ondernemingsraden is het ingewikkeld om de
veranderingen goed te kunnen volgen, meent Henk Dekker,
OR-lid binnen gemeente Hoorn. Dekker: “Onze OR weet
nog niet precies welke consequenties de decentralisaties
gaan hebben. De projectorganisatie van de zes Westfriese
gemeenten heeft een keer een plan van aanpak
gepresenteerd, maar daar bleef het eigenlijk bij. Wij hebben
in een brief onze zorgen geuit over toenemende werkdruk.”
Ook andere OR’en noemen de veranderingen ‘complex’
of twijfelen aan de haalbaarheid. “Gemeenten proberen
in te spelen op veranderingen, maar blijven op de oude
manier werken. Op die manier zal de kanteling naar de
participatiesamenleving niet lukken. De voorbereidingstijd is
ook wel erg kort”, constateerde een congresdeelnemer.
Henk Dekker: “Gemeenten proberen
in te spelen op veranderingen,
maar
blijven op de oude manier
werken.”
Henk Dekker
GOED GESPREK
Gemeentesecretaris Frans Mencke definieert medezeggenschap
als “het goede gesprek tussen bestuurder en medezeggenschap
over de belangen van afnemers (burgers), financiële solidariteit
en medewerkers”. Kernbegrippen in het gesprek zijn volgens
hem wederzijds respect en vertrouwen. Mencke: “Bestuurder
en medezeggenschap moeten samen nagaan wat in hun geval
het goede gesprek maakt. Evalueer elk jaar samen het gesprek.”
Een aantal ondernemingsraden experimenteert momenteel met
nieuwe vormen van medezeggenschap om het goede gesprek
met de bestuurder met draagvlak te kunnen blijven voeren.
Want de belangstelling voor het huidige OR-werk neemt af
en met de verlangde grotere flexibiliteit en mobiliteit, dreigen
medewerkers binnen nieuwe samenwerkingsrelaties nog
meer op afstand van de OR komen te staan.
Zo formeert Almere naast de bestaande OR een tijdelijk
team rond de decentralisaties. Eric Edens: “Medewerkers
op de werkvloer kunnen op die manier via korte lijnen hun
ervaringen terugkoppelen. Dan kan de OR snel ingrijpen op die
signalen.” Gemeente Hoorn experimenteert sinds kort met
‘medezeggenschap in een dag’. Medewerkers geven aan het
begin hun mening over een onderwerp waarna 24 uur lang als
in rugbyscrum alle voor en tegens in de organisatie gedeeld
worden. Na de discussie volgt een nieuwe medewerkerspeiling.
OPHEFFEN
Ook de ondernemingsraad van gemeente Hengelo is in een
pilot aan de slag met vernieuwing van medezeggenschap,
Ineke Nijhuis: “Wij willen
alle
medewerkers bij het OR-werk
betrekken, zodat niet alleen wij de
maar iedere medewerker de
OR zijn,
OR is.”
Ineke Nijhuis
vertellen Ineke Nijhuis en Monique ten Dam. Want OR
Hengelo wil de beste OR van Nederland worden, zeggen zij
stellig. De Hengelose OR ontwikkelt momenteel een plan van
aanpak met als ultiem einddoel het opheffen van de OR. ORvoorzitter Ineke Nijhuis: “Wij willen alle medewerkers bij het
OR-werk betrekken, zodat niet alleen wij de OR zijn, maar
iedere medewerker de OR is. Als we dat bereiken, hebben we
de beste OR. Dan zijn wij niet meer nodig en kunnen we de
OR in de huidige vorm opheffen.”
Niet iedereen verwacht dat Hengelo in de opzet zal slagen,
maar Ineke Nijhuis vindt de vernieuwing nodig. “De gemeente
vraagt burgers mee te doen en verantwoordelijkheid te
nemen. Dan moeten mensen binnen onze organisatie dat zelf
ook doen. Medewerkers werken nog in heel bureaucratische
structuren, maar de omgeving verandert. Dat vraagt anders
denken en werken. Wij vinden dat medewerkers zelf moeten
meedenken over hun werk en de organisatie.”
De OR Hengelo wil huidige medewerkers meenemen in dat
traject. OR-secretaris Monique ten Dam: “Als je maar vaak
genoeg vraagt hoe zij er zelf over denken, ontstaat grotere
betrokkenheid en bereidheid om mee te doen. Wij faciliteren
nu dat medewerkers zich veilig voelen om het gesprek aan te
gaan.”
REGIECLUB
Anderen menen dat er naast brede medewerkersparticipatie
altijd een ondernemingsraad moet blijven functioneren als
regie OR. Er is volgens hen OR-vakmanschap nodig om het
Ard Schenk: “Als
OR kun je het initiatief
nemen. Wij stimuleren min of meer
zelf verandering.”
Ard Schenk
goede gesprek op managementniveau te kunnen voeren.
Maurice Klabbers, OR-voorzitter gemeente Bunnik: “Er blijft
een regieclub nodig met kennis en kunde op strategisch
managementniveau.”
Klabbers ziet de OR bovendien als goede mogelijkheid om
vakmanschap van medewerkers verder te ontwikkelen.
“Mensen doen binnen een OR allerlei nieuwe werkervaringen
op. Daar kun je leerdoelen aan koppelen. Zo ontwikkel je
vakmanschap binnen de OR en daar profiteert heel de OR
weer van”, aldus Klabbers.
OR Drechtsteden bekijkt momenteel de mogelijkheden om
het vakmanschap van OR-leden vast te leggen via een OVCtraject, Ondernemingsraad Verworven Competenties, zegt
Sharda Ramrathsing, beleidsadviseur medezeggenschap van
gemeente Drechtsteden. Opleidingstrajecten worden volgens
haar voor alle ambtenaren belangrijk. “Flexibilisering staat
in Drechtsteden hoog op de agenda, maar bezuinigingen
leggen druk op de mobiliteit. Mensen houden dan liever vast
aan hun werkplek. De OR probeert medewerkers voor te
bereiden dat het werk straks verandert en ziet erop toe dat
er strategische personeelsplanning wordt toegepast door
het onderwerp constant op de agenda te plaatsen. Daar hoort
een opleidingsplan voor medewerkers bij. Wij bereiden mensen
voor op verandering en bewaken het proces.”
INITIATIEF
Ook gemeente Rijnwaarden leunt niet achterover, reageert
OR-voorzitter Ard Schenk. “Wij hebben als OR aangegeven dat
Monique ten Dam: “Als je maar
genoeg
er zelf
vaak
vraagt hoe medewerkers
over denken, ontstaat grotere
betrokkenheid.”
Monique ten Dam
onze organisatie moet veranderen om te kunnen inspelen op
de vernieuwingen in het sociaal domein. Wij stimuleren min
of meer zelf verandering en hebben onze bestuurder laten
weten dat wij als OR volop willen meedenken over deze
actuele ontwikkelingen. Als OR kun je het initiatief nemen”,
aldus Schenk. Netwerken en kennisuitwisseling zijn belangrijke
ingrediënten bij de vernieuwing van medezeggenschap,
vonden de deelnemers aan het congres. “Uiteindelijk gaat
het over een onderwerp: medezeggenschap. Participatie
van medewerkers is daarin het belangrijkste”, concludeerde
Sharda Ramnathsing. Frans Mencke gaf in Gouda in elk geval
een heldere boodschap mee: “Durf te experimenten.”
Tips voor Ondernemingsraden:
nLeun
niet achterover. Neem als medezeggenschap ook zelf
initiatief.
nBereid medewerkers er op voor dat hun werk gaat veranderen.
Bewaak afspraken met bestuurder, bijvoorbeeld over
opleiding, door deze constant op de agenda te houden.
nWeet waar je naar toe werkt, maar doe aan timing.
nKijk waar de organisatie aan toe is.
nEvalueer ieder jaar de samenwerking tussen bestuurder
en OR.
nBlijf netwerken. Maak gebruik van elkaar kennis en kunde.