Klimaatrobuuste natuurvoorspelling

Klimaatrobuuste natuurvoorspelling
Han Runhaar en Flip Witte
Effecten klimaatveranderingen
luchtcirculatie
temperatuurstijging
1990 t.o.v. 2050
1 oC
2 oC
veranderd
G+
W+
•  stijging temperatuur
•  meer neerslag in de winter
onveranderd
G
W
•  toename vochttekorten in de zomer
1
•  maar ook regenpieken
Vraag: wat zijn effecten op de
vegetatie?
Watercycle Research Institute
2
Modellen en evaluatiesystemen
•  Landelijk:
•  Natuurplanner (PBL/Alterra)
•  DEMNAT (Deltares)
•  Regionaal:
•  Waternood (STOWA)
•  NATLES (Alterra)
•  PROBE (KWR)
Watercycle Research Institute
3
Modellen en evaluatiesystemen
•  Landelijk:
•  Natuurplanner (PBL/Alterra)
•  DEMNAT (Deltares)
•  Regionaal:
•  Waternood (STOWA)
•  NATLES (Alterra)
•  PROBE (KWR)
Watercycle Research Institute
4
Relatie grondwaterstand
hoeveelheid en aard
organisch materiaal,
temperatuur
zuurstofstress
hygrofyten
aanpassingen aan zuurstofgebrek in
bodem door zuurstofweefsel, luchtwortels,
en/of oppervlakkige beworteling
Grondwaterstand
droogtestress
bodemtextuur,
neerslag,
verdamping
Watercycle Research Institute
xerofyten
aanpassing aan droogte door beharing,
overzomering als zaad, succullentie etc.
5
aerenchym
Hygrofyten
Watercycle Research Institute
6
Oeverzegge
Relatie grondwaterstand
hoeveelheid en aard
organisch materiaal,
temperatuur
zuurstofstress
hygrofyten
aanpassingen aan zuurstofgebrek in
bodem door zuurstofweefsel, luchtwortels,
en/of oppervlakkige beworteling
Grondwaterstand
droogtestress
bodemtextuur,
neerslag,
verdamping
Watercycle Research Institute
xerofyten
aanpassing aan droogte door beharing,
overzomering als zaad, succullentie etc.
7
ingerolde bladeren
Xerofyten
zomerslaap
Aangepast door: - Verdampingsreductie (beharing, inrollen
bladeren)
-  Wateropslag (vetplanten) - Vermijden droge perioden (eenjarigen)
- Zomerslaap (mossen, korstmossen)
Op ecosysteemniveau:
- Vorming kale grond
eenjarig
gewoon taai
(en wortelstok)
Watercycle Research Institute
vetplant
8
Relatie met grondwaterstand klimaatafhankelijk
temperatuur
CO2
neerslag
verdamping
bedekking
vegetatie
zuurstofstress
doorval
droogtestress
bodem
percolatie
capillaire opstijging
grondwater
Watercycle Research Institute
9
Relatie met grondwaterstand klimaatafhankelijk
temperatuur
CO2
neerslag
verdamping
bedekking
vegetatie
zuurstofstress
doorval
droogtestress
bodem
percolatie
capillaire opstijging
grondwater
Watercycle Research Institute
Nodig is meer procesgerichte benadering
via direct op de planten inwerkende
factoren, rekening houdend met klimaat
en met bodem. 10
PROBE –Baakse Beek
•  Veranderingen in vochttoestand
geheel procesmatig (via droogtestress
en zuurstofstress)
•  Veranderingen in zuurgraad en
voedselrijkdom geheel empirisch
(vuistregels Waternood
kansrijkdommodule)
•  Geen terugkoppeling naar bodemeigenschappen (opbouw/afbraak
organisch materiaal)
Watercycle Research Institute
11
11Aa02 Associatie van Gewone dopheide
Watercycle Research Institute
12
Effectmodule Natuur
•  Opdracht STOWA en Waterdienst
•  Doel: Ontwikkelen klimaatrobuuste effectmodule natuur
voor deelprogramma Zoetwater
•  Vraag aan Deltares, KWR en Alterra:
Is het door bundeling van krachten binnen de watersector mogelijk te
komen tot een gemeenschappelijke klimaatbestendige effectmodule
natuur, die geschikt is voor zowel landelijke als regionale
toepassingen?
Watercycle Research Institute
13
Verkenning mogelijkheden
•  Allereerst uitwerking op landelijk schaalniveau t.b.v.
Deltaprogramma deelprogramma zoetwater
•  Toepassen drie modelcombinaties:
•  Deltares: NHI + DEMNAT
•  KWR:
NHI + Waternood + PROBE
•  Alterra: NHI + VSD+ +SUMO +NTM
•  Opzet voor gemeenschappelijke effectmodule natuur
Watercycle Research Institute
14
Zij we al bijna klaar?
•  Vervanging grondwaterstanden door zuurstofstress en
droogtestress op korte termijn te realiseren
•  Doorwerking klimaat op opbouw/afbraak organische stof en op
nutriëntenhuishouding vergt meer tijd.
•  Aansturing vanuit beleid moet ook climate proof.
Watercycle Research Institute
15
Doeltypen Doelrealisatie volgens Waternood
Aansturing natuurbeheer via strikt omschreven
en gelokaliseerde doeltypen. Watercycle Research Institute
16
Watercycle Research Institute
17
Klimaatbestendige aansturing natuurbeleid
•  Ook in aansturing natuurbeleid meer procesgerichte
benadering nodig
•  Uitgangspunt: ruimte bieden voor soorten om zich aan te
passen aan klimaatverandering:
•  Robuuste natuur met ruimte voor natuurlijke processen en
bijbehorende gradiënten
•  Eenheden voldoende groot en onderling verbonden
Watercycle Research Institute
18
Vernieuwend met behoud van oude waarden
- procesgericht!
-  stress!
-  climate proof!
- EHS
- verdrogingsbestrijding Watercycle Research Institute
19