VONKEL, een luisterend huis - Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen

VONKEL, een luisterend huis
Gegevens team:
team: VONKEL
adres: Zwijnaardsesteenweg 41-43, 9000 Gent
PROJECTOMSCHRIJVING:
Geef een omschrijving van het project (inhoud, werkwijze en doel):
De wetgeving omtrent patiëntenrechten, palliatieve zorg en euthanasie biedt heel wat
mogelijkheden. De ervaring leert dat er vragen, onduidelijkheden en twijfels bestaan.
Daarom wil Vonkel luisteren, informatie en documentatie verstrekken en daadwerkelijk steun
bieden waar mensen alleenstaand of zoekend zijn. Ontmoeting, informatie,
zelfbeschikkingsrecht, verantwoordelijkheid, zorg, solidariteit en pluralisme zijn
sleutelwoorden voor de werking van Vonkel.
Het Vonkelhuis biedt een ONBEVOOROORDEELD LUISTEREND OOR voor iedereen met
vragen rond sterven, dood, rouw, zelfdodingsgedachten. Goed opgeleide vrijwilligers
luisteren, geven informatie en documentatie of verwijzen door.
Bezoekers zijn zonder afspraak welkom op de openingsuren, krijgen informatie over de drie
wetten, hulp bij het invullen van wilsverklaringen, de procedure in geval van vraag om
actuele euthanasie.
Vrijwilligers gaan op huisbezoek, waken bij een alleenstaande stervende thuis of in een
woonzorgcentrum of ziekenhuis en kunnen ondersteunend aanwezig zijn bij een euthanasieuitvoering.
Er is een ontmoetingsgroep voor nabestaanden of naastbestaanden van mensen die een
euthanasie kregen, of die met de procedure bezig zijn. Ook daar luistert men naar elkaars
verhaal, respectvol en onbevooroordeeld. Het is geen therapiegroep. De groep heeft een
open karakter en er kunnen steeds nieuwe mensen in- en uitstromen.
Een voorgesprek met één van de begeleiders geeft de juiste invulling aan wederzijdse
verwachtingen.
Artsen geven consultaties omtrent levenseinde-uitklaring. De consultaties gaan door in het
Vonkelhuis en mensen kunnen een afspraak maken via het Vonkelhuis op de normale
openingsuren.
1
Waarin is dit project inventief of innovatief?
Veel mensen hebben nood aan een antwoord op de vele vragen over het levenseinde. Nadat
de drie wetten (patiëntenrechten, palliatieve zorg, euthanasie in 2002) waren gestemd,
konden antwoorden geformuleerd worden. Daarvan uitgaande zocht Vonkel een
mogelijkheid om met weinig financiële middelen een haalbaar doel te bereiken.
Concreet betekende dit: een open huis voorzien, vrijwilligers aantrekken, begeleiden,
bijscholen en de opleiding openstellen voor geïnteresseerden. Er zijn onthaalmomenten van
dinsdag tot en met zaterdag. Publiek wordt geïnformeerd door: verspreiden van folders,
aanleggen van een website, geven van lezingen en info-sessies aan verschillende
doelgroepen. Huisbezoek is mogelijk bij mensen die niet mobiel zijn.
Vonkel is met deze activiteiten gestart als eerste en enige in Vlaanderen en evolueert
voortdurend vanuit de ervaring. Zo kunnen patiënten nu ook een CONSULTATIE krijgen bij
een arts in het vonkelhuis.
In de opleiding van vrijwilligers zal een nieuwkomer gekoppeld worden aan een MENTOR
die de onthaalmedewerker in spe begeleidt en samen met hem/haar de activiteiten uitvoert.
In de toekomst zullen vrijwilligers opleiding kunnen krijgen om BUDDY te worden: het
begeleiden van mensen die in een moeilijke euthanasie-situatie zitten.
Vonkel maakt contact met organisaties die aanleunen bij de thematiek waarvoor Vonkel staat.
Zo ontstaat een NETWERK, wordt informatie uitgewisseld, doorgegeven, verhoogt de
kennis van de vrijwilligers en wordt het oplossen van problemen gefaciliteerd. Betere
bekendmaking van Vonkel is hiervan het gevolg en de verbondenheid met andere groepen
wordt gestimuleerd.
In het najaar 2015 en het voorjaar 2016 gingen SOCIO-CULTURELE ACTIVITEITEN door op
locaties in Gent, zoals FILM, DEBATTEN in functie van de levenseindeproblematiek.
In welke mate is het project duurzaam?
De oorspronkelijke taken en doelstellingen van Vonkel:


ONTHAAL van mensen die informatie en/of documentatie wensen omtrent het
levenseinde.
LUISTEREN naar mensen die “hun verhaal” willen doen, werden in de voorbije jaren
aangevuld met andere taken in functie van de noden die we bij mensen vaststelden.
Chronologisch zijn dat:


HUISBEZOEKEN over heel Vlaanderen.
OPLEIDING van externe groepen.
2


WAKEN bij eenzame stervenden.
de ONTMOETINGSGROEP opstarten.
De verhuis naar een ruimer pand heeft in juli 2015 de opstart mogelijk gemaakt van
CONSULTATIES omtrent uitklaring levenseinde (Cons.UL.Gent).
In de nabije toekomst wordt er in Vonkel gestart met een BUDDY-werking voor mensen
binnen hun euthanasie-procedure.
Alle activiteiten worden zorgvuldig geregistreerd. De vrijwilligers (ongeveer 24) worden
opgeleid en ondersteund via een inlooptraject, interne opleidingen, intervisies en supervisiemomenten. Maar evenzeer via bevraging van het bestuur dat instaat voor een professionele
benadering.
In 2015 werd de vzw. Vonkel erkend als vzw van de stad Gent en als Leifpunt Gent.
Hoe kan het project inspirerend zijn voor de andere palliatieve settings?
Via onze opleidingen verwerven tal van doelgroepen kennis omtrent het wettelijk kader, de
toepassingsmodaliteiten van de drie wetgevingen: patiëntenrechten, palliatieve zorg,
euthanasie. Onze ervaringen leren dat blijvend informeren absoluut nodig is. Dat zet “het
werkveld” zeker aan om het begrip “palliatief” te blijven toetsen aan het wettelijk kader en
aan de toepassing ervan.
Het begrip “supportieve hulp” is daar al een uitvloeisel van. Door de aard van de
problematiek van een groot aantal van onze bezoekers en via publicaties (inclusief van onze
voorzitter Dr. L. Thienpont), schenken we een bijzondere taboe-doorbrekende aandacht aan
het psychisch lijden. Daarmee hopen we dat die problematiek een nog duidelijker plaats kan
krijgen in het palliatief netwerk.
Door een forum te bieden waarbij de vroegtijdige zorgplanning en de zorg voor een waardig
levenseinde in vele domeinen bespreekbaar wordt, worden hulpverleners binnen de
palliatieve zorg (maar ook andere) gesteund om met kennis van zaken deze problematiek
bespreekbaar te maken. Ze hebben zeker nood aan die support.
Heeft u zicht op de uitkomst en de resultaten van het project tot dusver (aantal bereikte
personen)?
Sinds de start van Vonkel in maart 2009 waren er:



880 bezoekers
1103 telefonische contacten
118 huisbezoeken
3



15 samenkomsten van de ontmoetingsgroep met gem. 5 deelnemers (sinds 2014)
12 maal bijwonen van een euthanasie
36 consultaties i.v.m. uitklaring levenseinde-vragen (Cons.UL Gent) sinds juli 2015
Zie ook op de website: www.vonkeleenluisterendhuis.be - de jaarverslagen.
Verder waren er opleidingssessies o.a. voor volgende doelgroepen:
Senioren, thuiszorgers, palliatieve thuiszorgers, woonzorgcentra (wzc), ziekenhuizen,
personeel wzc, mutualiteiten, hoger-en secundair onderwijs, straathoekwerkers,
patiëntenorganisaties, Vlaamse Liga voor kanker (VLK), opleiding animatoren wzc etc…
Hoeveel mensen hier bereikt zijn is niet aan te geven.
4