omgaan met lijden vanuit schrift en theologie

OMGAAN MET LIJDEN
VANUIT SCHRIFT EN
THEOLOGIE
2009-2010
Presentatie 1
WAAROM ?





Waar is God als de mens lijdt?
Wat betekent Gods almacht?
Hoe het bijbelse scheppingsgeloof samen
denken met het bestaan van lijden?
Wat betekent Jezus’ leven, sterven en
verrijzen voor de lijdende mens?
…
VOORAF




Studiegebied ‘dogma’
“Bijzondere openbaring”
Theologiseren als ‘spreken van God’
Een traditie met een narratief en een
praktisch karakter
- een “vertelde God”
- in een bevrijdende praxis
DOELSTELLING
Via kennismaking en confrontatie
met de bijbelse geloofstraditie
de eigen visie over de betekenis van God voor
de lijdende mens :
- op het spoor komen,
- verbreden en verdiepen,
- expliciteren.
INHOUD





VERKENNINGEN over lijdenstheologie in
historisch en hedendaags perspectief
DE BIJBELSE ZOEKTOCHT naar de plaats van
God temidden van het lijden
KRUIS EN OPSTANDING
TWEE GELOOFSGETUIGEN : Elie Wiesel en
Dietrich Bonhoeffer
IN DE LEERSCHOOL VAN HET LIJDEN : een
spiritualiteit van ‘verzet en overgave’
DOELSTELLING
Via kennismaking en confrontatie
met de bijbelse geloofstraditie
de eigen visie over de betekenis van God voor
de lijdende mens :
- op het spoor komen,
- verbreden en verdiepen,
- expliciteren.
VOOROEFENING
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Lijden is zinloos
In het lijden van mensen is God afwezig
God is een almachtige God die in de geschiedenis kan
ingrijpen
Gods wegen zijn ondoorgrondelijk
Lijden maakte van mensen betere mensen
God beproeft zijn beste vrienden
God staat even machteloos tegenover het lijden dan de mens
In het lijden van mensen lijdt God mee
Het lijden is een weg naar overgave aan en vereniging met
God
Uit uw hemel zonder grenzen
komt Gij tastend aan het licht
met een naam en een gezicht
even weerloos als wij mensen.
Als een woord zijt Gij gegeven
als een nacht van hoop en vrees
als een pijn die ons geneest
als een nieuw begin van leven.
VERKENNINGEN
“LIJDENSTHEOLOGIE”
in historisch en hedendaags perspectief
VERKENNINGEN
‘Lijdenstheologie’ in historisch en hedendaags perspectief
1.
2.
3.
4.
5.
De (on)mogelijkheid van een ‘theologie over
het lijden’?
Denken over lijden : beknopt historisch
overzicht
‘Lijdenstheologie’ in een post-christelijke
tijd
De wanhopige vraag : “Waarom?”
De dwaasheid van het kruis
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
Spreken of zwijgen?
Heeft het wel zin om over het lijden te
spreken? Is het niet eerder zo dat lijden iets is
dat persoonlijk geleefd moet worden?
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
Spreken of zwijgen?
Heeft het wel zin om over het lijden te
spreken? Is het niet eerder zo dat lijden iets is
dat persoonlijk geleefd moet worden?

Lijden als een open ligwonde in het filosofische
en theologische denken
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
“Aan de grenzen lijkt het
mij beter te zwijgen,
en het onoplosbare
onopgelost te laten”
Dietrich BONHOEFFER
Bert Vanderhaegen,
hoofdaalmoezenier UZ Gent(K&L,02.12.09)
“Het absurde teveel aan lijden is voor gelovigen
zwaar, ook al geloof ik als christen in de verrijzenis
en het leven met God. Je blijft met de vraag
‘Waarom?’. Wat is de zin van een doodgeboren
kind? Of van de meisjes die zijn doodgereden in
Oosrterzele? Het heeft geen zin om alles weg te
rationaliseren, want dat doet geen recht aan de
gevoelens die mensen hebben.”
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
“Lijden is zinloos”
“Lijden is een kwaad,
omdat het de mens in zijn persoonlijk
welzijn aantast.”
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
Waarom dan toch denken en spreken over het
lijden?
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
Waarom dan toch denken en spreken over het
lijden?
1. Vragen verlangen antwoorden : noodzaak
van een forum waar men de vragen mag
stellen, zijn gevoelens mag uitdrukken :
“de werkelijkheid van het lijden veilig
stellen”.
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
Waarom dan toch denken en spreken over het
lijden?
2. Tegen de onverschilligheid en het
vergeten:
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
Waarom dan toch denken en spreken over het
lijden?
“Vergetelheid leidt
in de ballingschap.
Herinnering is
het geheim
van de verlossing.”
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
Waarom dan toch denken en spreken over het
lijden?
3. Leren omgaan met zin-vragen vooraleer de
crisis komt
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”
Theologie van het lijden

Waar is God als de mens lijdt?

Lijdenstheologie = het denken aandurven
daar waar het op zijn kwetsbaarst is
(ON)MOGELIJKHEID VAN EEN
“THEOLOGIE OVER HET LIJDEN”




Theologie van het lijden
“de rots van het atheïsme”
Marnix Gijsen
Iwan Karamazow (Dostojewski)
Herman Brusselmans
Antoon Vergote
Uit ‘De 7 hoofdzonden’ volgens Andrea Croonenberghs
Humo, 6 maart 2007


Geloof jij in een god die over de wereld waakt?
Nee, als kind heb ik geprobeerd om daarin te geloven,
maar het is me niet gelukt. En als er dan toch één is,
zouden ze hem dringend moeten vervangen.
Waarom?
Omdat hij ons voortdurend bij ons pietje heeft. Ik
bedoel : als er inderdaad een god is, heeft hij het hier
toch maar mooi allemaal in de soep laten draaien.
Oorlogen, honger, racisme, onderdrukking : het kan
toch niet zijn dat er een Goede Man is die dat allemaal
wil?
VRAGENDERWIJS
Ik wil u smeken …
geduld te hebben met alles
wat onopgelost is in uw hart
en probeer van de vragen zelf te houden
net als gesloten kamers en
als boeken die geschreven zijn in
een heel vreemde taal.
Zoek nu niet naar de antwoorden
die u niet gegeven kunnen worden
omdat u niet in staat zou zijn ze te beleven.
En het gaat erom alles te beleven.
Beleef de vragen nu.
Misschien zult u dan langzaam,
zonder het te merken,
ooit op een dag het antwoord zijn geworden.