10. De komende tien jaar. Overleeft u nog tien jaar in de jungle. Bent u straks binnen. Heeft u het helemaal gemaakt. Kunt u eruit stappen. Of bent u moegestreden en heeft u een burn-out. - Een tijdperk van grenzeloze economische groei. Voor de komende decennia wordt economische groei en technologische innovatie verwacht. Beide ontwikkelingen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De economische groei wordt voortgestuwd door innovatie en voor innovatie is economische groei noodzakelijk, zodat consumenten en bedrijven de nieuwe producten kunnen betalen. Er zijn ook uitstekende argumenten die dit scenario ondersteunen. - De toenemende internationalisering leidt tot steeds meer concurrentie en dit dwingt bedrijven wereldwijd om steeds efficiënter en innovatiever te produceren. - Op allerlei gebied worden technologische doorbraken verwacht. - De opkomst van China en India is een motor voor wereldwijde groei. Tegelijkertijd zijn er een aantal factoren die dit scenario kunnen verstoren (de mogelijke gevolgen van de kredietcrisis krijgen al voldoende aandacht en laat ik hier buiten beschouwing): Een collectieve burn-out. Sommige analisten zeggen dat een doorsnee gezin in de moderne wereld de grens van de mentale weerbaarheid bereikt heeft. Dit wordt bevestigd door allerlei enquêtes dat veel werknemers in de moderne wereld klagen over stressklachten variërend van rsi tot burn-out. De helft van alle werknemers, die werken achter een computerscherm, hebben bijv. al last van rsi. Tot op zekere hoogte zijn dit persoonlijke problemen van de betrokken gezinnen en werknemers. Het is echter eenvoudig in te zien dat, als deze trend doorzet, dit kan leiden tot een afname van de beschikbaarheid en de productiviteit van werknemers, die de economische groei kan afzwakken. Er wordt nu algemeen aangenomen dat werknemers langer moeten doorwerken om de welvaart op peil te houden. Daartegen wordt nu al het bezwaar gemaakt dat zwaar fysiek werk na je zestigste niet haalbaar is. Maar die onhaalbaarheid zou voor een stijgende groep al veel eerder voor veel meer beroepen kunnen gelden. Een trendbreuk in de gezondheid van volwassenen. De levensverwachting en gezondheid van volwassenen is de afgelopen eeuw spectaculair gestegen. Er zijn ook allerlei scenario's dat deze stijging zal doorzetten en zelfs dat de mens uiteindelijk onsterfelijk zal worden. Tegelijkertijd zijn er allerlei aanwijzingen dat er een trendbreuk is en dat de gezondheid van volwassenen weer terugloopt. De meest zorgelijke ontwikkeling is het toenemende overgewicht dat sterk samenhangt met het ontstaan van suikerziekte en een hoog cholesterolgehalte. Alleen in de VS zijn er al 50 miljoen mensen die zo zwaar zijn dat dit levensbedreigend is. Ook astma en allergie zijn welvaartsziekten die stijgen en waar de medische wereld nog geen vat op heeft. Ook in dit geval geldt dat, als deze trend zich doorzet, dit zeker gevolgen zal hebben voor de beschikbaarheid en productiviteit van werknemers. Op het moment is in de VS de verwachting dat beide trends tegelijk zullen doorzetten: Een welvarende magere blanke bovenklasse wordt steeds ouder. Een verpauperde zwarte onderklasse met overgewicht gaat weer jonger sterven. De nieuwe klassenstrijd, in deze visie, is de strijd van de arme zwarten om de rijke blanken over te halen de medische rekening te betalen die nodig is om hen in leven te houden. Vergrijzing. De moderne wereld is in snel tempo aan het vergrijzen en dat is een uniek proces in de geschiedenis van de mensheid. Dit leidt tot een verminderde beschikbaarheid van arbeid en de arbeid die beschikbaar is, zal zich meer richten op dienstverlening voor senioren. Een ander aspect is dat sociologen als vuistregel hanteren dat de cultuur wordt gedomineerd door de snelst groeiende leeftijdsgroep en dat worden dus de 65-plussers. Dat lijkt geen bakermat voor een hightech revolutie en dynamische groei. Tekort aan hightech personeel. Overal in de wereld begint energiek, hoogbegaafd en goedgeschoold personeel schaars te worden, terwijl dit juist een essentiële brandstof is voor een voortdurende hightech revolutie. Een combinatie van hoge economische groei en technologische innovatie is dus waarschijnlijk, maar helemaal niet zeker. Japan is een voorbeeld van een economie die in de jaren '80 nog superdynamisch was, maar die vanaf 1990 is gestagneerd. - Van 2000 naar 2010. Stel dat iemand van 2000 met een tijdmachine in 2010 terecht zou komen. Die persoon zal teleurgesteld zijn over wat er nu feitelijk is veranderd. Mobieltjes, computerspelletjes en het internet waren er al in 2000. En het optimisme en de dynamiek van de internethype waren toen zo groot dat het leek alsof we toen al verder waren dan nu, hoewel dat feitelijk niet waar is. De enige echte veranderingen zijn eigenlijk het internationale terrorisme en de kredietcrisis. Dit toont aan dat voorspellers al snel te optimistisch zijn over het tempo waarin zaken veranderen en de impact die veranderingen hebben op het leven van de gemiddelde consument. Als vuistregel kan gelden dat voorspellingen bijna altijd veel meer tijd nodig hebben om uit te komen dan vooraf wordt verwacht, maar ook dat ze uiteindelijk veel meer impact hebben dan oorspronkelijk gedacht wordt. - Het leven in 2020. Een analist geeft futuristen het volgende advies: 'De gouden regel voor voorspellers: Wees voorzichtig en voorspel alleen wat al gebeurd is.' Voor een beschrijving van het leven in 2020 is dit een realistisch advies. Producten die nu worden geïntroduceerd zijn pas over 10 jaar geperfectioneerd en overal in gebruik. Op basis van deze uitgangspunten valt het leven in 2020 redelijk te voorspellen: - Alles dat nu op tv. en internet wordt aangeboden, wordt verkrijgbaar op de mobiele telefoon. - De tv. wordt meer als het internet en dat betekent dat je programma's die je wilt zien kan aanclicken en dat je niet meer gebonden bent aan een vaste programmering. - Elektronische apparaten reageren in toenemende mate op stemgeluid en vele apparaten kan je stemcommando's geven. - Kinderen doen geen computerspelletjes meer, maar dragen maskertjes en doen Virtual Reality games. - Scholieren hebben allemaal een laptop. - Het slikken van allerlei voedingssupplementen is normaal. - Een genenpaspoort is normaal. Er komen steeds meer medicijnen op de markt die zijn afgestemd op genetische patronen en daarom wordt het onverantwoord gevonden om geen genpas te maken. Dit heeft ook als gevolg dat mensen angstiger en bezorgder worden, omdat ze hebben uitgevonden dat ze een verhoogde kans hebben op een bepaalde ziekte en ook het gebruik van preventieve medicijnen wordt steeds populairder. - Overgewicht wordt epidemisch. - Stressklachten worden epidemisch. - Met name voor jonge en geschoolde mensen is er werk in overvloed.