Burn-out heeft langdurig effect. Symptomen van burn-out

Burn-out heeft langdurig effect.
Symptomen van burn-out
Burn-out? Behalve gedragstherapie is ook aanpak van de stressveroorzakers
noodzakelijk. Dat mensen met een burn-out erover klagen dat hun hoofd een zeef is, dat
ze zich moeilijk kunnen concentreren, was al wel bekend. Maar of deze cognitieve
problemen met het werkgeheugen, reactiesnelheid en het kunnen afwisselen van taken
ook objectief zijn vast te stellen, was weinig onderzocht. Verder was er zeer weinig
bekend over de effecten van burn out op langere termijn.
Foto: Shutterstock
Burn-out
Uit een onderzoek van arbeids- en organisatiepsycholoog en gedragswetenschapper Bart
Oosterholt van de Radboud Universiteit in Nijmegen blijkt dat mensen met een burn-out op
enkele neuropsychologische testen iets slechter presteerden dan gezonde proefpersonen. Het
kostte ze relatief meer inspanning om testen goed uit te voeren, en ze vonden de taakeisen
zwaarder dan gezonde personen. ,,Vooral het werkgeheugen en de reactiesnelheid waren bij
cognitieve taken verslechterd’’, zegt Oosterholt. ,,Deelnemers konden minder goed heel
complexe geheugentaken volbrengen. En ze reageerden minder snel. Zij beleefden de taken
zelf ook als inspannender dan gezonde deelnemers.’’
Lang doorwerken
Daarnaast blijkt dat de effecten van burn-out behoorlijk lang doorwerken. Want ook na
anderhalf jaar – en psychologische behandeling – was er nog steeds sprake van cognitieve
beperkingen. ,,In het Engels is daar een mooie term voor: getting better but not well. Het gaat
de goede kant op, maar ze zijn nog niet de oude.’’
Wie krijgen vaak een burn-out
,,Burn-out komt van oudsher vaker voor in beroepen waar veel contact met mensen is, zoals
de zorg en het onderwijs. In de wetenschappelijke literatuur wordt burn-out omschreven als
een syndroom dat door chronische stress wordt veroorzaakt.’’ Fysieke en emotionele
uitputting horen daarbij, net als cynisme ten aanzien van het werk en een gevoel van
verminderde bekwaamheid. Anders gezegd: waar doe ik het allemaal voor, wat is het nut en
wat stel ik eigenlijk voor?
Foto: Shutterstock
Cognitieve gedragstherapie
Doordat de klachten en de cognitieve beperkingen ook na anderhalf jaar nog aanwezig zijn, is
het volgens Oosterholt belangrijk om goed naar de behandeling te kijken. ,,Je kunt je afvragen
of de standaard behandeling – cognitieve gedragstherapie – voldoende is. Of dat het
misschien beter zou zijn om ook te zorgen dat de stressveroorzakers op het werk worden
aangepakt, zoals werkdruk, conflicten met leidinggevenden, onduidelijkheid over taken en
verantwoordelijkheden.
Burn-out symptomen
Uit onderzoek blijkt namelijk dat een interventie die is gericht op de persoon zelf én op de
organisatie effectiever is.’’ Bij uitval door burn-out blijkt vaak dat iemand chronisch te veel
uren heeft gewerkt. Het zijn niet zelden werknemers die juist perfectionistisch en loyaal zijn.
Ze kunnen moeilijk nee zeggen. ,,De werkgever heeft ook een verantwoording. Hij is volgens
de Arbowet verplicht om te zorgen voor een goed werkklimaat.
Werkgevers hebben zeker oog voor preventie. Maar het kan altijd beter.’’





(veel) meer uren werken dan gewenst;
merken dat je niet meer kunt herstellen van inspanning;
snel overprikkeld raken (een kort lontje);
cynisme: je werk, je collega’s kunnen je gestolen worden;
bij (beginnende) burnout: het gevoel dat je minder bekwaam bent en niet meer lekker
presteert.
Depressie
Doe iets met die signalen, betoogt Oosterholt. ‘De motivatie moet echt vanuit jezelf komen.
Keiharde cijfers over het aantal mensen met een diagnose burn-out ontbreken. ,,Dit komt
doordat burn-out niet geldt als officiële psychische stoornis’’, zegt psycholoog Bart
Oosterholt. Burn-outklachten worden vaak aangeduid als een ‘ongedifferentieerde
somatoforme stoornis’ of een depressie.
In onderzoek uit 2000 van de Universiteit Utrecht wordt geschat dat 4 procent van de
werkende bevolking een klinische burn-out heeft. Uit gegevens van TNO en het CBS (2014)
blijkt dat 14,4 procent van de werkenden last heeft van burn-outachtige klachten.
Tekst: Patricia van der Zalm