De Hawthorne experimenten (volgens George C. Homans) 1 Het eerste experiment • relatie tussen lichtintensiteit & output • XE XC psychologische variabelen vertroebelen relatie Pag.2 Het tweede experiment • relatie tussen tijdstructuur & output 6 werkneemsters afgezonderd output exact bijgehouden logboek Pag.3 De experimentele periodes I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. normale condities verplaatsing naar testroom nieuw vergoedingssysteem 2 pauzes van 5 minuten 2 pauzes van 10 minuten 6 pauzes van 5 minuten + 2 lunch breaks einde werkdag 4:30 einde werkdag 4:00 Pag.4 De experimentele periodes X. XI. periode VII 5-daagse werkweek Output per dag 1 2 Pag.5 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Experimentele periodes De experimentele periodes XII. periode III Conclusie: output stijgt over identieke periodes; geen duidelijk verband met experimentele veranderingen • Interviews: fijn werken in testroom nieuwe supervisie; geen strenge controle Pag.6 De sociale implicaties • management geïnteresseerd • deel van belangrijk onderzoek • kennis van de doelen • sociale relaties • leiderschap Conclusie: enkel correlatie output – mentale gesteldheid werkneemsters Pag.7 Het derde experiment • werknemers + observator • geen verandering in condities • Vergoedingssysteem:individuele & groepsprestatie Werknemers hebben idee van ‘juiste’ output rate output per dag tijd Pag.8 De informele organisatie • Werknemers vormen sociale organisatie Te hoge output: vrees verlaging stukloon Te lage output: onterecht loon • Groepsdruk Slag op arm bij ‘onjuist’ gedrag Bijnamen Pag.9 Relatie technologische & sociale component Management Werknemer Verstoorde communicatie • werknemer ontwikkelt routines •Sociale groep vormt zich beschermende functie informele organisatie Pag.10 Contrast 2e & 3e experiment • Vrijheid ondanks supervisie • Betrokkenheid & inspraak • Informele organisatie werkt samen met management Verhoging van output Pag.11 • Angst voor supervisie • Acceptatie veranderingen • Informele organisatie gekant tegen management Restrictie van output