screening beleidsnotas jeugdverenigingen - Sociaal

SCREENING BELEIDSNOTAS JEUGDVERENIGINGEN
19/05/03
Sociologische trends
-
-
-
postmoderne risicosamenleving ("er is binnen de samenleving een groot
verlangen naar veiligheid en risicobeheersing voelbaar")
geloof, toenemend fundamentalisme, islam
ontzuiling, vervaging van waarden in de maatschappij
stijgende vraag naar spiritualiteit en zingeving
dalende geloofsopvoeding
minder maatschappijkritische vorming van de jeugd
klassiek gezin niet langer hoeksteen van de samenleving
nieuwe gezinssamenstellingen en samenlevingsvormen
diversiteit tussen de gezinnen wordt groter: qua etniciteit, qua samenstelling
de affectieve functie van het gezin lijkt steeds meer voorop te staan, parallel aan
een onderhandelingscultuur
het ideaal van het dialoogmodel in het gezin werd vooralsnog beperkt
gerealiseerd
eerst carrière dan gezin en kinderen / ouderschap op latere leeftijd
toename echtscheidingen, eenoudergezinnen
door de toename van eenoudergezinnen neemt de vraagt naar activiteiten met
kleuters en kinderen toe
tweeverdienersgezinnen / toename na- en buitenschoolse kinderopvang
rolmodel van de ouders verzwakt - jongeren kiezen voor andere rolmodellen
(peer-group)
verlenging jeugdfase, langere afhankelijkheid
vergrijzing van de samenleving, vergrijzing van het doelpubliek
aantal geboortes daalt
mensen blijven langer jong
vervanging van de generaties komt in het gedrang
de bevolking telt een groot aantal jonge actieve senioren
grootouders nemen almaar meer verantwoordelijkheden op in de opvoeding van
hun kleinkinderen
verminderde hechtingsdrang bij jongeren (zapgedrag)
slecht gezondheidsgedrag bij jongeren
vrijwilligerswerk neemt af, weinig jonge 'opvolgers' in de jeugdverenigingen
nieuwe of nomadische vrijwilliger stapt gemakkelijk van de ene organisatie naar
de andere (jongeren gaan geen langdurige engagementen meer aan); is veel
individualistischer
overbevraging van vrijwilligers
zapcultuur is een bedreiging voor (jeugd)organisaties
multiculturele samenleving hangt samen met globaliseren (globalisering zal
migratie doen toenemen)
culturen leven naast elkaar, weinig communicatie tussen de verschillende
culturen
het verwerven van interculturele competenties is een absolute noodzaak
geworden (gelet op de toenemende globalisering en de multiculturele
maatschappij)
contact met vreemde landen en andere cultuurpatronen is verruimd
-
-
-
-
werelddimensie van maatschappelijke problemen: migratiestromen, financiële
transacties, criminaliteit, preventie, milieu, eetgewoonten
samenhang tussen verschijnselen die zich over de hele wereld voordoen wordt
almaar duidelijker
landen en volkeren zijn met elkaar verbonden in een ingewikkeld en broos
netwerk van verhoudingen
jongeren moeten worden voorbereid op een actief en verantwoordelijk
wereldburgerschap
de diversiteit van onze samenleving is toegenomen, de maatschappij is pluriform
geworden:
- (jongeren)subculturen
- uitgesproken jeugdcultuur
- levensbeschouwelijke heterogeniteit
- zelden drie generaties onder één dak
- verlengde levensduur
rijken worden rijker, armen worden armer
schending mensenrechten, kinderprostitutie
informatica-explosie veroorzaakt nieuwe tweedeling in de samenleving
toenemende juridisering van de samenleving
individualisering van de vrijetijdsbesteding
individuele keuzevrijheid van jongeren wat betreft vrijetijdsbesteding: ouders
geven hen veel vrijheid
jongeren hebben over het algemeen meer keuzevrijheid, niet alleen wat betreft
vrijetijdsbesteding
jongeren hebben meer middelen voor vrijetijdsbesteding (o.m. internet, chatten)
niet alle jongeren hebben evenveel vrijheid om keuzes te maken
er is geen toenemende individualisering van jongeren
mobiliteit van jongeren wordt groter
commercialisering vrije tijd
toename van commercieel vrijetijdsbestedingsaanbod: zorgt voor concurrentie
maar biedt ook mogelijkheid tot samenwerking
commerciële sector is oneerlijke concurrent van jeugdwerk
er is geen vaste periode voor vrije tijd meer
de groeiende onafhankelijkheid van jongeren maakt dat ze op jongere leeftijd
reeds alleen met vrienden op reis gaan en niet meer ingaan op het aanbod van
groepsvakanties
mensen worden herleid tot e-mailadressen: er zijn minder persoonlijke contacten
agressieve marketingcampagnes voor jongeren (vb. alcoholpops)
jeugdwerk moet beroep doen op commerciële marketingtechnieken om haar
doelpubliek te bereiken
gebrek aan ruimte voor jongeren
prestatiemaatschappij: de lat wordt (ook) voor jongeren steeds hoger gelegd
er ontstaat een kloof tussen zij die wel flexibel zijn en zich gemakkelijk
aanpassen, zij die individualisering zien als een kans tot zelfontplooiing, zij die
wel profiteren van vorming en hulpverlening door maatschappelijke instellingen
en zij die dit niet kunnen
de kunstmatige pogingen om één generatiebeeld te schetsen verbergen de sterke
ongelijkheid in de leefsituatie van jongeren: die ongelijkheid hangt samen met
leeftijd, sekse, ouderlijk milieu, opleidingsniveau en etnische achtergrond
2
-
-
-
een hele groep jongeren dreigt de binding met de samenleving en haar
instellingen te verliezen en in een isolement terecht te komen of de samenleving
de rug toe te keren
verzakelijking, opportunisme, verhoogde prestatieverwachtingen
markt van creativiteit en kunstbeweging is toegenomen
meer aandacht gaat naar resultaat dan naar proces
intrede economisch denken in social-profitsector
tendens naar professionalisering in de jeugdsector
heropwaardering middenveld
seksuele andersgeaardheid wordt meer aanvaard
onverdraagzaamheid tegen het anderszijn neemt toe
inclusie van personen met een handicap gaat erop vooruit
sociale afkomst bepaalt nog vaak het vrijetijdspatroon van de jongere
minderheid van Vlamingen leeft in situatie van achterstelling of kansarmoede
er wordt meer rekening gehouden met de mening van jongeren
dialoog tussen ouderen en jongeren neemt af
aandacht voor intergenerationele initiatieven
groot aantal zelfmoorden bij jongeren
almaar meer 12-plussers gebruiken drugs en alcohol
belang van vrienden voor kinderen en jongeren; vrienden vormen een peer
group waarbinnen niet alleen onderlinge steun wordt ervaren, maar waarbinnen
leren van elkaar een hoog gewicht krijgt: het individu krijgt doorheen de groep de
kans om als persoon uit te groeien, om kennis op te doen, en om vaardigheden
en houdingen te ontwikkelen
jongeren ondersteunen elkaar in kleine en grote kopzorgen, zoeken samen naar
oplossingen en leren van elkaars vragen en problemen
jongeren meten zich een stijl aan waarmee ze zich als individu profileren, en
waarmee ze zich inschakelen in een bredere subcultuur
het verenigingsleven levert een positieve bijdrage aan de socialisatie tot
democratisch burgerschap
grote maatschappelijke belangstelling voor geweld, geweld bij jongeren,
(jeugd)criminaliteit
onveiligheidsgevoelens en nultolerantie - onverdraagzaamheid t.a.v. jongeren
algemene intolerantie
andersglobalisme (of anti-globalisme) als nieuwe, grote sociale en internationale
beweging
kinderrechten zijn belangrijker geworden
tophoppen is een trend: jongeren voeren actie op alle belangrijke
topontmoetingen, omdat het hip is
jongeren worden mondiger en verwachten participatiemogelijkheden
kinderen en jongeren zijn volwaardige deelnemers aan de samenleving
pestgedrag is sociaal onaanvaardbaar geworden
levenslang leren, permanente vorming en bijscholing zijn nodig
levenslang en levensbreed leren verlegt de aandacht naar andere inzichten en
vaardigheden naast het verwerven van kennis
huidige jeugd breekt radicaler met de (culturele) traditie dan voorgaande
generaties
er is een tendens merkbaar naar meer reflectie over kunst door en met jongeren
belang van niet-formele educatie
jeugdwerk is pionier op gebied van niet-formele educatie
3
-
-
-
-
-
jeugdwerk moet een plaats zijn waar kinderen en jongeren hun natuurlijke
creativiteit en zin in spelen en bewegen kunnen beleven
tijd voor talenonderwijs op school is ontoereikend
tijd voor kunst- en muziekonderwijs, voor onderwijs dat beroep doet op creativiteit
in plaats van op intellect, is ontoereikend
kunst en cultuur zijn sterke tegenkrachten tegen de verzuring van de samenleving
de school staat almaar meer in functie van de economische realiteit: opleiding
met het oog op arbeid
nieuwe breuklijn in onze samenleving: de kloof tussen laag- en hooggeschoolden
(cultuurkloof tussen leerlingen uit ASO en leerlingen uit het BSO)
toenemende bewustwording van natuur- en milieuproblematiek
jongeren moeten informatie kunnen ontvangen die objectief en volledig is,
waardoor keuzes in alle vrijheid kunnen worden gemaakt.
voor jongeren die weinig of geen vrijheid hebben, is het belangrijk dat ze dankzij
de juiste informatie op de hoogte zijn van hun rechten en plichten. Hierdoor
werkt de informatie emancipatorisch in op jongeren
jongeren moeten vaardigheden kunnen ontwikkelen om informatie te beoordelen,
ermee om te gaan
Informatie vanuit de overheid ten aanzien van jongeren heeft vaak een
preventiedoelstelling
jongeren zijn meer dan in het verleden op zoek om hun eigen individuele
parcours binnen een doolhof aan kansen en mogelijkheden uit te stippelen.
Sociale participatie en een geïndividualiseerd leven zijn geen elkaar uitsluitende
begrippen
de begrippen 'jongeren' en 'jongerencultuur' worden veralgemeend en tot een
clichébeeld gereduceerd. Het woord 'jongerencultuur' is niet door jongeren
bedacht.
georganiseerde en niet-georganiseerde jongeren stellen dezelfde vragen, de
grenzen tussen de twee vervagen en beiden zijn op zoek naar begeleiding, naar
een oefenplek waar ze kunnen experimenteren, waar ze zich kunnen uitdrukken
in kunst en samenleving
jongeren zijn toleranter tegenover druggebruik, minderheden, overtredingen,
anderszijn
de uitgaanscultuur bij jongeren start op almaar jongere leeftijd
jongeren experimenteren in de marge van de maatschappij: ze tasten de grenzen
af tussen autonomie en geëngageerd maatschappelijk functioneren
er is nood aan meer diverse methodes en structurele kanalen die participatie
van jongeren bevorderen
aan jongerenparticipatie zijn ook gevaren verbonden: participatiedwang,
recuperatie, tijdrovende initiatieven
er zijn weinig smaakverschillen tussen jongeren uit de stad en
plattelandsjongeren: media, internet en tijdschriften bepalen de jongerensmaken
toegang tot beschermde natuurgebieden ligt niet voor de hand
Jeugd(werk) heeft drastisch tekort aan groene speelruimte
mensen vestigen zich op het platteland om aan de drukte en stress van de stad te
ontsnappen
het leren kennen van andere culturen, van andere gebruiken en gewoonten is de
basis om te komen tot een rechtvaardige wereld, waarin mensen in vrede
samenleven
4
-
de laatste jaren lijkt de aandacht van de samenleving voor de jeugd almaar toe
te nemen
er wordt vaker rekening gehouden met de mening van jongeren en er is een
grotere neiging om hen als mondige partij tegemoet te treden
nog nooit is de zorg om het individuele kind zo groot geweest en toch slagen
kinderen en jongeren er niet in om als groep gewaardeerd te worden
jongeren kunnen heden aanspraak maken op een toenemende sociaal-culturele
zelfstandigheid
Technologische en wetenschappelijke trends
-
snelle ontwikkeling informatie- en communicatietechnologie heeft ook
voordelen
ICT-kloof en 'information gap'
gsm, e-mail en chatten zijn belangrijke nieuwe communicatiemiddelen voor
jongeren: een radicale verandering
kracht van het internet minstens even belangrijk als de komst van telefoon of
televisie
internet biedt niet alleen kansen aan jongeren maar ook gevaren (verslaving,
misinformatie, misbruik)
groeiende complexiteit internet en ICT vergt nieuwe vaardigheden om hiermee
om te gaan. Het ontsluiten van die know how is een belangrijke opdracht
ICT veroorzaakt bewegingsarmoede
geslachtsverschillen in omgang met ICT: jongens blijken veel meer toegespitst op
computeren en internettoepassingen dan meisjes
PC is een eenzaam medium
meeste jongeren kunnen vlot werken met ICT-instrumenten
personen met een mentale handicap hebben het moeilijk met ICT
voordelen van internet: snelle communicatie over de hele wereld
toenemend belang van de media en vercommercialisering: alles wordt
entertainment
toegenomen mobiliteit heeft ook nadelen (o.m. voor milieu)
belang van de nieuwe multimedia
digitalisering geeft nieuw elan aan audiovisuele media
informatieovervloed
impact van de media op (jongeren)trends
er is zeer lage interesse voor wetenschap
nijpend tekort aan wetenschappelijke en technisch opgeleiden
Economische trends
-
toenemende economische ongelijkheid
mondialisering en liberalisering economie onder impuls van de multinationals
westen: algemene overconsumptie - ook consumptie van vrijetijdsproducten
duurzame ontwikkeling
groot deel van de bevolking is economisch niet actief
talenkennis is een belangrijk criterium voor het vinden van een job (en voor
sociale integratie)
5
-
stijgende jongerenwerkloosheid
zeer geringe tewerkstellingskansen bij allochtone jongeren
laaggeschoolden vormen een probleemgroep in het tewerkstellingsbeleid
neerwaartse conjunctuur verplicht een bepaalde categorie jongeren om een
betaalde vakantiejob te zoeken om hun (studie)onkosten te kunnen betalen
het enige antwoord op de economische globalisering is een politieke en
democratische mondialisering
Politieke trends
-
individualisme
individualisme betekent afbrokkeling van solidariteit, proteststemmen,
extreemrechtse partijen, eigenbelang
groei van extreem rechts in Europa
extreme partijen schoppen tegen de schenen van traditionele partijen: dit valt in
de smaak bij een jong publiek
kiezers hebben op verschillende wijzen maar massaal hun afkeer van politiek
getoond
vervlakking partijprogramma's: alle partijen beginnen op elkaar te lijken
politiek via de media
nieuwe 'flinkheid' als positief fenomeen: maatschappelijke problemen worden bij
naam genoemd - dit als antwoord op politieke correctheid
allochtonen nemen deel aan politiek proces
Europese eenmaking en de toenemende invloed daarvan op het dagelijks leven
te weinig sociaal Europa
oorlog en geweld in de wereld
overregulering van de samenleving
de complexiteit van de samenleving leidt tot meer en meer wetgeving en
administratieve procedures: beperking van de vrijheid is daar het gevolg van
jongeren hebben maar weinig interesse voor politiek
jongeren zijn niet stemgerechtigd
gebrek aan integraal plattelandsbeleid op de politieke agenda
6