Seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen tbs

Seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen tbs-klinieken
In alle instellingen waar mensen intensief met elkaar samenwerken komen (seksuele) relaties tussen
mensen voor. Dit geldt ook voor instellingen binnen de (geestelijke) gezondheidszorg en dus ook
voor forensisch psychiatrische centra (tbs-klinieken).
Een relatie kan ontstaan door (een samenloop van) meerdere factoren: verliefdheid, de sfeer op
een afdeling, het behandelklimaat, de pathologie van de patiënt, de stabiliteit van de
medewerker, de veiligheid binnen een team, et cetera.
Wanneer een medewerker de grens van professionele afstand heeft overschreden of heel bewust
kiest voor een relatie met de patiënt betekent dit:
dat de medewerker zijn/haar werk niet meer professioneel kan uitvoeren. Er is dan geen
sprake meer van een professionele behandelrelatie;
een risico voor de veiligheid, omdat een medewerker chantabel wordt;
altijd dat het arbeidscontract wordt beëindigd.
Meldingsplicht bij IGZ
Een forensisch psychiatrisch centrum (fpc) is verplicht seksueel misbruik waarbij een patiënt of
cliënt dan wel hulpverlener van de instelling is betrokken te melden bij de IGZ. Dit gebeurt ook.
Onder seksueel misbruik wordt verstaan:
Grensoverschrijdend seksueel gedrag, waarbij sprake is van lichamelijk, relationeel of geestelijk
overwicht en waarbij een patiënt of cliënt dan wel een hulpverlener is betrokken, uitgezonderd
hulpverleners onderling.
Melding bij politie/OM (vanaf april 2010)
Het hoofd van het fpc is bevoegd aangifte te doen bij de politie van grensoverschrijdend seksueel
gedrag tussen een medewerker en een patiënt van het fpc. De politie ontvangt de informatie
voor het opsporingsonderzoek. Het OM beoordeelt op basis van de aangifte van het fpc of
strafrechtelijk onderzoek volgt en eventuele vervolging wordt ingesteld.
Géén meldingsplicht bij de IGZ
Naast de gevallen die gemeld worden bij de IGZ/politie komt het voor dat een medewerker,
volgens de organisatie, de grens van ‘afstand en nabijheid’ overschrijdt. Daarbij is er geen sprake
van seksueel grensoverschrijdend gedrag of kan dit niet worden vastgesteld. Ook in een dergelijk
geval is het gangbaar dat de arbeidsovereenkomst van de medewerker wordt beëindigd.
In deze gevallen kan het vanzelfsprekend wel zo zijn dat er door medewerkers/patiënten
gesproken wordt van een (seksuele) relatie, terwijl dit niet officieel is vastgesteld. Een situatie
waarbij er geen sprake is van seksueel grensoverschrijdend gedrag of wanneer dit niet kan worden
vastgesteld hoeft niet gemeld te worden bij de IGZ c.q. de politie. Overigens gebeurt het
regelmatig dat ook deze voorvallen gemeld worden bij de IGZ.
Beleid
Wanneer een medewerker gevoelens voor een patiënt ontwikkeld en dit niet bespreekt met de
patiënt, maar wel met de leidinggevende, wordt gezamenlijk gekeken naar een oplossing. Dit
betekent altijd dat de behandelrelatie tussen de medewerker en de patiënt word beëindigd.
Wanneer een medewerker gevoelens voor een patiënt ontwikkeld en dit niet kenbaar maakt in de
organisatie, kan er een (seksuele) relatie ontstaan. Wanneer de organisatie signalen heeft die
wijzen op een relatie, volgt een onderzoek. Als blijkt dat de professionele afstand is overschreden,
betekent dit dat de arbeidsovereenkomst van de medewerker wordt beëindigd. Melding bij de
IGZ en het OM is verplicht wanneer het een seksuele relatie betreft. Ook wanneer het geen
seksuele relatie betreft wordt dit vaak gemeld bij de IGZ.
Bovenstaand beleid en het feit dat een seksuele relatie met een patiënt strafbaar is wordt
gecommuniceerd met een medewerker bij aanvang van het dienstverband. Ook is dit een
regelmatig terugkerend thema binnen de instellingen.
Bovenstaande is een gezamenlijke reactie van de forensisch psychiatrische centra naar aanleiding
van het EO-programma ‘Dit is de Dag’ van 12 februari.