Woordenlijst H8

Woordenlijst hoofdstuk 8: Onbedoelde effecten op het individuele niveau
Uses & Gratifications
theorie
Stimulus-respons
theorieën (soms ook
injectienaald-theorieën
genoemd hypodermic
needle-theories)
Sleepereffect
Media-effecten als
verwerkingsfout
Desensitization
Sensitization
Onderzoeken wat mensen met de media doen in plaats van
omgekeerd. Het effect van mediagebruik is een bepaalde
behoeftebevrediging.
Oudste effecttheorieën uit de communicatiewetenschap.
Simpel model, waarnemen v/e comm.boodschap heeft
onmiddellijk effect op de ontvanger => geen tussenliggende
factoren! Geen sprake van enige vorm van verwerking v/d
boodschap.
Automatisch, ongewilde effecten kunnen optreden bij
blootstelling aan propaganda – alsof het ongewild en
ongeweten onderhuids werd ‘ingespoten’.
*copycat-gedrag: mediaboodschappen letterlijk navolgen.
(Berkowitz, 1993)
*imitatie- of het besmettingseffect: niet bewust de
bedoeling hebben het negatieve gevolg v/h gedrag uit te
lokken. (Harris, 1989)
*trigger-effect: persoon die reeds de mentale ingesteldheid
of psychische voorbestemdheid heeft om een bepaald gedrag
te stellen, wordt daartoe aangestoken door een
mediaboodschap. (Berkowitz, 1993)
*Catharsis-effect: oude theorie die beweert dat
mediagebruik tot een ontlading kan leiden. Kijken naar
agressieve/gewelddadige films zou dan een uitlaatklep zijn
voor agressieve gedachten/gevoelens. De kijker kan zich
hierdoor ‘uitleven’ of geraakt zo (tijdelijk) van zijn
gevoelens/gedachten af. (Harris, 1989:188)
Feiten en argumenten makkelijker onthouden dan informatie
over de bron waaruit dit geleerd werd => na lange tijd soms
nog info herinneren zonder te herinneren hoe betrouwbaar
de bron was. Kennis kan dus jarenlang in het achterhoofd
blijven ‘slapen’ tot ze wordt opgeroepen door concrete
situaties. Info over betrouwbaarheid v/d bron is dan echter
al vergeten.
Mensen leren ook info over de realiteit van fictieve
mediaboodschappen. Enkel mogelijk als er een soort
verwerkingsfout optreedt = speciaal geval van
sleepereffect!! Info uit fictie kan ‘per vergissing’ onthouden
worden alsof het echte info is, maar kan niet zomaar als een
‘verwerkingsfout’ gezien worden.
Bij langdurige en/of regelmatige blootstelling aan
mediaboodschap die oorspronkelijk als schokkend of
onaangenaam ervaren werd tot een zekere gewenning leidt.
Positieve effecten: kinderen reageren beter in noodsituaties
of in therapeutische settings om mensen van allerlei angsten
af te helpen.
Schokkende info kan ook leiden tot een toename van
gevoeligheid. Emoties voelen die eerst nauwelijks gevoeld
Arousal
Agenda-setting
Zwijgspiraal
Cultivatietheorie
Storytelling
Receptietheorie
Data setting
Boundary setting
werden.
Allerlei vormen van ‘opwinding’: verhoogde hartslag,
adrenaline-opstoot, zweten etc. = korte termijneffect van
fysiologische aard
Mensen leiden iets af uit de aandacht die de media geven aan
bepaalde nieuwsfeiten, over het belang dat die feiten hebben
in de samenleving
Mensen distilleren een gevoel uit de media over welke
opvattingen door andere mensen aanvaard worden en welke
opvattingen men beter voor zichzelf houdt (=
cultivatietheorie van George Gerbner)
Theorie over socialisatie van de mediagebruiker.
Normen en waarden v/e samenleving worden het duidelijkst
geïllustreerd adhv verhalen over overtredingen ervan.
Verhaal kan ook verzonnen worden om zo aan de leden v/d
stam duidelijk te maken wat de norm is en wat de gevolgen
zijn v/d overtreding ervan.
Elk individu maakt een zeer persoonlijke interpretatie van
elke mediaboodschap waar hij/zij mee wordt
geconfronteerd. Ontvanger wordt als actief beschouwd zelfs
wanneer deze passief overkomt bij observatoren = ‘actieve
ontvangertheorieën’.
Mensen nemen ‘data’ in zich op die weinig afwijken van de
manier waarop ze in de media zijn voorgesteld
Het verder men zich van gewone percepties over hoe de
wereld in elkaar zit begeeft, en hoe dichter men bij opinies en
attitudes komt, des te meer moet de ontvanger de informatie
uit de media actief verwerken. Boodschap bepaalt niet wat
ontvanger gaat denken, maar helpt wel mee de grenzen
(boundries) te bepalen waarbinnen de ontvanger met de
informatie omgaat.