Effect van oogbewegingen op leren en onthouden

Gudrun Heinrichmeyer
Effect oogbewegingen op leren en onthouden
Als boven het onweer dreigt…
Psychotherapeute/NLP-trainer Gudrun ontdekte
weinig kon herinneren. Voor de meeste theoretische
Eerst zette ze in gedachten een weegschaal, een kom,
had precies begrepen wat ze moest doen en in welke
een spatel, een mes, een lepel, paneermeel, boter, sui-
volgorde.
ker, bloem, eieren, vanillesuiker en bakpoeder klaar op
Maar ik wou haar nog een stapje verder laten gaan: ik
de tafel. Vervolgens ging ze in gedachten de ingrediën-
wou dat ze het hele recept, zoals het op mijn blaadje
ten één voor één afwegen en de juiste hoeveelheden
stond, uit het hoofd zou leren. Ik zei haar net zo lang
met elkaar mengen. In gedachten verwarmde ze ook
naar het recept te kijken tot ze het met de ogen dicht
de oven voor, bestreek ze de bakvorm en bestrooide
als een foto linksboven in haar gezichtsveld kon zien.
bij haar werk binnen de arbeidsbemiddeling hoe
inhouden op school is een visuele inprenting de beste
die met paneermeel. Daarna voegde ze het beslag toe,
Op die manier had ze nu ook de tekst opgeslagen.
je oogbewegingen ook actief kunt inzetten voor
manier om ze te onthouden en nadien weer in het
zette het geheel in de oven en stelde de timer in. Ze
Verwonderd stelde Judith vast dat het zo veel gemak-
leren en onthouden. In onderstaand artikel legt
geheugen op te roepen. Mensen die zich de dingen op
stelde zich voor hoe ze, als de timer afging, de cake uit
kelijker was om informatie op te slaan en weer op te
ze het hoe en wat precies aan je uit.
een correcte manier herinneren, slagen hierin omdat ze
de oven nam en blij was met het resultaat. Klaar – het
roepen en ze nam zich voor te blijven oefenen tot de
Als we begrijpen op welke manier informatie door de
het schoolbord, het diagram of de bladzijde van het
hele recept in gedachten afgewerkt.
nieuwe datum voor ons seminar, zowat drie weken
schoolboek terug ‘zien’ en als het ware rechtstreeks
Na deze oefening vroeg ik haar wat er nou eigenlijk in
later. Ook bij de nieuwe afspraak kwam ze al wat eer-
hersens wordt verwerkt, wordt het plots een stuk een-
aflezen van hun innerlijke scherm.
het recept stond. Ze had alle instructies onthouden en
der, waardoor we opnieuw de kans hadden vooraf met
voudiger om dingen te leren en te onthouden. Dit blijkt
Dat deed Judith duidelijk niet. Zij sloeg de ogen neer
kon het recept met haar eigen woorden herhalen. Ze
elkaar te praten. Ik zag dat ze nu wél het gezichtsveld
ook uit het volgende, tragische maar veelzeggende
en keek naar beneden wanneer ze zich iets trachtte te
verhaal.
herinneren. Rechtsonder is de plaats van de kinesthetische verwerking. Daar roept 95 procent van de men-
Samen met een collega geef ik geregeld vierdaagse
sen lichamelijke gevoelens en bewegingen op: handig
seminars in het kader van een zogenaamde ‘case-
om je in te leven in praktische handelingen, maar niet
management maatregel’. Die opleidingen zijn bedoeld
om theoretische inhouden op te slaan. Linksonder is
voor mensen die al een hele tijd werkloos zijn –en die
dan weer de plek waar mensen naar kijken als ze met
volgens het Arbeidsbureau op meerdere vlakken
zichzelf praten – bijvoorbeeld wanneer ze zeggen dat
geremd zijn– om hen überhaupt nog een kans te
er hen niets te binnen valt…
geven op de arbeidsmarkt. Tijdens een van die seminars ontmoette ik de 28-jarige Judith (fictieve naam).
Eén van de problemen bij veel mensen in deze doel-
Ze was een halfuur te vroeg en vertelde me gelijk dat
groep van de arbeidsbemiddeling, is dat je te weinig op
zo’n cursus bij haar niets uit zou halen… Ze zou vast
ze kunt rekenen. Dat bleek ook op deze dag, toen
de rest van haar leven in de bijstand zitten: ze kon nu
maar twee van de geplande deelnemers kwamen opda-
eenmaal geen dingen onthouden. Ook op school had ze
gen. Mijn collega en ik besloten daarom het seminar
al moeite gehad om theoretische inhoud op te slaan in
naar een later moment te verschuiven. Maar ik maakte
haar geheugen.
wel tijd voor een persoonlijk gesprek met Judith.
Tijdens dat gesprek werden mijn eerste indrukken
Ik antwoordde haar dat het seminar zeker niet louter
bevestigd. Ik legde dit uit aan Judith en gaf haar de tip
theoretisch was, maar ook op de praktijk gericht, en
om, vanuit haar perspectief, naar linksboven te kijken
dat ze eerst maar eens moest afwachten hoe goed die
wanneer ze iets theoretisch in haar geheugen moest
praktijkgerichte oefeningen bij haar zouden lukken. We
opslaan. Zo kon ze een foto of film maken van het
raakten verder aan de praat en ik kwam te weten dat
gebeuren, de tekst of het beeld, die ze zich later
Judith buitengewoon onderwijs had gevolgd en daarna
gemakkelijker zou kunnen herinneren door opnieuw
met een opleiding huishoudelijk werk was begonnen.
naar linksboven te kijken. Terwijl ik dit zei, wees ik tel-
De praktijk ging zeer goed, maar ze had de lessen
kens weer met mijn hand in die richting en zij volgde
nooit afgemaakt: van de theorie kon ze immers niets
met haar ogen.
onthouden. Later had ze nooit werk gevonden, zelfs
Ze vertelde me dat ze tijdens haar opleiding huis-
niet als keukenhulp.
houdelijk werk veel moeite had om, bijvoorbeeld,
Het viel me op dat Judith tijdens het hele gesprek niet
recepten te onthouden. Ik schreef voor haar een
één keer naar boven keek. Nu is het bovenste
cakerecept op, een recept dat ik uit het hoofd
gezichtsveld volgens de NLP-oogbewegingspatronen bij
kende, en nam het regel voor regel met haar door,
uitstek het gebied waar visuele herinneringen en visu-
zoals zij het zelf altijd had gedaan. Alleen voerde
ele ‘constructies’ worden opgeroepen. Hier worden de
ze nu niet direct na elke regel uit wat er in de
dingen verwerkt die mensen gezien hebben; hier wor-
instructies stond, maar stelde ze zich de handelin-
den de beelden en films opgeslagen die mensen zelf
gen voor in een innerlijke film. Ik liet haar in gedach-
maken wanneer ze zich een voorstelling van iets vor-
ten ‘zien’ –als met haar eigen ogen– wat ze bij het uit-
men. Het verklaarde meteen waarom Judith zich zo
voeren van het recept deed, en in welke volgorde.
18
I N z i c h t
j a a r g a n g
1 4 / 3
Voortaan geen
boodschappenlijstjes
meer nodig....
D e
T i j d l i j n
v a n
N L P
-
d e e l
5
19
links- en rechtsboven gebruikte. Ik was benieuwd naar
Het seminar begon en Judith werkte enthousiast mee.
haar ervaringen en vroeg haar of ze nu beter kon
Toen de dag er bijna op zat, stelde ze spontaan voor
leren. Met een brede grijns vertelde Judith dat ze nu
om een korte samenvatting te geven van wat we had-
alles kon onthouden wat ze maar wilde.
den geleerd. Ze gaf een beknopt, maar zeer nauwkeu-
Sinds onze vorige ontmoeting had ze bij het inkopen
rig verslag van de dag. En dat deed ze ook de volgen-
doen niet eens meer een lijstje nodig. Alles zat netjes
de drie dagen.
in haar hoofd: niet alleen het lijstje, maar een film
waarin ze al van tevoren beleefde hoe ze door de
Hoe kwam het nu dat Judith tot voor onze ontmoeting
supermarkt loopt en alles wat ze nodig heeft in haar
nooit gebruik had gemaakt van dat visuele deel om
wagentje legt. Bovendien was het haar opgevallen dat
dingen te onthouden? Dat ontdekte ik toen ze de laat-
ze ook de inhoud van krantenartikels die haar boeiden,
ste dag vertelde over haar opvliegende vader en haar
veel beter kon onthouden. Ze had zichzelf erop betrapt
strenge leraar in het eerste leerjaar. Beiden hadden
dat ze bij alles wat ze las en hoorde, innerlijke films
haar vaak berispt en uitgescholden, terwijl ze verplicht
was gaan maken. En die kon ze zich heel precies herin-
werd hen in de ogen te kijken. Ze was toen nog klein
neren. En als ze zich een tekst moest herinneren, vond
en moest dus naar boven kijken. De vader en de leraar
ze die gewoon als beeld terug in haar hoofd.
stonden meestal voor haar, dus Judith moest ver naar
De te herinneren tekst:
als een beeld in je hoofd
boven kijken. Zo had ze geleerd dat de situatie vaak
onaangenaam werd als ze de blik naar boven wendde.
En daarom was ze het zoveel mogelijk gaan vermijden
om naar boven te kijken – wat haar uiteindelijk zulke
leerproblemen zou bezorgen, dat ze in het bijzonder
onderwijs zou belanden.
Gudrun Heinrichmeyer is klinisch psychologe/psychotherapeute, NLP-trainer (DVNLP) en kunstenares in Hemer, Duitsland. Ze werkt als leerlingbegeleidster en als managementconsultant op
gebied van organisatieontwikkeling, conflictbeheersing en coaching binnen het bedrijfsleven en
het Onderwijs.
Wat betekent dit nu voor leerkrachten? Wel, volgens
mij is het zeer belangrijk dat zij de NLP-patronen in
verband met oogbewegingen kennen en kunnen
Voor meer info en contact:
www.gudrun-heinrichmeyer.com
gebruiken. Leerkrachten moeten de blik van leerlingen
naar boven leiden op het moment dat ze informatie
moeten opslaan en moeten hun leerlingen erop wijzen
dat ze kennis op een betrouwbare en gemakkelijke
manier kunnen oproepen door op dat moment opnieuw
naar boven te kijken.
Zo kunnen ze dit verwerkingspatroon, dat succesvolle
leerlingen al toepassen, voor alle leerlingen toegankelijk maken.
Bij dit alles is natuurlijk ook een goede sfeer in de klas
belangrijk. Want niemand kijkt graag naar boven, wanSchilderij: Gudrun Heinrichmeyer (Galerie: website Gudrun)
20
neer daar dreigende onweerswolken hangen.
I N z i c h t
j a a r g a n g
1 4 / 3
D e
T i j d l i j n
v a n
N L P
-
d e e l
5
Gudrun Heinrichmeyer
21