Verkleurde vergrijzing : toekomstperspectieven in de

Samen zorg dragen voor elkaar
Brussel 29 september 2011
1.
Het onderzoek van 2001
2.
Nieuw onderzoek: stand van zaken
3.
De toekomst
De achtergrond van allochtone ouderen
Migratiegeschiedenis
Zorgdilemma
Terugkeerdilemma
Gemeenschappelijke kenmerken: lage sociale klasse
Onbekendheid met diensten – toegankelijkheid
Financiële drempels
Gebrekkige kennis lichaam
Typische problemen van allochtone ouderen
Taal
Cultuur, religie, voeding
Belang van de groep
Visie over hulpverlening
Moeilijkheden volgen uit hun lage sociale positie (zoals bij
Vlamingen), daarom:
integraal beleid
vertalen van de aanpak in algemene maatregelen (niet in specifieke
maatregelen – vb voeding die is afgestemd op de gewoonten van de
ouderen)
Ook problemen specifiek voor allochtonen (en niet enkel voor
ouderen), daarom:
integrale aanpak en categoriaal waar nodig
Risico van dualisering
De inzichten blijven overeind
Vier domeinen in Kwaliteit van Leven
Lichamelijk welbevinden en gezondheid
Woon en leefomgeving
Sociaal welbevinden participatie
Mentaal welbevinden
Aspecten:
uiterlijke verzorging en goede hygiëne plus cultuurgebonden elementen
(douches, kroeshaar) – eten (gekoppeld aan religie en cultuur)
Gelijkenissen:
moeite met lichamelijke beperkingen en afhankelijkheid van anderen
er netjes en verzorgd uit te zien
de persoonlijke verzorging en hygiëne
Verschillende gezondheidsbeleving
Ifv migratiegeschiedenis: zwaar werk
Heimwee, eenzaamheid
Meer chronische aandoeningen (oiv leefstijlfactoren)
lage mate van sociaal-culturele integratie meer: suikerziekte en
hartaandoeningen dan met een hogere
Aspecten
Woonsituatie, hygiëne, dagritme, ervaren veiligheid
Veel overeenkomsten
behoefte aan eigen, grote kamer en kans om mensen te
ontvangen
wens dat de huishoudelijke verzorging gebeurt zoals men
dat gewend is
wens om het eigen dagritme te kunnen bepalen
nabijheid van goede buurtvoorzieningen en winkels
belangrijk;
Aspecten
sociale contacten en het ondernemen van activiteiten in
gemeenschappelijk verband
Gemeenschappelijk
voor steun en gezelschap is contact met de kinderen;
instrumentele en emotionele steun
Verschil
Voor allochtonen: rol van taal (bv voor contacten met
hulpverleners)
Aspecten
eigen identiteit, ouder worden, zelfstandigheid en
afhankelijkheid, belang van bestaanszekerheid, leren, aandacht
van en geluk met de kinderen en overige familie, van betekenis
zijn voor anderen, naar buiten gaan, omgaan met emoties,
bejegening en religie
Problemen :
Gevoelens van eenzaamheid en verveling, onverwerkte
gebeurtenissen uit het verleden, verbroken of verstoord contact
met kinderen of heimwee maken de kwaliteit van leven minder
Factoren die positief bijdragen
hebben van bestaanszekerheid, aandacht van kinderen en familie of van
betekenis zijn voor anderen
Gemeenschappelijk
ingrijpende gebeurtenissen, zoals overlijden van partner of kinderen, en
eenzaamheid de kwaliteit van leven mede bepalen.
blijven “leren
Beschermende factoren
Een bovenmodaal inkomen, deelname aan het arbeidsproces, een netwerk
van sociale contacten, een redelijke tot goede taalbeheersing, een redelijke
gezondheid en een actief sociaal leven bevorderend zijn voor een staat van
wel-zijn en wel-bevinden
Door sociale participatie sociale uitsluiting voorkomen.
Verschillen tussen migrantengroepen onderling
Er gebeurt veel door vele partijen maar geen continuïteit en
samenhang
Succesvolle voorbeelden: kenmerken
Projecten, worden in samenwerking met andere partijen ontwikkeld en
uitgevoerd
De vraag komt vanuit de doelgroep en aanbod wordt niet van buitenaf
opgelegd
Activiteiten zijn kleinschalig
Beleid
Om diversiteit goed en realistisch aan bod te brengen is beleid nodig
(zowel overheid als instellingen en organisaties)
Vaardigheid om etnische diversiteit goed te hanteren komt ook de
diversiteit binnen de Vlaamse ouderen goed te hanteren
Relationele praktijken
Informatie volstaat niet; goede zorg op maat start met goede dialoog met
alle partners
Cliënten moeten van bij begin weten wat ze kunnen verwachten
Baseren op regels die gelden voor iedereen (vb voor iedere aangepaste
voeding)
Diversiteit door samenwerking van instellingen met integratiecentra en met
de zelforganisaties
En er is een paradigmashift nodig !
Een nieuwe benadering
Tot nog toe: deficit model - hier staat de “waarderende benadering” tegenover
Waarderend omgaan met allochtone ouderen:
niet de focus op de problemen maar op de krachten.
Kapitaal (psychologisch en sociaal)
Ervaringskennis (vanuit een insiderperspectief)
Empowerment
Versterken van veerkracht (intrapersoonlijk),
Kritisch bewustzijn in relaties (interpersoonlijk) en
timuleren van participatie (gedrag).