De voortplantingsorganen

De voortplantingsorganen
van de man en vrouw
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Bij de geboorte

Primaire voortplantingsorganen: bij de
geboorte al aanwezig.

Penis, vagina, schaamlippen, eierstokken,
ballen, etc.
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Puberteit



Begin van
zaadproductie bij de
man en de eerste
rijping en eisprong
bij de vrouw.
Onder invloed van
hormonen uit de
hypofyse.
Wat zijn hormonen?
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Hormonen




Boodschappers in je lichaam.
Hormonen worden verspreid door de
bloedbaan
Alleen cellen die receptoren voor een bepaald
hormoon hebben kunnen hierop reageren.
Een receptor is een eiwit die meestal in het
celmembraan van een cel zit en waaraan een
hormoon zich kan binden.
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Puberteit



Hormonen via de bloedbaan naar de
geslachtsorganen
zetten daar de geslachtsorganen aan tot
zaad- of eicelproductie
geslachtsorganen maken ook hormonen
aan:


vrouw: Oestrogeen en progesteron
man: testosteron
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Puberteit

de hormonen testosteron (man) en
oestrogeen (vrouw) zorgen voor de
secundaire geslachtskenmerken.




borsten
spiergroei
haargroei onder de oksels en in de schaamstreek
enzovoort
Havo 4 - thema 3: voortplanting
het mannelijke
voortplantingsorgaan
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Sperma



Aanmaak zaadcellen in de teelballen
Zaadcellen worden opgeslagen in de bijballen
Sperma bestaat uit:




zaadblaasjes vocht
prostaatvocht
Zaadcellen 50 tot 200
miljoen per zaadlozing
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Sperma
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Ejaculatie



wordt ook klaarkomen genoemd
door stimulatie van de stijve penis van
de man (vooral de eikel)
bij klaarkomen komt sperma vrij via de
urinebuis
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Ejaculatie
Havo 4 - thema 3: voortplanting
het vrouwelijke
voortplantingsorgaan
Let op: zaadcellen zijn niet
op schaal.
Havo 4 - thema 3: voortplanting
De baarmoeder
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Eisprong (ovulatie)




eitjes rijpen in de eierstokken, in follikels
elke 4 weken verlaat een rijp eitje een
eierstok
meestal wisselen de eierstokken elkaar af
eitje gaat via de eierstok naar de baarmoeder
Havo 4 - thema 3: voortplanting
eisprong (ovulatie)
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Eisprong (ovulatie)



Wanneer een rijp eitje sperma tegenkomt
vindt er bevruchting plaats (in de eileider!)
Een bevrucht eitje nestelt zich in het
baarmoederslijmvlies in en ontwikkelt zich
daar. (Innesteling)
Eitje gaat kapot naar 12 tot 24 uur wanneer
het niet is bevrucht.
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Hypofyse



Hormoonklier in de
hersenen
Onder invloed van de
Hypothalamus.
Hypofyse maakt twee voor
het voortplantingstelsel
belangrijke hormonen:


FSH
LH
Havo 4 - thema 3: voortplanting
LH en FSH bij de man




FSH stimuleert de zaadproductie in de teelballen
LH stimuleert de aanmaak van testosteron in
speciale cellen in de teelballen, de interstitiële
cellen (=tussenliggende cellen).
Testosteron stimuleert de secundaire
geslachtskenmerken, de zaadproductie en remt
de aanmaak van LH en FSH in de hypofyse.
Zie ook afbeelding 15 op blz. 45 van je boek.
Havo 4 - thema 3: voortplanting
FSH en LH bij de vrouw



Onder invloed van FSH en LH rijpen een
aantal follikels in de eierstok van de vrouw.
Het grootste follikel zal overleven de andere
sterven af.
Het follikel produceert oestrogenen onder
invloed van FSH en LH.
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Eisprong (ovulatie)



Oestrogenen stimuleren de hypofyse tot
hogere productie FSH en LH
Door LH neemt follikel veel vocht op
Piek rond de 14de dag van de
menstruatiecyclus  barsten follikel en
vrijlaten eicel in eileider
=Eisprong (ovulatie)
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Corpus Luteum (gele lichaam)





Onder invloed van LH
Produceert progesteron
Negatieve terugkoppeling op de hypofyse en
dus de productie van LH
Wanneer er geen innesteling plaatsvindt, zal
het gele lichaam naar een aantal dagen
afgebroken worden bij gebrek aan LH.
Bij innesteling gaat het embryo zorgen voor
hormonen die het gele lichaam in stand
houden.
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Na de eisprong
Zonder innesteling
hypofyse
hypofyse
LH +
LH -
Gele lichaam
progesteron
-
Gele lichaam
+
Gevolg = menstruatie
en nieuwe cyclus
Havo 4 - thema 3: voortplanting
Bij innesteling
hypofyse
LH +
-
Gele lichaam
progesteron
+
Embryo
HCG
Havo 4 - thema 3: voortplanting
+