Tours et remparts d`Aigues

14D-cite? d'aigues-mortes NL:092006•PANTHEON_franc?ais
12/02/08
Geschiedenis Bezoek Kruistochten Protestantisme Informatie
18:18
Page 1
Geschiedenis Bezoek Kruistochten Protestantisme Informatie
L
Geschiedenis Bezoek Kruistochten Protestantisme Informatie
L
L
Geschiedenis Bezoek Kruistochten Protestantisme Informatie
L
Nederlands
Een kruisvaardershaven
Het protestante geheugen
Aigues-Mortes
Dagloner: arbeider die naar werk wordt betaald.
Deze merktekens zijn te vinden op middeleeuwse gebouwen en hierdoor kan de auteur van het
werk worden geïdentificeerd. In Aigues-Mortes
zijn meer dan 600 merken gevonden en alleen
de toren van Constance heeft er geen.
Edict van Nantes: door Henri IV afgekondigd in
1598; erkent het protestantse geloof in het
Franse koninkrijk. Het wordt in 1685 door
Lodewijk XIV ingetrokken.
Hugenoot: bijnaam die door de katholieken aan
de protestanten werd gegeven.
Phylloxera: parasiet van druiven. In de XIXde
eeuw werd hierdoor de Franse druiventeelt bijna
vernietigd, wat de economie en het landschap
heeft veranderd.
Strandwal: een stuk kust dat een baai geheel
insluit en zo een lagune kan isoleren.
De Heilige Oorlog
De toren van Constance,
gevangenis van de camisards
De stad van Lodewijk de Heilige
Praktische informatie
Hoewel het beveiligd is, is dit monument niet
zonder risico. Let goed op uw kinderen.
Gemiddelde duur van het bezoek: 1u15
Bepaalde rondleidingen met toelichting.
Aangepaste rondleidingen voor minder validen.
Het Centre des monuments nationaux geeft een collectie gidsen
uit over de Franse monumenten, die in diverse talen vertaald zijn.
De Éditions du patrimoine worden in de boekhandel verkocht.
Centre des monuments nationaux
Tours et remparts d’Aigues-Mortes
30220 Aigues-Mortes
tél. 04 66 53 61 55
fax 04 66 53 79 98
www.monuments-nationaux.fr
crédits photos P. Berthé © Centre des monuments nationaux, Paris. illustration Karine Bernard. conception Plein Sens, Anders. réalisation beau fixe. traduction Caractères et cætera. impression Néo-Typo, avril 2008.
Woordenlijst
Tussen de XIde en de XIIIde eeuw worden er
acht militaire expedities georganiseerd door de
christenen om het Heilige Land te heroveren op
de Moslims. De Kruistocht werd beschouwd als
de meest waardevolle pelgrimstocht en is voor
sommige christenen een gewetenszaak. Lodewijk
IX is erg gelovig en leidt de twee laatste kruistochten. Beide vetrekken uit Aigues-Mortes.
1248: naar Egypte
Al in 1246 wordt in Aigues-Mortes begonnen
met het verzamelen van uitrusting en levensmiddelen. Maar Lodewijk IX moet zijn vloot in
Marseille, Venetië en Genua aanvullen. In 1249
beschikt hij in Cyprus over 1.800 schepen, terwijl hij uit Aigues-Mortes vertrok met slechts
38 schepen. Zodra hij in Egypte aankomt, verovert de koning Damiette, maar zijn leger wordt
verslagen bij Mansourah in april 1250 en hijzelf
wordt gevangen genomen. Hij wordt tegen een
hoog bedrag vrijgelaten en blijft in Palestina tot
1254, waar hij de muren van de vrijplaatsen
laat verhogen.
1270: inscheping naar Tunesië
In 1270 komen de kruisvaarders weer naar de
haven van Aigues-Mortes voor een nieuwe expeditie. De inscheping vindt plaats op 1 juli 1270,
richting de Tunesische kust. De toekomstige
Lodewijk de Heilige sterft echter op 25 augustus in Carthago aan buikgriep.
Van 1575 tot 1622 is Aigues-Mortes één van de
acht veilige plaatsen voor protestanten. Op de
intrekking van het Edict van Nantes* in 1685
volgt echter een periode van onderdrukking, die
in de Languedoc en de Cevennen aan het begin
van de XVIIIde eeuw wordt gekenmerkt door de
“opstand van de camisards”. In 1686 wordt
onder andere de toren van Constance een
gevangenis voor hugenoten die zich niet willen
bekeren. In 1703 kan Abraham Mazel, chef van
de camisards, ontsnappen met zestien van zijn
medestanders.
Een vrouwengevangenis
Vanaf 1715 worden volksvrouwen, vaak uit de
Cevennen, opgesloten vanwege deelname aan
religieuze bijeenkomsten of daarvan slechts verdacht worden. Een van hen is Marie Durand,
een markant personage uit het protestantisme
en bijzonder standvastig in haar geloof. Zij
wordt aangehouden om haar broer Pierre,
dominee, te dwingen zich over te geven aan de
autoriteiten. Zij blijft 38 jaar gevangen zitten en
wordt in 1768 bevrijd. Aan haar wordt, zonder
bewijs, het woord ‘register’ toegeschreven
(‘verzetten’ in dialect), dat op de rand van het
ronde venster in de hoge zaal staat. Het is een
duidelijke kreet voor geloofsvrijheid. Tijdens de
tweehonderdjarige herdenking van de bevrijding
van de protestante gevangenen in 1968 wordt in
de Gouverneurswoning een monument onthuld
dat onder meer het verzet van Marie Durand
herdekt.
*Uitleg op de achterzijde van dit document.
Een haven in het binnenland
Aigues-Mortes wordt in 1240 gesticht op een
moerassige strandwal*, naar de wens van
Lodewijk IX, de toekomstige Lodewijk
de Heilige. Hij is zo
de eerste Franse
koning die over een
haven aan de
Middellandse Zee
beschikt en heerst er omringd door naburige
machten. Hij bouwt de toekomstige toren van
Constance, een nu verdwenen kasteel en legt
kanalen aan naar zee, Arles en Montpellier.
Vanuit Aigues-Mortes vertrekt hij op kruistocht
in 1348 en in 1270.
Haven en gevangenis van het
koninkrijk
Achter de vestingmuren wordt de haven in 1278
de enige zuidpoort van het koninkrijk. Er worden kruiden en wol verscheept. Marseille neemt
deze plaats in wanneer in 1481 de Provence
weer bij Frankrijk komt. Na de intrekking van
het Edict van Nantes* in 1685 verandert
Aigues-Mortes, vroegere protestantse stad, zijn
torens in een gevangenis voor hugenoten*.
Tussen stranden en wijngaarden
Rond 1875 wordt een tegen phylloxera
beschermde wijngaard geplant op grondgebied
van de stad die een nieuwe bloei kent dankzij de
mode van het baden in zee.
*Uitleg op de achterzijde van dit document.
14D-cite? d'aigues-mortes NL:092006•PANTHEON_franc?ais
12/02/08
18:18
Page 5
Geschiedenis Bezoek Kruistochten Protestantisme Informatie
L
N
Bijna intacte middeleeuwse
versterkingen
4
3
2
1
De toren van Constance
Deze toren werd voltooid in 1248 en is het enige
overblijfsel van het onder Lodewijk IX gebouwde
kasteel. Het was ongetwijfeld de toegangspoort,
volledig tegen inname ontworpen, vooral dankzij
6 meter dikke muren. Via een wenteltrap bereikt u
de verschillende verdiepingen van de toren.
1 De lage zaal is rond en heeft een gewelf met
twaalf kwartieren waarvan de spitsbogen op versierde kraagstenen rusten, die steunen op meerkantige pilaartjes. Er zijn vier schietgaten. Aan de
noordkant vormt een dubbele deur de ingang die
werd afgesloten door een valluik.
2 Via een ronde rondgang, een soort gang die hoog
in de dikte van de muur was gemaakt, kan de
ondergelegen zaal worden bewaakt.
3 De hoge zaal diende als protestante gevangenis in
de XVIIIde eeuw. De hal is opmerkelijk door de
kwaliteit van de versieringen.
4 Het terras vormt een ideale uitkijkpost en kijkt
hoog over de hele streek uit. In het torentje was
een baken gevestigd dat de schepen leidde en
ervoor zorgde dat zij hun douanerechten betaalden.
De 1.640 meter lange versterkingen van de stad
worden in twee fasen gebouwd: de eerste fase
onder Philips de Stoute en de tweede onder Philip
de Schone, die de ommuring tussen 1289 en 1300
laat voltooien. Deze wordt in de volgende eeuwen
aangepast aan de nieuwe wapens, vooral in het
noordelijke gedeelte, dat meer blootstond aan
aanvallen. Veel elementen dragen de merken van
dagloners*. De houten structuur, de daken en de
grachten zijn verdwenen. De verdedigingswerken
langs de ommuring, op de courtines, kunnen
verschillende vormen aannemen: toegangswerken,
dekkingstorens of hoektorens.
Salins
du Midi
Tour de la
Poudrière
Tour de
Villeneuve
Porte de la
Reine
Porte
des Cordeliers
Porte de l’Arsenal
Porte de la Marine
Porte des Galions
Arènes
Porte des Moulins
18
15
Porte de l’Organeau
17
16
Tour des
Bourguignons
11
Tour la
la Mèche
14
Porte
St-Antoine
Tour
du Sel
5
4
13 12
10
9
6
7
8
Porte
des Remblais
Porte
de la Gardette
3
1
2
Tour de
Constance
De noordelijke ommuring
Aan deze kant lag het kanaal dat naar de eerste
haven leidde. De verdwenen lagune vormde en
natuurlijke verdediging, versterkt door verdedigingswerken.
5 De poort van la Gardette is de militaire poort
van de stad, de enige die sporen van een ophaalbrug toont. Tussen de XVIde en de XVIIIde eeuw
is dit de enige toegang tot de stad. Vanaf de XIVde
eeuw werd de stad beschermd door de torenpoort
Carbonnière, 3,5 km noordelijker aan de weg.
6 De Villeneuve-toren is een mooi voorbeeld van
een hoektoren die een extra bescherming moest
vormen.
De oostelijke ommuring
De torens op dit gedeelte van de muur zijn een
veelgebruikte vluchtplaats geweest tijdens de strijd
tussen katholieken en protestanten. Sporen van
projectielen zijn nog zichtbaar.
De zuidelijke ommuring
Deze zijde wordt beschermd door een meer waar
al sinds de Oudheid op wordt gevaren en dat sinds
1278 een kade heeft. De voet van de muur wordt
in de XVIIIde eeuw opgehoogd met de aarde
afkomstig van de aanleg van het kanaal van
Beaucaire.
7 De poort van de Marine kreeg zijn naam door de
nabijheid van de haven. De handelswaar werd
verscheept in platbodems.
8 De poort der Galjoenen bezit gewelven die zijn
versierd met een minotaurus en een monnik die
met vogels spreekt.
9 De Molenpoort heet zo omdat er in de XVIIde
eeuw twee windmolens op stonden. Let op de
hoekstenen en met name de engel die een kroon
vasthoudt en de grijnzende oude man. De zoutpannen die in 1290 bij de stad zijn gevoegd, zijn
de ‘witte goudmijnen’, de grote rijkdom van de
stad. Hun ecosysteem is kenmerkend voor de hele
Camargue.
De westelijke ommuring
De noordwestelijke wijk is lange tijd een militaire
wijk geweest, met de paradeplaats en het huis van
de Gouverneur, in de XVIIde eeuw gebouwd op de
plaats van het koninklijke paleis, dat in 1421 is
afgebrand. In 1272 breidt de stad zijn territorium
naar deze kant uit door de bossen tot het meer
van Mauguio in te lijven.
De stad
Rond de Place Saint-Louis, het historische hart
van de stad, zijn verschillende oude gebouwen te
zien zoals het Kapucijner klooster uit de XVIIde
eeuw. Notre-Dame-des-Sablons, dat al in 1260
genoemd werd, is gebouwd voordat er sprake was
van een versterkte ommuring, toen Lodewijk de
Heilige nog leefde.
*Uitleg op de achterzijde van dit document.