juridische bescherming van wilsonbekwame mensen

JURIDISCHE BESCHERMING VAN
WILSONBEKWAME PERSONEN
KRACHTLIJNEN & GEEST VAN DE
NIEUWE WET
Luc Goutry
Ere-Volksvertegenwoordiger
ALGEMENE INLEIDING
1. meer dan één nacht ijs…
2. hervorming ingezet sedert 2003
3. 1 flexibel statuut voor brede doelgroep
4. antwoord op maatschappelijke dynamiek
5. de geest en filosofie van de nieuwe wet
6. krachtlijnen van de nieuwe wet





omkadering buiten-gerechtelijke bescherming
1 statuut bij 1 rechter
afgewogen bescherming : maatwerk
flexibel en evalueerbaar
emancipatorisch
7. het geloof zonder de werken is dood…

implementatie en gedragenheid
MEER DAN ÉÉN NACHT IJS…
WET
GOUTRY
2003 mbt VOORLOPIGE BEWINDVOERING
2003
: WET
GOUTRY
KRACHTLIJNEN

bewindvoering bij voorkeur door naastbestaanden
Naastbestaanden waar mogelijk, professionelen waar nodig

procedure toegankelijker en socialer maken

bevorderen van betrokkenheid beschermde persoon =
autonomiebeginsel

streven naar actieve lotsverbetering van beschermde persoon =
welzijnsbeginsel

invoering van “vertrouwenspersoon” als nieuwe rechtsfiguur

invoering mogelijkheid van voorafgaandelijke wilsverklaring
 blijvende anomalie : geen persoonsgebonden bescherming
2008 : WETSVOORSTEL L.GOUTRY
DOELSTELLINGEN


voorlopige bewindvoering uitbreiden met persoonsgebonden
bescherming
integratie van alle beschermingsstatuten in één systeem en bij
één rechter

niet enkel beschermingsmaatregel, ook ondersteunend

maatwerk en flexibiliteit

versterking van informele bescherming
AANPAK

zeer grondige toetsing en communicatie met het brede
“werkveld” en “belangenorganisaties”
voortdurende “bijstelling”
DE NIEUWE WET VAN 2013
OP DE BEWINDVOERING
TOEPASSINGSGEBIED
o
meerderjarig
o
wegens gezondheidstoestand
o
geheel of gedeeltelijk
o
tijdelijk of definitief
o
niet in staat zijn om belangen van
vermogensrechtelijke (goederen)
of persoonsgebonden aard
o
zelf behoorlijk waar te nemen
WILSONBEKWAAM = HANDELINGSONBEKWAAM
WILSONBEKWAAMHEID (POGING TOT DEFINITIE)
o
feitelijk niet in staat zijn
o
in mindere of meerdere mate
o
zelf beslissingen te nemen
o
met een goed en voldoende besef van de realiteit
o
om te kunnen afwegen
o
wat voordelig en nadelig is
o
op persoonlijk en materieel vlak
o
om op basis daarvan een bewuste keuze te kunnen maken
1 POLIVALENT STATUUT VOOR BREDE DOELGROEP
1.
Mentale beperking
•
•
•
•
2.
meestal aangeboren
onomkeerbaar
mogelijk evolutief (redelijk voorspelbaar)
levenslang ondersteunings – en zorgtraject
met ouders als belangrijke actoren
Psychische beperking
•
•
•
•
3.
meestal verworven na meerderjarigheid
omkeerbaar
evolutief (minder voorspelbaar)
kans op multi- problematiek (financieel, werk, relatie…)
Dementie
•
•
•
•
•
meestal op latere leeftijd
onomkeerbaar en evolutief
zware ondersteuningsbehoefte
belang van verworven vermogen
uitgebouwd sociaal en familiaal netwerk met meestal erfgenamen
HOOFDDOEL WET
o
AFGEWOGEN JURIDISCHE BESCHERMING
persoon
en / of
goederen
o
AFGEWOGEN ONDERSTEUNING
o
TEN DIENSTE VAN HULPVERLENING
AFGEWOGEN BESCHERMING EN ONDERSTEUNING


BUITEN-GERECHTELIJK = LASTGEVING
GERECHTELIJK = BEWINDVOERING
VIA BIJSTAND
VIA VERTEGENWOORDIGING
HUIDIGE REGELINGEN VERSMELTEN
 VERLENGDE MINDERJARIGHEID
congenitaal – perinataal
 persoon en goederen
 alles of niets (geen maatwerk)
rechter 1e aanleg

 VOORLOPIG BEWIND



onbekwaamheid vangt aan na meerderjarigheid
geen bescherming persoon
enkel bescherming goederen (maatwerk mogelijk)
vrederechter
HET NIEUWE
BESCHERMINGSSTATUUT
NIEUWE WET HARMONISEERT DE BESTAANDE STATUTEN
STATUTEN
VERLENGDE
MINDERJARIGHEID
VOORLOPIGE
BEWINDVOERING
PERSOON
X
GOEDEREN
FLEXIBEL
MAATWERK
1E AANLEG
GEEN
REKENSCHAP
X
X
BEVOEGD
X
X
VREDERECHTER
WEL
REKENSCHAP
NIEUWE WET : NOG ÉÉN BESCHERMINGSSTATUUT
= BEWINDVOERING
KRACHTLIJNEN NIEUWE WET
1) 1 statuut + 1 rechter (= vrederechter)
2) een multifunctioneel statuut voor diverse doelgroepen
3) bescherming mogelijk persoon en/of goederen
4) maatwerk + evalueerbaar
5) zowel vertegenwoordiging als bijstand mogelijk
6) versterken rol vertrouwenspersoon
7) versterken persoonsgerichte aanpak
8) betrekken sociaal netwerk
9) omkadering informele bescherming
10) compatibel met wet patiëntenrechten
DE GEEST VAN
DE NIEUWE WET
UITGANGSPUNT NIEUWE WET
= OPVOLGING PRINCIPES MENSENRECHTEN EN
ZELFBESCHIKKING


aanbeveling r(99)4 van de Raad van Europa
VN-conventie over de rechten van personen met een handicap
van 2006
BESCHERMING ENKEL VOLGENS :
1. NOODZAAK : op basis omstandige medico-sociale screening
2. SUBSIDIARITEIT : zo dicht mogelijk bij de persoon zelf
3. PROPORTIONALITEIT : in verhouding tot (on)bekwaamheid
“ZELF DOEN WAT KAN, ENKEL BESCHERMEN WAAR NODIG !”
PROPORTIONELE EN SUBSIDIAIRE BESCHERMING




uitgangsprincipe: persoon = bekwaam
bij gehele of gedeeltelijke onbekwaamheid
 vrederechter bepaalt waarvoor onbekwaam
 afweging en maatwerk
autonomie vergroot :
 na machtiging vrederechter : huwen, scheiden,
schenken, testeren..
 persoon wordt zoveel mogelijk betrokken en gehoord
bijstand als beginsel vertegenwoordiging als
uitzondering
″ HET GELOOF ZONDER DE
WERKEN IS DOOD ″ !
VASTSTELLINGEN IN DE PRAKTIJK
1) te dikwijls routinematige benadering door vrederechters en
griffiers
2) te weinig betrokkenheid beschermde personen
3) neiging tot overbescherming
4) te snel en te dikwijls professionele bewindvoerders
5) afstandelijkheid / slordigheid bij professionele bewindvoerders
6) te weinig ondersteuning van familiale bewindvoerders en
vertrouwenspersonen
HOOP DOET LEVEN !
o NIEUWE WET BIEDT VEEL MOGELIJKHEDEN
o TOEPASSING VRAAGT GRONDIGE AFWEGING