jaap valkhoff, 1910-1992

JAAP VALKHOFF, 1910-1992
DOOR MARTIN VALKHOFF
De artiest Jaap Valkhoff is op 3 juli 1992 aan de gevolgen van een
aanrijding in zijn vakantieverblijf Hoek van Holland op 81-jarige
leeftijd overleden. In zijn lange loopbaan trad hij op als accordeonist, saxofonist, komiek, zanger en als tekstschrijver en componist
van een aantal succesrijke Nederlandse liedjes.
Jacobus Valkhoff werd op 16 augustus 1910 in de Hendrikstraat
in Crooswijk geboren. Vanaf zijn derde jaar speelde hij accordeon. Zijn talent ontwikkelde zich snel, aanvankelijk in een aantal
accordeonverenigingen, later als solist, waarbij het belangrijkste
wapenfeit een solo-optreden in de concertzaal van het oude Doelegebouw aan de Coolsingel was. Hij was toen zeven jaar oud. Twee
zusters en een broer maakten zich ook het accordeonspel eigen en
zo ontstond het kwartet 'De 4 Valkhoffs'. Vooral met zijn oudste
zuster Marie werd Jaap een graag geziene attractie op bruiloften
en partijen.
Hoewel hij met zijn muzikale bijverdienste snel naam maakte in
Rotterdam en omgeving, stonden Jaap's ouders het pas op zijn zeventiende jaar toe dat hij beroepsmusicus werd. De eerste engagementen kreeg hij in een aantal orkestjes in de dansgelegenheden
aan de Schiedamsedijk, waarvan die in de Alcazar en de Cosmopoliet de langstlopende waren. Hij maakte, met zijn zuster Jopie
en zijn broer Arie, furore met het accordeontrio 'The Three
Hawkcourts'. Hun succes zorgde voor een aantal optredens voor
de AVRO-radiomicrofoon en veel boekingen door heel Nederland, tot in Duitsland toe. Het trio was, met enkele onderbrekingen, actief tot in 1934. In datzelfde jaar trouwde Jaap met Elisabeth Anna Maria (Bep) de Pijper. Een huwelijk dat 57 jaar, tot
zijn dood, zou standhouden.
In de jaren die volgden was Jaap te horen in diverse ensembles
in binnen- en buitenland. In toenemende mate nam hij in die orkesten de tenorsaxofoon ter hand, waarop hij sinds enige jaren een
uitstekend speler was geworden. Als accordeonist staat hij echter
te boek als de eerste Nederlander die swingende klanken op de
grammofoonplaat vastlegde. Dat was in 1937 met Secco's Gitanos
voor het Decca-label. In de loop van 1941 begon Jaap Valkhoff
175
57.
". Fo/o £r/isf Meuuwi/m/s.
zelf liedjes te schrijven, onder meer enkele goede swingfoxtrots,
waar tijdens de oorlogsjaren veel vraag naar was vanwege het verbod op het Amerikaanse en Britse repertoire. Hij zou sindsdien
meer dan 200 liedjes componeren. Het eerste werkje was 'Een melodie met een heel klein beetje rythme'. Enkele van zijn liedjes uit
die tijd zouden uitgroeien tot Nederlandse evergreens, zoals 'Diep
in mijn hart', 'Denk jij nog aan die tijd', en 'Ik ben verliefd op
een keukenmeid'.
Als muzikaal leider werd Jaap in 1943 ingelijfd bij het orkest
van de Deen Boyd Bachmann. Met diens revue verwierf hij zich
landelijke bekendheid, niet in de laatste plaats door zijn optreden
als (droog)komiek naast de extravagante Bachmann. Op de radio
werden zijn composities in die tijd regelmatig ten gehore gebracht,
met name door de op Amerikaanse leest geschoeide swingorkesten
van Dick Willebrandts en The Ramblers. Eind jaren veertig werd
Jaap orkestlid van Accordeola, het radiodansorkest van de
VARA. Dit gezelschap zou in de jaren vijftig uitgroeien tot het
best betaalde van het land, mede door de successen die het zou
boeken met de zangers Eddy Christiani en Max van Praag.
Tientallen plaatopnames werden gemaakt; als componist en arrangeur beleefde Jaap een vruchtbare periode. Dat uitte zich ook
in de samenwerking met zijn vanaf dat moment vaste tekstschrijver Hans Ruf Jr., met wie hij onder andere het Jordaan-repertoire
voor de Amsterdamse zangeres Tante Leen schreef. Het lied 'Oh
Johnny' werd haar grootste succes.
Halverwege de jaren vijftig vestigde hij zich, na een afwezigheid
van bijna twintig jaar, voorgoed in Rotterdam. Samen met zijn
broer Arie begon Jaap een aantal bars en café's, waar zij zelf het
amusement verzorgden. De 'Oase'-bar werd bij een grote groep
Rotterdammers legendarisch als artiestencafé. Jaap schreef in die
tijd zijn grootste succesnummer 'Hand in hand, kameraden' op
het voetbalelftal van Feyenoord, en in het Rotterdamse repertoire
'Langs de Maas', 'Dat kan alleen in Rotterdam' en 'Ik zie de haven al'. Na vijftien jaar horeca fungeerde hij nog als vervanger
van Piet Koopmans in het accordeontrio 'The Three Jacksons' en
ontving hij een gouden plaat voor de muzikale leiding voor de
langspeelplaat 'Remember Holland', een opdracht van de VVV in
1974.
In de laatste jaren van zijn leven genoot Jaap veel erkenning
voor zijn werk en werd hij vooral in de Maasstad meerdere malen
geëerd als aartsvader van het Rotterdamse lied. Een hoogtepunt
177
was zijn 70-jarig jubileum als musicus op 30 januari 1992, waarbij
hij door loco-burgemeester P.O. Vermeulen onderscheiden werd
met de Erasmusspeld wegens zijn verdiensten voor de stad Rotterdam.
Als beoefenaar van de lichte muziek in vrijwel al zijn vormen
behoorde Jaap Valkhoff tot de grootste van ons land, of zoals
Gerrit den Braber, programmamaker bij de AVRO, hem in zijn 'in
memoriam' noemde: 'Een volstrekt uniek figuur in de Nederlandse lichte muziek'.
Hij zal, zeker in de Maasstad, niet snel vergeten worden.
178