Mens en milieu Auteurs Marije de Boer ; Docent VM2 Buitenpost Laatst gewijzigd 25 november 2012 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/34808 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt. Inhoudsopgave Inleiding Beoordeling Milieuproblemen Opdracht 1 Opdracht 2 Klimaatverandering Opdracht 3 Opdracht 4 Afvalverwerking Opdracht 5 Opdracht 6 Bronnen Over dit lesmateriaal Pagina 1 Mens en milieu Inleiding In dit arrangement ga je uitzoeken wat de relatie is tussen de mens en zijn milieu. Je bekijkt wat de gevolgen zijn van het gedrag van de mens op het milieu. Je leert over afval, kijkt een film, kijkt eens kritisch naar je stagebedrijf en jezelf. Doel: Je kent de sleutelbegrippen die horen bij milieukwesties, bent je bewust van de oorzaak en de gevolgen van vervuiling en kan verantwoording nemen m.b.t. je eigen handellen. Beoordeling Voor je werk aan dit arrangement krijg je een cijfer. Dit cijfer is gebaseerd op onderstaande gegevens: Pagina 2 Mens en milieu Milieuproblemen Je gaat je nu verdiepen in allerlei milieuproblemen. Een van die problemen is het broeikaseffect. Je hoort er veel over in het nieuws maar wat is het eigenlijk, waardoor wordt het veroorzaakt, wat is er zo erg aan?, wat kunnen we eraan doen? Hier onder heb je een filmpje dat in vogelvlucht uitlegt wat de oorzaak en eventuele gevolgen zijn van het broeikas effect. kn.nu/ww672b961 (youtu.be) Opdracht 1 Hieronder vind je de link naar een bestand waarin opdrachten staan over de mens en het milieu. Je gaat deze opdrachten maken en kunt klikken op de blauwe links in het bestand om informatie te verkrijgen. Mens en Milieu kn.nu/ww.cdc7548 (doc, maken.wikiwijs.nl) Pagina 3 Mens en milieu Opdracht 2 In deze tijd is er veel aandacht in de politiek en in de media voor ons milieu. We zijn ons bewust dat het schoner moet en kan en dat we daar gezamenlijk verantwoordelijk voor zijn. Ook in het bedrijfsleven is het een belangrijk item. Op jouw stage zal je er ook mee te maken hebben. Hoe kan een stagebedrijf er voor zorgen dat hij zijn energie bespaart, afval verminderd, vervuiling beperkt? Maak een PowerPoint presentatie van over bovengenoemde onderwerpen m.b.t. jouw stagebedrijf Zoek 2 politieke partijen op en geef weer wat hun standpunten zijn t.o.v. het milieu Maak er een duidelijk overzicht van en geef bij beide standpunten je eigen mening Pagina 4 Mens en milieu Klimaatverandering De aarde is ziek, hij wordt steeds warmer. We merken het zelf ook al. Het weer is van slag. De zomers zijn tegenwoordig snikheet, een witte kerst komt bijna niet meer voor en in maart 2005 vroor het zelfs 20 graden. We krijgen ook steeds meer 'tropische' buien in Nederland, regelmatig hoor je dat kelders ondergelopen zijn. Maar waarom veranderdert het klimaat? De geleerden zijn het er nog niet helemaal over eens. Maar de kans, dat de mens een rol speelt, is groot. De uitlaatgassen uit onze auto's, de rook uit de fabrieken, drijfgassen in spuitbussen, het zorgt er allemaal voor dat de lucht viezer wordt en de ozonlaag dunner wordt. Ozon is een deeltje dat op zuurstof lijkt, maar in plaats van 2 zuurstofmolekulen die aan elkaar zitten en door de lucht zweven, zijn het er bij ozon 3. Dit oogenschijnlijk kleine verschil heeft een groot effect op de leefbaarheid op onze aardbol. Zonder ozonlaag zouden de stralen van de zon direct op aarde en op ons stralen. Hier kunnen wij helemaal niet tegen! In zonnestralen zitten ook gevaarlijke UV stralen die kanker veroorzaken. En zonder ozonlaag, zouden die zonnestralen direct weer terugkaatsen de ruimte in. Door de ozonlaag blijven die stralen, als onder een deken hangen en verwarmen zo het aardoppervlak. Zonder ozon zou het gemiddeld op aarde -18 graden Celcius zijn! De roet en stofdeeltjes van de uitlaatgassen en rook maken de lucht vies en slecht voor onze longen. Ook zorgen ze er voor dat de regendruppel in de wolken zuur worden doordat de vervuilende deeltjes oplossen in het water. Deze zure regen zorgt er weer voor dat onze gewassen slechter groeien en het oppervlakte water vervuilt. We willen dat onze gewassen goed groeien, en daarom voegen we meststoffen toe aan de bodem, maar ook gifstoffen wand we willen natuurlijk geen onkruid of ongedierte! Deze gif en mest stoffen komen via het water in de rest van ons ecosysteem terecht en brengen dit in de war. Vissen sterven, algen groeien exposief, eierschalen van vogels worden dunner, ijsberen worden ziek van wat wij op ons land spuiten... Maar we kunnen natuurlijk niet ineens overal mee stoppen. Geen mest stoffen, niks meer doen tegen plagen, geen auto meer rijden en geen deoderant meer spuiten. De oplossing moet gezocht worden in alternatieven. Opdracht 3 Pagina 5 Mens en milieu Je hebt nu al het één en ander over mens & milieu gehoord en uitgezocht. Maak een mindmap met als onderwerp: "Milieu" Mindmap: Met een Mind Map kun je alle informatie die je in je hoofd hebt opgeslagen eenvoudig vertalen naar een overzichtelijk schema op papier. Deze techniek geeft je de mogelijkheid om verder te denken dan je normaal zou doen. Je ziet nieuwe verbanden en kunt creatieve oplossingen bedenken. Zo’n Mind Map opzetten is helemaal niet zo moeilijk. Je zet een onderwerp centraal en gebruikt tekeningen, steekwoorden, kleur en symbolen om onderwerpen aan elkaar te koppelen. Hiernaast zie je een mindmap van iemand. Klik op de afbeelding voor een vergrootte versie. In het bestand hier onder vindt je de regels voor een effectieve mindmap. Regels mindmapping kn.nu/ww.ada1ca3 (docx, maken.wikiwijs.nl) Opdracht 4 Je gaat de film "The day after tomorrow" kijken. Deze film laat op een geweldige manier zien welke effecten het menselijk handelen zou kunnen hebben op het klimaat. Denk tijdens het kijken naar de film na over het volgende: Kan dit echt gebeuren? Welke invloed zou zo'n klimaatsverandering hebben op mijn leven? Pagina 6 Mens en milieu Na het kijken van de film bespreek je deze punten met je docent en klasgenoten. Maak na afloop een korte samenvatting van de bovengenoemde 3 punten en het gesprek in de klas. Trailer kn.nu/wwcfc7387 (youtu.be) Pagina 7 Mens en milieu Afvalverwerking Met z´n allen produceren we elke dag kilo´s afval. Er zijn veel verschillende soorten afval die allemaal op een eigen manier worden verwerkt. Lang niet al die methoden zijn milieuvriendelijk! Afvalverwerking speelt een grote rol in milieuvervuiling. Restafval: dat in de gewone vuilnisbak komt of de grijze container en opgehaald wordt door de vuilnisman. Restafval gaat naar de verbrandingsovens en het restproduct hierval is bijvoorbeeld afvalt voor de wegen, maar ook PVC en andere plastieke materialen zoals vuilniszakken maar ook fleece voor kleding. GFT afval: (groete, fruit en tuin) dat in de groene container wordt opgehaald of op de composthoop beland. GFT afval wordt omgezet in biomassa, compost of gaat de vergister in om er opnieuw energie van te maken. Glas: Gaat in de glasbak, vaak op kleur geselecteerd zodat het opnieuw gebruikt kan worden. Glas wordt na reiniging omgesmolten voor hergebruik. Klein chemisch afval: dit zijn bijvoorbeeld batterijen, (lege) verfblikken, spuitbussen maar ook verpakkingen of materiale met motorolie, koelvloeistof, brandstoffen e.d. Chemisch afval mag niet verbrand worden zoals restafval, dus gaat een eigen traject in zodat zo veel mogelijk te worden hergebruikt (denk aan de batterijen). Metaal: Oud ijzer, blik, koper e.d. is erg waardevol. Je kunt oud ijzer en koper inleveren bij de metaal handelaar waar je er een kiloprijs voor terug krijgt. Maar toch beland er veel metaal tussen het restafval. Met enorme magneten wordt zo veel mogelijk ijzer uit het restafval gehaald waarna het omgesmolten wordt en weer opnieuw gebruikt kan worden. Papier: Karton, en papier worden apart opgehaald en worden in een verwerkingsfabriek gewassen en vloeibaar gemaakt zodat het weer opnieuw geperst kan worden tot bruikbaar karton of gerecycled papier zoals toiletrol, verhuisdozen, toetspapier e.d. Riool: Ook produceren we heel veel afval wat via de riolen afgevoerd wordt. Ontlasting, water van de wasmachine, afwasmachine, uit de kraan, via de putten in de weg. Alles komt bij de waterzuivering. Daar filtert men de vaste massa er uit die vervolgens verbrand wordt zoals het restafval. De rest van het afvalwater gaat de waterzuivering in zodat alle schadelijke stoffen er Pagina 8 Mens en milieu uit worden gehaald en uiteindelijk weer bruikbaar drinkwater over blijft. Zwerfafval: Dit afval zwerft op straat of is in het milieu beland. Hier moet het op natuurlijke manier worden afgebroken maar kan het milieu veel schaden toebrengen! Opdracht 5 Er komt heel veel kijken bij afvalverwerking zoals: op welke manieren wordt het in Nederland gedaan? Welke andere manieren zijn er? Wat is er schadelijk aan? Op welke manier kan het beter? In onderstaand filmpje zie je 2 studenten die op onderzoek gaan naar verschillende soorten afvalen en hoe het afvalverwerkingsbedrijf ROVA werkt. kn.nu/ww5159da7 (youtu.be) In het filmpje kwam al even naar boven dat er in de afgelopen decenia erg veel verandert is qua afvalverwerking. Ook werd er over de toekomst gesproken zoals met het asbest. Dat wordt nu opgeslagen op centrale plaatsen en als er in de toekomst ooit een manier wordt gevonden om dit afval duurzaam te verwerken of af te breken dan halen we het weer tevoorschijn en verwerken het. Nucleair afval is ook zo'n probleem. Dat wordt ook opgeslagen in de hoop dat we er later iets mee kunnen. Maak nu een 2-luik over het verschil van afvalverwerking tussen "vroeger" en "nu". Je doet dit door 2 verschillende gekleurde A4-tjes te pakken. De ene plak je vol met plaatjes, knutselwerkjes, stukjes materiaal, leuzes, krantekoppen e.d. over afval en afval verwerking VROEGER en de andere over NU. Wees creatief! Je plakt je A4-tjes naast elkaar op een A2 of stuk karton waarboven je de titel zet: AFVAL Dit hangt je docent op in het lokaal Je werkt in tweetallen Pagina 9 Mens en milieu Opdracht 6 1. Wat betekennen de onderstaande logo's? 2. Geef bij ieder logo ook een voorbeeld van een product wat hier onder valt. 3. Kijk nu thuis in de voorraad kast of op school. Maak foto's van de keurmerken die je op verpakkingen vindt. 4. Vul onderstaande tabel in: 5. Vind je jezelf milieubewust? Waarom wel/ niet? Pagina 10 Mens en milieu Bronnen Informatie: - LOB Groensector van Maatwerk+ (uitgeverij Edith 5) - Digischool - AOC Friesland - Mindmapping: www.trainyourbrain.tv Afbeeldingen: - Google Filmpjes: - Day after tomorrow (via YouTube.nl) 20th Century FOX - Duurzaam afval (via YouTube.nl) Hogeschool Windesheim - Broeikas effect (via YouTube.nl) Lex van Hees Pagina 11 Mens en milieu Over dit lesmateriaal Colofon Auteurs Marije de Boer ; Docent VM2 Buitenpost Laatst gewijzigd 25 november 2012 om 13:50 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VWO 2; VO; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; HAVO 4; HAVO 1; VMBO theoretische leerweg, 4; VWO 6; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 5; Praktijkonderwijs; VWO 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; HAVO 2; VMBO gemengde leerweg, 4; VWO 5; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3; Leerinhoud en Biologie; Verzorging; Maatschappijleer; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 0 uur en 50 minuten Trefwoorden afval, afval verwerking, broeikaseffect, klimaat, milieu, milieuprobleem Bronnen Bron Type https://youtu.be/awq8r8_NvPw https://youtu.be/awq8r8_NvPw Video Trailer https://youtu.be/Cs56_GqTyIQ Video Pagina 12 Mens en milieu Bron Type https://youtu.be/40rz830K3yc https://youtu.be/40rz830K3yc Video Pagina 13 Mens en milieu