Historisch overzicht versies RBM II Hieronder een overzicht

-
Rijkswaterstaat Water,
Verkeer en Leefomgeving
Schoemakerstraat 97
2628 VK Delft
Postbus 5044
2600 GA Delft
T 088 7982222
F 088 7982999
www.rijkswaterstaat.nl
Historisch overzicht versies RBM II
Contactpersoon
Helpdesk RBM II
[email protected]
Datum
14 januari 2014
Hieronder een overzicht van de verschillende versies van RBM II die zijn
uitgebracht en een toelichting op de belangrijkste verschillen met voorgaande
versies.
Bijlage(n)
1
Versie 2.3, build 535, 14 november 2013
De functionaliteit van RBM II versie 2.3 is identiek aan de functionaliteit van
versie 2.2. Het rekenhart van RBM II versie 2.3 is identiek aan dat van versie 2.2.
Versie 2.3 is een service-update, waarbij de volgende aanpassingen zijn gedaan:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
De RBM gaf een fout bij de risicoberekeningen als een lijnstuk met lengte
0 is ingevoerd. Voor deze fout is nu een aparte melding gemaakt.
De foutmelding bij het openen van bebouwing tijdens het laden van een
nieuw project is gefixed.
Eventuele foutmeldingen worden zichtbaar en worden verwijderd na een
click op de 'OK' button.
Bij het inlezen van een corrupt projectbestand wordt een expliciete foutmelding gegeven.
Bij een poging tot het openen van een niet bestaand bestand via de optie
'recente projecten' is de gegeven foutmelding aangepast.
Het bestand inetwh32.dll is aan de installatie bestanden toegevoegd.
De controle op de invoer van het aantal mensen in woonbebouwing is aangescherpt.
De controle op de invoer van negatieve waarden voor transportaantallen is
aangescherpt.
De controle op de invoer van de fractie binnenshuis bij evenementen is
aangescherpt.
De routine voor het laden van een bebouwingsbestand is verbeterd.
De opties voor het opslaan van rapportage als .txt, .xls en .rtf bestanden
zijn uit keuzelijst verwijderd.
De rapportage van data die niet van toepassing zijn is aangepast. In het
rapport wordt nu de waarde 0 zichtbaar in plaats van een getal van 8 cijfers waar de berekening uitgaat van 0 pers/ha.
In de rapportage komen bebouwingsobjecten niet meer dubbel voor.
Bij het opstarten van RBM II kunnen alle werkbalken nu in- en uitgeschakeld worden.
Na de berekening van het groepsrisico, komt de GR grafiek niet meer automatisch in beeld. Deze GR-grafiek kan bekeken worden na een klik op
de knop ‘Toon GR-grafiek’ in de knoppenbalk.
Pagina 1 van 7
•
Bij een spoortraject is voor de eigenschap ‘wissels’ de optie <standaard>
verwijderd. De keuze is nu tussen <ja> en <nee>.
Versie 2.2, build 503, augustus 2012
Rijkswaterstaat Water,
Verkeer en Leefomgeving
Datum
14 januari 2014
De functionaliteit van RBM II versie 2.2 is identiek aan de functionaliteit van
versie 2.0. Het rekenhart van RBM II versie 2.2 is identiek aan dat van versie 2.0.
In versie 2.2 zijn een aantal bugs opgelost:
•
•
•
•
Enkele kleine afwijkingen in de effectafstanden in enkele scenario’s zijn
gecorrigeerd.
Projectfiles die met versie 1.3 zijn aangemaakt kunnen worden ingelezen.
Bebouwingsbestanden kunnen worden geëxporteerd.
Bebouwingsbestanden kunnen worden geïmporteerd.
Versie 2.0, build 270, november 2011.
In versie 2.0 van het RBM II is het mogelijk gemaakt om met populatie gegevens
uit het nationaal populatiebestand te werken. De belangrijkste aanpassingen zijn:
•
•
Met RBM II kan een aanvraagfile worden gegenereerd waarmee de bevolkingsgegevens door het bevoegde gezag kunnen worden aangevraagd bij
de website http://www.populatiebestandgr.vrom.nl (deze website is sinds
1 januari 2013 uit de lucht, onduidelijk is of en wanneer hij weer online zal
gaan). De geretourneerde file met de gevraagde gegevens kan vervolgens
direct met RBM II worden ingelezen.
RBM II kan de gridlayers die met een gedownload bestand van de populator worden geleverd, lezen en in berekeningen gebruiken.
Er zijn een aantal zaken in RBM II aangepast om met de bevolkingsgegevens uit
het populatiebestand te kunnen rekenen. De belangrijkste wijziging is dat de
bevolking voor een belangrijk deel wordt vastgelegd in twee grid layers, één voor
de dag en één voor de nacht.
Versie 1.3, build 247, november 2008
De belangrijkste verschillen met de voorgaande versie (1.2.1) zijn:
•
•
De problemen met het invoeren, opslaan en inlezen van bevolkingsbestanden in versie 1.2.1. zijn in versie 1.3 verholpen.
In versie 1.1.1.7. en 1.2 werden de risico's van gaswolkexplosies (bij
transporten van brandbare gassen over weg en water) foutief berekend.
Dit is in versie 1.3 hersteld. In bijlage 1 van deze memo vindt u hier meer
informatie over.
N.B. bestanden gemaakt met eerdere versies van RMBII kunnen worden
ingelezen. Let er daarbij wel op dat de bevolkingsaantallen in absolute aantallen
zijn opgeslagen en niet in 1/m2 of 1 /ha.
Versie 1.2.1 build 222 mei 2008:
Pagina 2 van 7
•
T.o.v. versie 1.2.1. build 180 zijn enkele problemen met de invoer van bevolkingsbestanden verholpen.
Versie 1.2.1 build 180 maart 2008:
•
Rijkswaterstaat Water,
Verkeer en Leefomgeving
Datum
14 januari 2014
In het kader van de ontwikkeling van het basisnet en de toepasbaarheid
van RBM II zijn diverse modelwijzigingen toegepast:
o Het vereenvoudigde model voor de berekening van de toxische
overlijdenskansen is vervangen door een nauwkeuriger model, dat
overeenkomt met het model dat in het Paarse Boek wordt voorgeschreven.
o Bij brandbare gassen is de massafractie in de BLEVE aangepast. Er
wordt gerekend met de dampfase + 3 maal de flash fractie in
plaats van met de massa van de totale tankinhoud.
o De toepassing van de reductiefactor voor de ongevalfrequentie bij
chloortransporten (Blok treinen) op het spoor (B3) is gecorrigeerd;
deze factor werd in versie 1.1.1.7 van RBM II ten onrechte toegepast bij de stofcategorie B2 in plaats van bij B3
o Bij stofcategorie D3 (toxische vloeistoffen, spoor) wordt conform
het rekenprotocol spoor standaard een reductiefactor 0,1 toegepast bij de vervolgkansen.
o De tussenafstand van de uitstroompunten voor de berekening van
het groepsrisico zijn bij de modaliteiten spoor en weg verkleind
van 50 meter naar 25 meter.
o De transporten GT4 (bij de modaliteiten weg en vaarweg) worden
doorgerekend met de voorbeeldstof voor GT5 (chloor) in plaats
van waterstofjodide.
Deze modelaanpassingen zijn uitgebreid toegelicht in de rapporten
“Inventarisatie toepassingsmogelijkheden RBM II voor berekeningen ten
behoeve van het 'Basisnet'“1 en “Onderzoek RBM II in het kader van de
inventarisatie van de toepassingsmogelijkheden bij de vaststelling van het
Basisnet”2
•
•
•
De rekennauwkeurigheid is verbeterd door verfijning van het rekengrid bij
berekeningen van het plaatsgebonden risico.
Verhogen van de rekensnelheid door optimalisaties van een aantal rekenalgoritmen.
Tenslotte is de gebruikersinterface van RBM II grondig aangepast.
Versie 1.1.1.7 mei 2005:
Dit is in feite de eerste versie van RBM II, als opvolger van IPORBM. Alvorens RBM
II beschikbaar is gesteld voor gebruik, heeft het RIVM in 2004 het rekenpakket
RBM II vergeleken met Safeti 6.21. Deze vergelijking is uitgevoerd in opdracht van
het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Uit de berekeningen bleek dat beide
programma’s goed overeenkwamen voor de brandbare gassen en de brandbare
1
R. Mante, P. Peeters, M.M. Kruiskamp, B. Wolting, H. Bos , Inventarisatie
toepassingsmogelijkheden RBM II voor berekeningen ten behoeve van het 'Basisnet',
Bouwdienst, Afdeling Veiligheid, rapport VH-2007-0007, Utrecht, 1 november 2007
2
H. Bos, R. Mante, Onderzoek RBM II in het kader van de inventarisatie van de
toepassingsmogelijkheden bij de vaststelling van het Basisnet, Adviesbureau AVIV BV,
project 061069, Enschede, 8 september 2008
Pagina 3 van 7
vloeistoffen. Voor een overzicht van de belangrijkste verschillen tussen IPORBM en
RBM II zie Tabel 1.
RBM II
Scenario continu weg: vloeistofuitstroming uit 2”-gat
Uitregenen van tot vloeistof verdicht
gas
BLEVE:
• Hoogte centrum vuurbal is h = D
• Onderscheid in effecten van
warme/koude BLEVE (spoor),
zowel voor brandbaar gas als
toxisch gas
• Verhoogde frequentie – factor –
gemiddeld aantal wagens
brandbaar in bonte trein
(variabel invoergegeven)
Toxische stoffen (berekening aantal
slachtoffers):
• Fractie buiten verblijvende
personen 7% (instelbaar)
• Pbinnen = 0,1 * Pd
• Pbuiten = 1,0 * Pd
• Pd = kans overlijden
onbeschermd
Plasbrand:
• Schuine cilinder
• Stralingssterkte voor roetende
vlammen (cf SAFETI) is functie
plasgrootte
Berekening plasverdamping (toxisch):
• Stofoverdrachtconstante conform
nieuwe Gele Boek: k evenredig
met Sc –o,67 8 0,004796 (scgetal wordt expliciet berekend)
• Voor D3 stof is k evenredig met
0,0035
Voorbeeldstof D4 acroleïne is meer
toxisch dan voorbeeldstof HF in IPOBM
Omgevingstemperatuur is 9,3 oC
(conform Paarse Boek)
IPORBM
Scenario continu weg: 2 fasen
uitstroming uit 2”-gat
Geen uitregenen tot vloeistof verdicht
gas (alles in de wolk)
BLEVE:
• Hoogte centrum vuurbal is h =
D/2
• Geen onderscheid in effecten van
warme/koude BLEVE (spoor)
Rijkswaterstaat Water,
Verkeer en Leefomgeving
Datum
14 januari 2014
• Verhoogde frequentie bij
brandbaar gas (vaste standaard
factor = 2)
Toxische stoffen (berekening aantal
slachtoffers):
• Geen onderscheid tussen binnen
en buiten verblijvende personen
• Kans overlijden = 0,1 * Pd voor
binnen en buiten
Plasbrand:
• Rechtopstaande cilinder
Berekening plasverdamping (toxisch):
• Stofoverdrachtconstante
evenredig met 0,002 conform
oude Gele Boek
• Voor D3 stof is k evenredig met
0,002
Voorbeeldstof D4 is HF
Omgevingstemperatuur is 20 oC.
Tabel 1 De verschillen tussen IPORBM en RBM II
Pagina 4 van 7
BIJLAGE 1
Nadere toelichting modellering explosie brandbare gassen in versie 1.3 en eerdere
versies.
In deze bijlage wordt ingegaan op de wijzigingen die aangebracht zijn in de modellering van gasexplosies in versie 1.3 die tot verschillen met uitkomsten van
vorige versies kunnen leiden.
Rijkswaterstaat Water,
Verkeer en Leefomgeving
Datum
14 januari 2014
Analyse
In versie 1.2.1 werd een toename van het PR geconstateerd bij transport van
(veel) brandbare gassen. De toename van de 10-8 en 10-7 contour wordt veroorzaakt door een verschuiving van de explosie cirkel van het punt met maximale
omvang van de wolk naar een locatie die een factor 2 verder ligt (zie Figuur 1). De
verschuiving is in versie 1.2.1 bij de optimalisatieslag van de rekensnelheid geïntroduceerd.
Figuur 1 Ligging explosiecirkel bij de berekeningen van het plaatsgebonden risico
in versie 1.2.1
Na de constatering van deze incorrecte ligging van de explosiecirkel is gekeken
hoe de locatie van de explosiecirkel is berekend in de voorgaande versies en hoe
deze is bepaald bij groepsrisico berekeningen. Het bleek dat de explosiecirkel bij
het groepsrisico en bij voorgaande versies altijd gesitueerd was op het uitstroompunt (zie Figuur 2).
Figuur 2 Ligging explosiecirkel bij de berekeningen:
- van het groepsrisico in versie 1.1.1.7 tot en met versie 1.2.1
- van het plaatsgebonden risico in versie 1.1.1.7 tot en met versie 1.2.0
AVIV heeft vervolgens het model van de gaswolkexplosie aangepast in zowel de
rekenmodule voor het plaatsgebonden risico als het groepsrisico. In Figuur 3 staat
een schets van het model zoals het in versie 1.3 is ingebouwd.
Deze wijziging heeft tot gevolg dat er verschillen optreden tussen de PR en GR
berekeningen met versie 1.3.0 en eerdere versies van RBMII. Hieronder wordt
kort toegelicht in welke situaties de grootste verschillen mogen worden verwacht.
Pagina 5 van 7
Rijkswaterstaat Water,
Verkeer en Leefomgeving
Datum
14 januari 2014
Figuur 3 Ligging explosiecirkel bij de berekeningen van het plaatsgebonden- en
groepsrisico in versie 1.3.0
Groepsrisico
Er zijn voor deze analyse vele berekeningen gemaakt met een eenvoudige situatie
(zie Figuur 4). Er zijn vier variabelen gevarieerd, de versie van RBM II waarmee
gerekend werd, de afstand tot de as van de weg van het bebouwingsblok met
homogeen verdeelde bevolking (d), de dichtheid van de homogeen verdeelde bevolking en de aantallen transporten GF3. Bij iedere combinatie is berekend bij
welk aantal voertuigen er een overschrijding van de oriënterende waarde van
groepsrisico optrad.
Figuur 4 De eenvoudige situatie die in de berekeningen is gebruikt.
De uitkomsten zijn samengevat in de grafiek in Figuur 5. In de legenda is het versienummer en de dichtheid van de bevolking opgenomen. Op de x-as is de parameter “d” in meters uitgezet en op de verticale as de transportaantallen GF3. Punten op of boven de lijn in de grafiek komen overeen met een overschrijding van de
oriënterende waarde van het groepsrisico bij die combinatie van RBMII-versie,
bevolkingsdichtheid, de afstand “d” en aantallen transporten van die lijn. Punten
onder de lijn in de grafiek houden in dat er geen overschrijding van de oriënterende waarde van het groepsrisico is opgetreden bij desbetreffende combinatie.
Paarsgewijze vergelijking van de lijnen in de grafiek met eenzelfde bevolkingsdichtheid laat zien dat de verschillen tussen RBM versie 1.3.0 en eerdere versies
optreden bij waarden van d >50 m.
Uit Figuur 5 kan worden afgeleid dat er met name verschillen optreden tussen de
versies 1.2 en 1.3 voor die situaties waarbij er veel brandbare gassen worden
vervoerd gecombineerd met een situatie waarbij de bebouwing vanaf ca. 50 meter
van de weg begint. Dit zal ook tot verschillen met versie 1.1.1.7 leiden.
Pagina 6 van 7
Rijkswaterstaat Water,
Verkeer en Leefomgeving
Datum
14 januari 2014
Figuur 5 Uitkomsten van de berekeningen voor het groepsrisico
Plaatsgebonden risico
In Figuur 6 is het plaatsgebonden risico als functie van de afstand tot het midden
van de weg weergegeven voor de verschillende versies van RBM II (bij een hoog
aantal GF3-transporten).
Figuur 6 Uitkomsten van de berekeningen voor het plaatsgebonden risico
Uit Figuur 6 kan worden afgelezen dat de inmiddels vervangen versie 1.2.1 (blauwe lijn) de grootste afwijkingen vertoont. De verschillen tussen de versies 1.1.1.7,
1.2.0 en 1.3 zijn beperkt, maar niet geheel verwaarloosbaar.
Referenties
• Herman Bos, Ronald Mante, Onderzoek RBM II in het kader van de inventarisatie van de toepassingsmogelijkheden bij de vaststelling van het Basisnet, Adviesbureau AVIV BV, project 061069, Enschede, 8 september 2008
• H.J. Manuel, G.M.H. Laheij, A.G. Wolting, Vergelijking RBM II met Safeti,
RIVM, Centrum voor Externe Veiligheid, Bilthoven, 13 mei 2004
Pagina 7 van 7