Meer interesse voor integrative medicine

40 mednet 10I2013
tekst lYnette WIjgergAngS
In de Verenigde Staten heeft integrative medicine zich de afgelopen 10 jaar ontwikkeld tot een niet meer weg
te denken onderdeel van de gezondheidszorg. In nederland doet het pas op dit moment haar intrede. als eerste nederlandse arts rondde Simone ardesch vorig jaar het fellowship Integrative Medicine van andrew weil af.
weil, de grondlegger van de visie integrative medicine, en ardesch delen hun ideeën over de toekomst.
Meer interesse voor
integrative medicine
“I
ntegrative medicine legt de nadruk op het
vermogen van het lichaam om te genezen”,
start Weil zijn uitleg over de basisprincipes
van de integrative medicine. Weil is bioloog
en arts en in zijn Centre for Integrative medicine in Arizona leidt hij medisch specialisten
en huisartsen op tot integrative medicine-specialisten. “Teneinde het zelfhelend vermogen
te optimaliseren, richt onze behandeling zich
op zowel de fysieke, de mentale en de emotionele aspecten van de mens.”
Integrative medicine erkent de geneeskracht
van voeding, beweging en ontspanning en ziet
deze gebieden als belangrijke pijlers van een
behandelplan. Al deze dimensies zijn relevant
om ziekte en gezondheid te kunnen begrijpen.
Weil: “Dit plaatst ons in een sterke positie om
zowel curatieve als preventieve geneeskunde te
kunnen bieden.”
Een ander belangrijk basisprincipe van integrative medicine is de arts-patiëntrelatie die volgens Weil essentieel is voor een genezingsproces. “Het is daarom zonde dat deze relatie lijdt
onder de grote tijdsdruk waarmee artsen in
veel gezondheidszorgsystemen kampen.”
PRAKTIjK
In haar eigen praktijk I do Mind in Amsterdam (www.idomind.nl) brengt Ardesch de
basisprincipes van integrative medicine sinds
dit jaar in de praktijk. Ze ziet het als haar missie om enerzijds mensen bewust te maken van
het feit dat ze zelf grote invloed kunnen uitoefenen op hun gezondheid. Anderzijds voorziet
ze in de behoefte van een steeds groter wor-
dende groep patiënten die zelfbewust en kritisch is en door zijn arts geïnformeerd wil worden over alle mogelijke behandelingen. “Zoals
iedere arts neem ik een anamnese af en voer ik
lichamelijk onderzoek uit. Daarnaast breng ik
zeer gedetailleerd het voedingspatroon met
mensen in kaart en bepaal ik welke voedingsmiddelen ze beter kunnen laten staan en welke
macro- en/of micronutriënten ze kunnen toevoegen.” Ardesch noemt als voorbeeld de
inname van anthocyanen, de kleurstof van
rood-blauwe vruchten zoals blauwe bessen en
frambozen. Een 18 jaar durend follow-uponderzoek onder meer dan 93.000 vrouwen,
dit jaar gepubliceerd in Circulation, toonde aan
Naast voedingsinterventies maakt Ardesch ook
gebruik van supplementen en natuurlijke
geneesmiddelen waarvan de werking wetenschappelijk bewezen is. “Zo zijn er natuurlijke
alternatieven voor statines met vergelijkbare
effectiviteit maar met een gunstiger bijwerkingenprofiel.”
MeDICATIeGeBRUIK
Met bovengenoemde interventies ziet Ardesch
bloeddruk en cholesterolwaarden zeer regelmatig normaliseren en kan jarenlang medicatiegebruik voorkomen worden. “Dit betekent een
flinke kostenreductie en voor de patiënt een
groot gevoel van keuzevrijheid en controle over
‘Ik kan adviseren over natuurlijke
geneeswijzen maar ook over eventuele
gevaarlijke interacties met chemotherapie’
dat vrouwen die drie keer per week dergelijke
vruchten eten 30 procent minder kans hadden
op een hartinfarct. Verder laten epidemiologische studies zien dat het eten van noten geassocieerd is met een kleiner risico op hart- en
vaatziekten. Ardesch ziet veel mensen met
hoge bloeddruk of een hoog cholesterolgehalte
die zich niet prettig voelen bij het slikken van
medicatie of daar bijwerkingen van ondervinden. “Zij willen weten hoe zij met voeding de
bloeddruk of het cholesterol kunnen verlagen.”
zijn eigen gezondheid.” De meeste patiënten
combineren een reguliere behandeling met
voedingsinterventies, supplementen of natuurlijke geneesmiddelen. Zo ziet Ardesch ook
mensen met kanker in haar praktijk. “Zij worden regulier behandeld en willen daarnaast
graag informatie over hoe zij zelf hun
immuunsysteem kunnen versterken en wat zij
kunnen doen om zo vitaal mogelijk te blijven
tijdens de chemotherapie. Het grote voordeel
als integrative medicine-arts is dat ik kan advi-
41 NaTiONaal iNfOrmaTie eN KeNNis­
CeNTRUM INTeGRATIVe MeDICINe (NIKIM)
In Nederland is het NIKIM opgericht met
de volgende doelstellingen:
• Verspreiden van wetenschappelijke
kennis en praktische informatie over
integrative medicine;
• stimuleren en steunen van ontwikkelingen op het gebied van integrative
medicine;
• Bijdrage leveren aan het tot stand komen
van een netwerk van mensen werkzaam
binnen de geneeskunde en de gezondheidszorg die actief zijn en/of geïnteresseerd zijn op het gebied van integrative
medicine.
Meer informatie: www.nikim.nl
CONSORTIUM FOR ACADeMIC HeAlTH
CeNTeRS FOR INTeGRATIVe MeDICINe
In de Verenigde Staten, Canada en Mexico
is een consortium opgericht van academische gezondheidscentra voor integrative
medicine waar 56 medische opleidingen
aan meedoen. Onder andere Harvard
Medical School, yale en john Hopkins
University maken deel uit van dit
over de bewezen positieve effecten van yoga,
Tai Chi, meditatie en mindfulness, hypnotherapie, ademhalingsoefeningen en geleide visualisaties op gezondheid. “The American Heart
Association publiceerde vorig jaar de resultaten
van een randomized controlled trial met 200
patiënten met hart- en vaatziekte naar het
effect van meditatie. Na 5 jaar follow-up had
de meditatie-groep 48 procent minder kans
om te overlijden. Een overtuigend resultaat dat
met medicatie zelden wordt bereikt. “Het
belangrijkste doel is de schadelijke effecten van
stress te minimaliseren”, aldus Ardesch. Door
haar persoonlijke ervaring met de verschillende
mind-bodytechnieken voelt zij vaak goed aan
wat bij iemand kan passen.
Af en toe verwijst Ardesch naar een complementair werkend therapeut. “Maar dat doe ik
alleen als daar voldoende wetenschappelijke
basis voor is en ik de behandelaar ken.” Uit
Nederlands onderzoek blijkt dat meer dan de
helft van de chronisch zieken al complementaire of alternatieve geneeskunde toepast naast
de reguliere zorg, waarbij 92 procent – ook van
degenen die het nu niet gebruiken – graag
advies hierover zou krijgen van een arts. “In
deze behoefte kan ik voorzien,” aldus Ardesch.
consortium.
Meer informatie: www.imconsortium.org
seren over natuurlijke geneeswijzen maar ook
over eventuele gevaarlijke interacties met chemotherapie of andere medicatie.” Ardesch
geeft ook adviezen om kanker te voorkomen.
“We weten immers al jaren dat 30 tot 40 procent van de kankers is te voorkomen door leefstijlveranderingen. Een recente meta-analyse,
die deze zomer in de British Medical Journal is
verschenen, laat zien dat een hogere inname
van omega-3-vetzuren geassocieerd is met een
lagere kans op het ontwikkelen van mammacarcinoom.“
miND­BODy geNeesKuNDe
Al langere tijd onderkent de Westerse geneeskunde de schadelijke effecten van chronische
stress. Integrative medicine gaat een stapje verder en past wetenschappelijke inzichten
omtrent stressreductie toe door samen met de
patiënt verschillende mogelijkheden te exploreren. Zo informeert Ardesch haar patiënten
OORSPRONG
Hoewel vaak gedacht wordt dat integrative
medicine een nieuw jasje is van de complementaire en alternatieve geneeskunde is dat
niet het geval. Weil: “Integrative medicine
vindt haar oorsprong in de conventionele
geneeskunde en als conventionele behandeling
werkt, zullen we die zeker voorschrijven. Voor
een groot aantal veelvoorkomende en chronische aandoeningen zijn de conventionele therapieën niet zo effectief. En zelfs als de conventionele therapieën gebruikt worden, kunnen
andere therapieën op een integratieve wijze
daarnaast toegepast worden om de toxiciteit te
verminderen of om het effect te vergroten. In
bijvoorbeeld de behandeling van kanker bevelen wij ook kruiden aan om toxiciteit van chemotherapie en radiotherapie te verminderen en
de kwaliteit van leven te verbeteren.”
Weil heeft het gevoel dat de allopathische geneeskunde in Europa en ook in Latijns-Amerika uitzonderlijk conservatief is. “De benadering van
integrative medicine in deze werelddelen wordt
nog sterk gepolariseerd. In de Verenigde Staten is
het inmiddels een vanzelfsprekend en geaccepteerd onderdeel van de geneeskunde.”
Zowel Weil als Ardesch is ervan overtuigd dat
opleiden de belangrijkste weg naar verandering
is. In Arizona in de VS worden inmiddels alle
medisch specialismen bereikt, van chirurgen
tot psychiaters. Weil: “Binnenkort studeert de
duizendste fellow bij ons af. We hebben een
uitstekend programma dat alle zaken behelst
die bij de reguliere opleiding buiten het curriculum vallen, zoals voeding, geneeskundige
kruiden, mind-bodygeneeskunde en aandacht
voor de sterke en zwakke kanten van de alternatieve geneeskunde. Ardesch was erg blij dat
ze de grote hoeveelheid vernieuwende wetenschappelijke kennis tot zich kon nemen.
“Tegelijkertijd was ik verbaasd dat deze informatie niet tijdens mijn studie geneeskunde aan
bod was gekomen”, bekent Ardesch. Weil vervolgt: “In de academische wereld in Amerika is
integrative medicine volledig geaccepteerd.
Steeds meer medische opleidingen verzorgen
cursussen integrative medicine. Het is een
groot verschil met Europa. Maar er is zeker
ook weerstand. Er is een aantal zeer hardnekkige opponenten.” Weil maakt zich daar echter
helemaal geen zorgen over. “De trend is duidelijk dat integrative medicine de toekomst
heeft.”
UITDAGING
Ardesch onderschrijft dat ook in Nederland de
interesse voor integrative medicine toeneemt.
Naast de patiënten die haar bezoeken, wordt
zij wekelijks benaderd door collega-artsen die
meer willen weten over de opleiding in Arizona. Zij verwacht dat er op korte termijn
meer artsen de opleiding zullen gaan volgen.
Ardesch: “Door meer mensen op te leiden in
de integrative medicine zal de gezondheidszorg
de komende jaren menselijk, duurzaam en
betaalbaar blijven.” Zij is ervan overtuigd dat
integrative medicine tussen nu en 10 jaar bij
een groot deel van de Nederlandse medische
faculteiten vast op het onderwijsprogramma
staat. Er moet wel één innovatieve medische
faculteit de nek uit durven steken en als eerste
een gestructureerd programma voor integrative
medicine aan gaan bieden. Ik daag ze allemaal
uit en zal vooraan staan om een actieve bijdrage te leveren.”