Lesvoorbereiding

Lesvoorbereidingen lesstage deel 1.2 (+/- 5 lessen)
SLO Geschiedenis K.U.Leuven
(Afzonderlijk in te vullen per les)
Vooraf
Een lesvoorbereiding is in de eerste plaats een werkdocument. Dit betekent voor jou dat het document
effectief bruikbaar moet zijn in de praktijk en voor de mentor dat hij of zij op ditzelfde formulier in de
kantlijn en op de laatste bladzijde commentaar aanbrengt. Bedoeling van deze volgende fase in je
lesstage is dat je je lesvoorbereiding meer op eigen maat uitschrijft. Probeer wel in elk geval, meer
nog dan tijdens de eerste fase, de leerlingen via goed doordachte opdrachten de leerinhouden mee te
laten opbouwen.
Bezorg een exemplaar van je lesvoorbereiding aan je mentor, ten laatste drie dagen voor het geven
van je les. De mentor vult na de gegeven les de laatste bladzijde in. De vragen die op reflectie zijn
gericht, beantwoord je zelf ook na de les. Voeg deze (door de mentor en door jezelf
becommentarieerde) versie van je lesvoorbereiding vervolgens aan je portfolio toe.
1. Identificatie en algemene gegevens
Student: Sien Jacob, Dieter Maho, Frone Wouters
Lector: Anne Kohlbacher en Kris Vermeulen
Mentor: Koen Lagae
Leerkracht (indien niet de mentor):
Datum: 05.03.2010
Lesonderwerp: De verovering van Noord-Afrika door de Arabieren
Jaar + richting: 3de jaar Wetenschappen 1
Afdeling:
x ASO
TSO
Onderwijsnet: x Vrij onderwijs
KSO
BSO (1)
Gemeenschapsonderwijs
Stedelijk of gemeentelijk onderwijs (1)
(1) Plaats een ‘x’ bij wat van toepassing is
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 1
2. Profiel van de leerlingen (in overleg met de mentor)
* Voorkennis en verworven vaardigheden:
-Leerlingen hebben al lessen gehad over de opkomst van de islam.
-Leerlingen kunnen werken met bronnen en kaarten.
* Belangstelling:
-Sommige leerlingen zijn afkomstig uit Marokko en zullen waarschijnlijk meer geboeid zijn.
* Andere:
/
3. Situering van het lesonderwerp en het lesconcept
De les is een uitdieping bij ‘De opkomst van de islam’ en hoort ook bij ‘De ontdekking en bestudering
van niet-westerse werelden’.
4. Bibliografie
4.1. Materiaal voor de leerlingen
Bundeltje met lestekst, bronnen en invulruimte.
Powerpoint
4.2. Materiaal voor de leraar
- Schooluitgaven:
Historia 3, 2007. (Handboek)
HAYT, F. e.a., Atlas van de algemene en Belgische geschiedenis, 1994, kaart: 39.
GEIVERS, R., Nieuwe Historische atlas, 2003, kaart: 47.
- Wetenschappelijke werken:
OBDEIJN, H., DE MAS, P. en HERMANS, P., Geschiedenis van Marokko, Amsterdam, 2002.
HALDUN, Ibn, Peuples et nations du monde: la conception de l’histoire, les Arabes du Machrek et
leurs contemporains, les Arabes du Magrib et les Berbères: extraits des ‘Ibar, A. CHEDDADI (red.),
Parijs, 1986.
‘Die Ausbreitung des Islam von 622 bis 750’, Putzger: Historischer Weltatlas, 2001, 53.
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 2
5. Lesdoelen
5.1. Algemene lesbedoeling
De leerlingen komen in contact met een niet-westerse samenleving en zien wat meer in detail welke
impact de opkomst van de islam had in Noord-Afrika.
5.2. Concrete lesdoelen
Geef telkens aan in welke lesfase je dit doel wenst te realiseren.
* Kennis & inzicht:
-De leerlingen frissen aan de hand van een kaartoefening hun kennis over de Islam op. [lesopener]
-De leerlingen kunnen drie redenen geven waarom de Berbers weinig moeite hadden met de
overgang naar de islam. [lessequens 2]
-De leerlingen kunnen uitleggen wat er gebeurde met de joden en de christenen in het nieuwe
islamrijk en vergelijken met de situatie in Europa. [lessequens 2]
* Vaardigheden:
-De leerlingen kunnen aan de hand van een fragment uit Ibn Chaldoen achterhalen welke
godsdiensten er in Marokko waren voordat de Islam kwam. [lessequens 1]
-De leerlingen kunnen aan de hand van een kaart de opmars van de islam in Noord-Afrika volgen.
[lessequens 1]
-De leerlingen kunnen aan de hand van een fragment uit Ibn Chaldoen achterhalen waarom de
bevolking ontevreden was over de Kahina. [lessequens 1]
-De leerlingen kunnen aan de hand van een secundaire bron de redenen vinden waarom de Berbers
weinig moeite hadden met de overgang naar de islam. [lessequens 2]
* Attitudes:
-De leerlingen tonen interesse voor ‘vreemde’ culturen en staan open voor andere ideeën.
Evaluatie van de lesdoelen (door de student in te vullen na afloop van de gegeven les)
* In welke mate werden je lesdoelen bereikt?
* Zoek de oorzaken van succes of mislukking.
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 3
6. De leerinhoud
7. Lesplan: fasering, leermiddelen, onderwijsactiviteiten, leeractiviteiten
8. Het ‘bordschema’
Zoals aangegeven mag je bovenstaande componenten verwerken op een manier die het best aansluit
bij je lesconcept, de klasrealiteit en je eigen lesstijl. Voeg in bijlage je concept toe.
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 4
9. Didactische reflectie
9.1. Zelfreflectie (door de student in te vullen na afloop van de gegeven les)
* Welke aspecten van de gegeven les heb je als positief ervaren?
* Wat vond je zelf negatief aan deze les?
* Wat zou je in de toekomst anders aanpakken?
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 5
9.2. Feedback door de mentor of de leerkracht op de lesvoorbereiding en de les
(Tijdens of na de les dit blad invullen en aan de student overhandigen, a.u.b.)
Student:
Mentor / leerkracht (indien niet de mentor):
Lesstage deel 1.2
Datum:
Lesnummer:
Jaar + studierichting:
Parallelles: ja / nee?
Onderwijsvorm: ASO
TSO
KSO
BSO
Lesonderwerp:
* Sterke punten:
* Aandachtspunten:
* Globale beoordeling van deze les:
uitstekend
zeer goed
goed
voldoende
onvoldoende
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 6
Lesconcept
Les 1: De verovering van Noord-Afrika door de Arabieren
Aankleding lokaal: Marokkaanse vlaggen, sluiers, Marokkaanse muziek, Marokkaanse
koekjes
LESOPENER [15 min]:
1)Kaartjesoefening[Sien] (groepswerk) om de lessen over de islam te herhalen
22 leerlingen => 5 groepjes (3 met 4, 2 met 5), verdeling via gekleurde naamkaartjes
(in overleg met Koen Lagae, leraar van 3 Wetenschappen)
(de groepen worden zo verdeeld dat er overal zeker een leerling van allochtone origine zit,
wildebrassen niet bij elkaar, ook niet te homogene groepen qua leersterkte)
(op basis van handboek Historia)
Max 15 min tijd
-De Vijf Zuilen => combineeroefening
Shahada
Er is geen God buiten Allah en Mohammed is zijn Profeet
Salat
Ritueel gebed (vijfmaal daags)
Zakat
Aalmoezen aan armen en behoeftigen
Saum
Vasten in de negende maand (ramadan)
Hadj
Pelgrimstocht naar Mekka
-Chronologische ordening (verloop verovering islam)
Polytheïsme op het Arabisch schiereiland
Politieke verdeeldheid op het Arabisch schiereiland
Geboorte Mohammed
Hidjra
Arabische schiereiland bekeerd tot de islam en onderworpen
Godsdienstige en politieke eenheid in Arabië
Djihad
Slag bij Poitiers
-Combineeroefening (termen – verklaring)
Ka’ba heiligdom in Mekka dat het doel is van de pelgrimstocht van de
moslims
Hidjra Mohammed wijkt in 622 uit naar Medina vanwege de tegenstand
tegen zijn prediking in Mekka
Koran het heilige boek van de islam
Djihad de Heilige Oorlog tegen de ongelovigen
Talas plaats waar de Arabieren het Chinese leger versloegen
Kalief opvolger van de profeet
-Afbeeldingen (islamcultuur) verbinden met woorden
Moskee
Mozaïek
Minaret
Arcade
Patio
Hoefijzerboog
Arabesk
Zelfcontrole (figuur achteraan op kaartjes)
2)Afbeeldingen uit strip de Fez van Fès [Dieter]
=> welke stereotiepen? (harem, tapijten)
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 7
=> uit welke strip komt dit fragment?
=> waar ligt de stad Fès?
(en zo wordt de link naar Marokko gelegd)
Slide: kaart aanduiding stad Fès
PROBLEEMSTELLING (Dieter)
Hoe zag de Marokkaanse samenleving eruit tijdens de Middeleeuwen?
(Hoe verliep de verovering door de islam in Marokko? Waarom gebeurde de bekering tot de
islam?)
LESSEQUENS 1.DE VEROVERING
1.1.De eerste inval (7de eeuw) [kaart op slide] [Frone]
-halve eeuw weerstand bij de Berbers tegen de islam
-N-Afrika: geen centraal gezag. Opgesplitst in een aantal vorstendommen
Godsdiensten: christendom,
Jodendom,
traditionele godsdienst (verering natuurkrachten en geesten)
 Uitzoeken aan de hand van fragment uit Ibn Chaldoen (p.488-490)
Fragment uit de geschriften van Ibn Chaldoen (1332-1406), een islamitische historicus.
Geheel het land van de Maghreb tot aan Alexandrië, vanaf de kusten van de Romeinse zee tot aan
het land van de Zwarten, werd bewoond door Berbers. We weten zelfs niet meer wanneer ze daar
terecht gekomen zijn. In onze herinnering woonden de Berbers daar al heel lang. Zoals alle
volkeren uit het oosten en het westen die niet arabisch waren, was hun godsdienst het heidendom.
Alleen in uitzonderlijke eeuwen namen zij de religie over van de naties die hen overheersten. De
Romeinse koningen hebben aanvallen georganiseerd tegen de Maghreb om de volkeren die daar
woonden te onderwerpen. Het waren zij die de stad Carthago vernietigden. De Berbers namen de
religie van de Romeinse veroveraars over. Dit was de godsdienst uit Nazareth. Een deel van de
Berbers waren joden. Zij hadden deze godsdienst leren kennen via de Israëlieten.
(vraag: Primaire of secundaire bron? (geen ooggetuige)
Welke godsdiensten waren er voordat de islam kwam? Duid aan in fluo in de tekst)
Blaadjes invullen (op ppt als bordschema)
-670: Kairouan (versterkte uitvalsbasis in N-Afrika) (gesticht door Oeqba Ibn Nafi)
-10 jaar later: op strand van de Atlantische Oceaan
=> uitzoeken aan de hand van fragment uit de roman van Driss Chraïbi (zie boek
Marokko) Slide: foto kaft roman
Fragment uit de roman van Driss Chraïbi, La mère du printemps, uit 1982.
Op het strand had Oeqba bevolen ruimte te maken. Alleen hij stond daar, niemand anders. Heel
langzaam, omhuld door de stilte van zijn manschappen en het geluid van de golven, reed hij de zee
in totdat het water tot de flanken van zijn paard reikte. Hij besprenkelde zijn gezicht en zijn hoofd
driemaal met water. Driemaal zei hij met zachte stem: ‘Allah’. En vervolgens, de blik naar de
opkomende vloed gewend, richtte hij zich tot Hem die hem vanaf het grondgebied van de Hedjaz
had geleid: ‘Heer van heel de aarde, van heel de zee en van alle mensen, wees mijn getuige. Hier
is het einde van de wereld. Eer zij aan U.’
(vraag: Oeqba gelooft dat hij het einde van de wereld heeft bereikt. Aan welke zee of
oceaan grenst het strand waar hij op staat?)
Blaadjes invullen
-verslagen stammen bleven zich verzetten
Arabische legers teruggedreven uit N-Afrika
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 8
Kairouan opgegeven
1.2.De Kahina [Sien]
Fragment uit de geschriften van Ibn Chaldoen (1332-1406), een islamitische historicus.
De Berbers waren verdeeld. Ze vormden meerdere onafhankelijke vorstendommen onder leiding
van hun verschillende leiders. Eén van de sterkste leiders was de Kahina Dihya. De Arabieren
hoorden dat zij de sterkste was en trokken op met hun legers om de Berberstam aan te vallen. Na
een erg gewelddadige strijd, moesten de Arabieren zich terugtrekken. De Kahina regeerde vijf
jaar over de Berbers. Haar stam verwoestte en plunderde steden en dorpen. De Berbers hielden
dit niet langer vol en riepen de hulp in van de Arabieren om hen van de Kahina te verlossen. De
Arabieren kwamen ter hulp en slaagden erin de legers van de Kahina te verslaan.
(vragen:
-Wie was de sterke leider?
-Is dat een man of een vrouw?
-Wat deed de Kahina met de Arabische legers?
-Waarom was de bevolking ontevreden over de Kahina?
-Waarom deed de stam van de Kahina dit?
-Wat deed de bevolking om verlost te zijn van de Kahina?
=>duid in fluo aan)
Blaadjes invullen
-Noord-Afrika voorgoed onder Arabische controle
-nieuw bekeerden in groten getale in leger opgenomen => felste strijders
LESSEQUENS 2.ISLAMISERING EN ARABISERING
2.1.Bekering van de Berbers [Dieter]
-Berberstammen: weinig moeite met overgang naar islam
=>laten uitzoeken waarom aan de hand van secundaire tekst
Fragment uit de Geschiedenis van Marokko, uitgegeven in 2002. (p.38)
De Berber stammen toonden weinig moeite met de overgang naar de islam. De samenleving in
Noord-Afrika leek op die van het Arabisch schiereiland: de hechte stammenstructuur met gekozen
leiders die groot gezag genoten, maakte dat vaak hele stammen tegelijk tot de islam overgingen. Een
andere factor was de eenvoud en eenduidigheid van het nieuwe geloof. De nieuwe godsdienst kende
geen ingewikkelde geloofswaarheden, er was geen hiërarchie en de islam verkondigde vrijheid en
gelijkheid. Bekering tot de islam bood verder allerlei voordelen. Moslims waren niet onderworpen aan
bepaalde belastingen die wel voor joden en christenen golden. Bovendien konden de nieuw
bekeerden een snelle carrière maken in het succesvolle leger, dat in Spanje de verovering en
bezetting uitvoerde.
(vraag: Waarom hadden de Berbers weinig moeite met de overgang naar de islam?)
*samenleving was gelijkaardig als op het Arabisch schiereiland:
stammenstructuur
*eenvoud en eenduidigheid van het nieuwe geloof
*voordelen (geen belastingen zoals joden en christenen; snelle carrière)
Blaadjes invullen
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 9
2.2.De joden [Frone]
-ze werden toegestaan hun eigen godsdienst te belijden en werden niet gedwongen om over
te gaan tot de islam
-wel speciale belasting betalen
-veel joodse gemeenschappen in moeilijk toegankelijke berggebieden en oases
-belangrijke rol in de handelscontacten (hadden contact met andere joodse
gemeenschappen in bvb Egypte)
2.3.De christenen [Frone]
-De islam verhinderde de christenen niet om hun eigen geloof te belijden, maar zij waren wel
verplicht bepaalde belastingen te betalen, die niet golden voor de moslims
-Om praktische redenen en minder door dwang is de christelijke bevolking van N-Afrika
geleidelijk overgegaan tot de islam
(wel nog tot de 12de eeuw christelijke gemeenschappen)
2.4.Vergelijking Islamieten, Joden, Christenen [Sien]
Zijn er gelijkenissen te vinden tussen deze drie religieuze groepen?
Tip: Waarom bekeren ze zich tot de islam? Wat moesten de joden en christenen doen om te
mogen leven onder de moslims?
Schema zie cursus
-motieven om zich te bekeren
-belasting betalen door zowel Joden als Christenen om godsdienst te mogen behouden
2.5.Omgaan met andere godsdiensten: vergelijking [Sien]
Kenmerken Marokko tegenover Kenmerken in Europa
Cf. kruistochten (hebben ze al gezien dus vragen over stellen)
Cf. Jodenhaat => veroorzakers van de pest (moeten ze nog zien)
Lesvoorbereiding lesstage deel 1.2 10