Zintuigelijke afweer : borsteldruk – en gewrichtsdrukmassage:

Zintuiglijke afweer :
borsteldruktechniek en gewrichtsdruk
Onze zintuigen vertellen ons wanneer er gevaar
dreigt.
Wij kunnen op zo’n situatie reageren. Denk
bijvoorbeeld wat er gebeurt als je rook ruikt , of als
je het idee hebt dat er een spin over je arm kruipt. Sommige kinderen en
mensen kunnen op een onschuldige gebeurtenis reageren alsof ze
gevaarlijk is of pijnlijk.
Dit wordt sensorische of zintuiglijke afweer genoemd.
Zintuiglijke afweer is een overdreven beschermingsreactie op zintuiglijke
prikkels. Zo kan het dragen van kleren voelen alsof er spinnen lopen over je
huid. Kinderen kunnen overactief, emotioneel, onevenwichtig reageren
en/of op zoek naar zintuiglijke prikkels.
Zintuiglijke afweer komt voor op verschillende niveau’s:

Lichte afweer: kinderen die ‘kieskeurig’ zijn, ‘overgevoelig’, ‘een
beetje overactief’. Ze kunnen door bepaalde prikkels licht
geïrriteerd raken, maar door andere ook weer niet.

Matige afweer: deze kinderen hebben vaak problemen met sociale
kontakten, of omdat ze overmatig agressief zijn of omdat ze zich
terugtrekken. Veel dagelijkse handelingen, zoals aan- en uitkleden,
wassen en eten verlopen moeizaam. De ontwikkeling van spelen en
het op onderzoek uit gaan kan beperkt worden uit angst voor
nieuwe situaties en weerstand tegen verandering.

Ernstige zintuiglijke afweer: verstoort alle aspecten van het leven
van het kind. Het sterk vermijden van bepaalde zintuiglijke
indrukken komt vaak voor, of juist het omgekeerde; het
voortdurend opzoeken van zintuiglijke prikkels. De afweer kan de
ontwikkeling belemmeren.
Ouderinformatie
Borsteldruk techniek
1
Vormen van zintuiglijke afweer:

Afweer voor gevoelsprikkels

Afweer in en rond de mond

Onzekerheid ten opzichte van de zwaartekracht

Houdingsonzekerheid

Afweer voor visuele prikkels

Afweer voor auditieve (gehoor) prikkels

Andere afweer bijvoorbeeld op gebied van smaak of reuk.
Behandeling zintuiglijke afweer
Zintuiglijke afweer kan op verschillende manieren behandeld worden.
Hieronder worden twee items verder uitgewerkt.
1. ZAP: Zintuiglijk Activiteiten Programma
2. Borsteldruktechniek
Ad.1
Zintuiglijk Activiteiten Programma
Elk individu heeft een bepaalde mate van prikkels en activiteiten nodig om
optimaal te functioneren op gebied van aandacht, aanpassing en
leerbaarheid.
Een aantal activiteiten blijken erg nuttig te zijn voor kinderen met
zintuiglijke afweer. Gedurende een bepaalde tijd kunnen ze de afweer
verminderen.
Zoals:

bij zware inspanning van de spieren van het hele lichaam duurt de
vermindering ongeveer twee uur.

Bij diepe druk op de huid duurt deze maximaal twee uur

Het effect van langzaam, aanhoudende, ritmische beweging twee
tot zes uur duren.
Activiteiten die bedoeld zijn om te kalmeren bevatten o.a: Langzaam
aanhoudende, ritmische beweging, druk op de huid, neutrale warmte,
activiteiten op de kop, trek en druk van de gewrichten, wiegen van het
hoofd naar voeten, activiteiten met het hele lichaam en die de spieren
hard laten werken.
Door zorgvuldige keuze kan het aanbod van zintuiglijke prikkels
gebruikt worden om het kind door de dag heen een gevoel van
veiligheid en evenwicht te geven: Het Zintuiglijk activiteiten
programma, oftewel ZAP. Bij het Zintuiglijk activiteiten programma
worden bepaalde, op gezette tijden uitgevoerde handelingen
aangereikt, worden er tips en mogelijkheden gegeven van aanpassing
en verandering in gewoontes en omgang en tips over verandering in de
omgeving.
Ouderinformatie
Borsteldruk techniek
2
Stimuleer het kind deel te nemen aan spel- en hobby activiteiten die
helpen voorzien in de specifieke zintuiglijke behoeften.
Het zintuiglijk activiteiten programma wordt samen met u opgesteld en
uitgeprobeerd. Door middel van een evaluatieformulier wordt de
effectiviteit hiervan bijgehouden en vinden er eventuele aanpassingen
plaats.
Ad.2 Borsteldruktechniek
Stevige massage, druk of trek aan de gewrichten en zware spierarbeid
tezamen vormen een speciale combinatie om zintuiglijke afweer te
verminderen of op te heffen. Het is een opstapeling van prikkels die
neurologisch wordt ervaren in een korte tijd vanuit een groot
lichaamsoppervlak. De diepe druk op de huid en spieren en gewrichten
werkt binnen de hersenen regulerend. Tijdens de borsteldruktechniek
komen neurotransmitters, zoals gaba, serotonine, acetylcholine, e.a,
vrij. Deze stoffen zijn van belang voor de werking van de
prikkeloverdracht in het centraal zenuwstelsel.
 Techniek
Rustige, stevige, heen en weer gaande streken die elkaar steeds deels
overlappen. Het borstelen gebeurd het liefst op ontblote huid, maar het
mag over de kleren. Het borsteltje steeds dwars op de richting waarin je
strijkt houden, zodat de haartjes makkelijk meebuigen. Borstel altijd
met voldoende druk, zodat het kind een gelijkmatige druk voelt op de
huid.

Tijd
De hele procedure neemt niet meer tijd in beslag dan je nodig hebt om
de hele oppervlakte van armen, handen, rug en benen met een paar
simpele streken te borstelen en om op ieder gewricht ongeveer tien
seconde druk uit te oefenen.
Gemiddeld zal dit neer komen op twee tot drie minuten per kind per
keer.

Frequentie borsteldruk techniek
Het effect van borstel druk techniek houdt ongeveer twee uur aan. Door
de techniek iedere twee uur aan te bieden zal het kind zich door de hele
dag heen ”normaal” voelen.
De techniek wordt gedurende een afgesproken periode uitgevoerd. Het
effect is te meten aan de hand van het aantal problemen in de
zintuiglijke afweer wat u heeft aangegeven in de intake. Eventueel
afbouwen gebeurt in overleg met de ergotherapeut.
Ouderinformatie
Borsteldruk techniek
3
Algemene weetjes
Borsteldruk moet u worden aangeleerd door een speciaal opgeleide
therapeut.
Borsteldruk gebeurt alleen met een speciale therapieborstel. Deze
borstels krassen niet en zijn via uw therapeut te koop.
Het best kan begonnen worden in het weekend of vakantie met de
borsteldruktechniek.
Plan niet te veel activiteiten gedurende de intensieve periode van
het borstelen.
Pas de techniek zoveel mogelijk toe tijdens de dagelijkse routine
zoals bij het opstaan, douchen, als het naar school gaat, vooral bij
omschakeling van activiteiten. Samen met u wordt het ingedeeld in
het zintuiglijk activiteiten programma.
Het borstelen wordt altijd afgesloten met de gewrichtsdruk!
Borsteldruk techniek moet om de twee uur herhaald worden.
Wanneer dit niet kan overleg dan met uw therapeut.
Oudere kinderen kunnen het borstelen zelf leren.
Borstel nooit de buik. Hoofd, nek en borst moeten ook vermeden
worden.
Een vaste volgorde is fijn voor het kind en makkelijk voor u als
ouders. Deze volgorde wordt met u besproken tijdens het aanleren.
Gewrichtsdruk techniek
Dit bestaat uit het redelijk stevig en ritmisch druk geven in de gewrichten.(
10 keer per gewricht) Dit gebeurt bij schouders, ellebogen, polsen,
vingergewrichten, heupen, knieën, enkels, en de romp.
Wanneer u besluit te starten met het Zintuiglijk activiteiten programma en
de borstel/gewrichtsdruktechniek zal dit uitvoerig met u besproken worden
en zal uw kind hier kennis mee maken in de therapie.
Ouderinformatie
Borsteldruk techniek
4