Artikel: The role of Music preferences in early adolescents’ friendship formation and stability Inhoud Inhoud ....................................................................................................................................................................1 Stap 1 ..................................................................................................................................................................... 2 1. Referentie van het artikel ........................................................................................................................ 2 2. Context ......................................................................................................................................................... 2 3. De auteur ..................................................................................................................................................... 2 4. De structuur................................................................................................................................................ 2 5. Onderlijnen. Zie tekst .............................................................................................................................. 3 6. Maak een lijstje met: ................................................................................................................................ 3 Bronnen ................................................................................................................................................ 3 Organisaties ....................................................................................................................................... 3 Specialisten ........................................................................................................................................ 3 Definities en moeilijke woorden ..................................................................................................... 5 Synthese van de tekst ................................................................................................................................... 6 Stap 4 .................................................................................................................................................................... 6 Zijn er publicaties binnen handbereik? ..................................................................................................... 6 Internet algemeen .......................................................................................................................................... 8 Kranten/ weekbladen/ magazines (commercieel) .................................................................................... 8 Vak- tijdschrift (wetenschappelijk) ........................................................................................................... 8 Bijdrage uit een verzamelwerk .................................................................................................................... 8 Eindwerken/ bachelorproeven ..................................................................................................................... 9 Handboeken, verzamelwerken, monografieën .......................................................................................... 9 Opdrachten Excel ........................................................................................................................................... 9 Stap 5 .................................................................................................................................................................. 10 Statistieken ................................................................................................................................................... 10 Juridische context ....................................................................................................................................... 10 Politieke context (maatschappelijk/ beleid) ........................................................................................... 11 Stap 1 1. Referentie van het artikel Maarten H.W. Selfhout, Susan J.T. Branje, Tom F.M. ter Bogt, Wim H.J. Meeus. (2009). The role of Music preferences in early adolescents’ friendship formation and stability. Journal of Adolescence, 32, 95-107 2. Context Het artikel komt uit ‘Journal of Adolescence’. Het is een groep auteurs, ze zijn zelfs academicus. Sommigen zijn leden van een onderzoeksgroep over tienerontwikkeling, anderen onderzoeken sociale wetenschappen. Het artikel slaat ook op een onderzoek waarvan de steekproef op 2 verschillende momenten werd ondervraagd. 3. De auteurs Maarten H.W. Selfhout: Onderzoeker universiteit Utrecht. Publicaties: The development of delinquency and perceived friendship quality in adolescent best friendship dyads. Susan Branje doet onderzoek naar ontwikkeling en relaties in de adolescentie. Actief in het programma ‘Adolescent development; characteristics and determinants’. Tom ter Bogt (1956) is een Nederlands cultuurpsycholoog, verbonden aan de Universiteit Utrecht, en sinds 2002 tevens bijzonder hoogleraar popmuziek aan de Universiteit van Amsterdam. Bibliografie o.a Opgroeien in Groenlo (1987),One, two, three, four (1997), Wilde Jaren (2000), De ontwikkeling van muzikale smaak 1989-2005 (2005), Whazzup?, nieuw onderzoek naar popmuziek in Nederland (2008) Wim H.J. Meeus: Onderzoek rond ouder-kindrelaties, tienergedrag, ouderschap, vriendschap, alcoholproblemen, sociale identificatie, persoonlijke ontwikkeling… Publicaties zoals The role of siblings in identity development in adolescence and emerging adulthood. On the progression and stability of adolescent identity formation: a five-wave longitudinal study in early-to-middle and middle-to-late adolescence. 4. De structuur Het artikel heeft een duidelijke en logische opbouw. Het bevat verschillende ondertitels. Ten eerste heeft het artikel een abstract of beschrijving van wat er in het artikel zal komen. Dit is nodig want de tekst verduidelijkt een onderzoeksvraag naar de vroege vriendschapsformatie en stabiliteit ervan. Daarnaast is er nog een introductie, informatie over de gebruikte methode met daarin nog onderverdelingen, de resultaten en de conclusie die er gemaakt kan worden uit het onderzoek. Er staat achteraan een referentielijst met de gebruikte bronnen maar daarnaast is er ook een rechtstreekse verwijzing in de tekst naar bepaalde onderzoeken en/of auteurs. 5. Onderlijnen. Zie tekst 6. Maak een lijstje met: Bronnen o Arnett J. (1991). Adolescents and heavy-metal Music: from the mouths of metalheads o Arnett, J. Jensen (2007). Encyclopedia of children, adolescents and the media, Thousand Oaks: SAGE o Bennet A. (2004). Cultures of popular music. o Deklerck et al. (2010). Jongeren in cijfers en letters: bevindingen uit de JOPmonitor 2, Leuven: Acco o Griffon-Smith M.E. & Brownwell C.A. (2005). Childhood peer relationships: Social acceptance, friendship and peer networks o Nikken P. (2007). Mediageweld en kinderen, SWP o Ter Bogt (2000). De Wilde jaren: Een eeuw jeugdcultuur, Lemma o Ter Bogt T. (2003) Popprofessor Tom ter Bogt: muziek niet de oorzaak van problemen. Geraadpleegd op 18 december 2010 op http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/15327674 o Ter Bogt T. (2004). Popmuziek en popidolen in de jaren negentig. Geraadpleegt op 18 deccember 2010 op http://www.authorstream.com/Presentation/Susann47949-Tom-ter-Bogt-Popmuziek-idolen-en-popidolen-de-jaren-negentig-Slide-23-4-5-6-7-8-9-Education-ppt-powerpoint/ o Vettenburg et al. (2007). Jongeren in cijfers en letters: bevindingen uit de JOPmonitor 1, Leuven: LannooCampus o Zondervan T. (2008). Bricolage en bezieling : over jongeren, cultuur en religie, Averbode: Altiora o Zwanikken W. (2010). Tijd van groei, beginnende zelfstandigheid en beroepskeuze (12 tot 18 jaar). IN J. Naafs (red.) Eigentijds ouder worden (pp. 99-118). Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum. Organisaties o Jeugd en Muziek Vlaanderen o Sabam Specialisten o o o o o Arnett Bennet Byrne Craig Meeus W. Prof. Dr. W.J. Meeus is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Leeropdracht: de menswetenschappelijke studie van de jeugd, verbonden aan de faculteit Sociale Wetenschappen onderdeel ‘Onderzoeksgroep adolescentie’. Onderzoeksgebied: ontwikkeling van jongeren en gehoorzaamheid aan autoriteit. Nevenachtiviteiten: voorzitter KNAW onderzoeksschool ISED 1997- 20003 en lid van gebiedsbestuur NWO- MAGW 2003- 2009. Voorbeelden van publicaties: Meeus, W., & Raaijmakers, Q. (1986). Administrative obedience: Carrying out orders to use psychological - administrative violence. European Journal of Social Psychology, 16, 311-325. Meeus, W. & Raaijmakers, Q. (1995). Obedience in modern society: The Utrecht Studies. Journal of Social Issues, 51(3), 155-175. Meeus, W., Iedema, J., Helsen, M., & Vollebergh, W. (1999). Patterns of adolescent identity development: Review of literature and longitudinal analysis. Developmental Review, 19, 419-461. Meeus, W., Branje, S., & Overbeek, G. (2004). Parents and partners in crime: A six year longitudinal study on changes in supportive relationships and delinquency in adolescence and young adulthood. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45, 1288-1298 Klimstra, T. A., Hale, W. W., Raaijmakers, Q. A. W., Branje, S. J. T., & Meeus, W. (2009). Maturation of personality in adolescence. Journal of Personality and Social Psychology, 96, 898-912. o Duck o Gosling o Raaijmakers o Rentfrow Peter Jason Rentfrow Department of Social and Developmental Psychology University of Cambridge United Kingdom Voorbeelden van publicaties: Rentfrow, P. J., & Gosling, S. D. (2007). The content and validity of stereotypes about fans of 14 music genres. Psychology of Music, 35, 306-326. Rentfrow, P. J., & Gosling, S. D. (2006). Message in a ballad: The role of music preferences in interpersonal perception. Psychological Science, 17, 236-242. Rentfrow, P. J., & Gosling, S. D. (2003). The do-re-mi’s of everyday life: The structure and personality correlates of music preferences. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 1236-1256. Rentfrow, P. J., Gosling, S. D. & Potter, J. (in press). The Geography of Personality: A Theory of the Emergence, Persistence, and Expression of Regional Variation in Basic Traits. Perspectives on Psychological Science. o Ter Bogt Tom ter Bogt (1956) is een Nederlands cultuurpsycholoog, verbonden aan de Universiteit Utrecht, en sinds 2002 tevens bijzonder hoogleraar popmuziek aan de Universiteit van Amsterdam. Voorbeelden van publicaties: Ter Bogt T. (1987). Opgroeien in Groenlo, Leuven Ter Bogt T. (1997). One, two, three, four: popmuziek, jeugdcultuur en stijl, Uitgeverij Lemma BV Ter Bogt (2000). Wilde jaren: Een eeuw jeugdcultuur, Lemma o o o o o o o o Sikkema P. Publicaties onder andere: Sikkema P. (1999). Jongeren ’99: Een generatie waar om gevochten wordt, Amsterdam Sikkema, P. (2005). Jongeren 2005. Het speelveld verandert. Amsterdam: Qrius. Definities en moeilijke woorden Correlation = correlatie de; v -s wederzijdse relatie, onderlinge afhankelijkheid, verwantschap tussen twee reeksen van waarnemingen ' Dyad = dyade Sociologisch begrip; kleinst mogelijke eenheid (2 personen). Tweetal goden in de Egyptische mythologie. Five-point Likert scale = 5-punten-Likertschaal Schriftelijke methode om moeilijk te kwantificeren gegevens toch te kunnen ondervragen en te kunnen voorzien van een ordinaal meetniveau, 5 antwoordcategorieën aanwezig. Logistic regression analysis Wanneer je de invloed wilt nagaan van een of meerdere onafhankelijke variabelen (X) op een afhankelijke variabele (Y), dan kom je al snel bij lineaire regressie analyse uit. Multivariate test = multivariate test Bij multivariate testen kunnen meerdere elementen gelijktijdig getest worden. Hierbij wordt getest welke combinatie van elementen de hoogste conversie oplevert. Bij multivariate testen kunnen bijvoorbeeld de koptekst en een plaatje gelijktijdig getest worden. Er kan tevens bepaald worden welk element de grootste invloed heeft op de website conversie. Similarity-attraction hypothesis Deze hypothese veronderstelt dat mensen zich aangetrokken voelen door mensen die gelijk zijn aan hen, eerder dan verschillend. Hierover bestaat bewijs afkomstig van wetenschappelijk onderzoek in werkvelden als die van marketing, politiek, sociale psychologie en sociologie. Social Identity Theory = sociale identiteitstheorie Volgens de Sociale Identiteitstheorie streven wij allen naar een positief zelfbeeld. Dit zelfbeeld bestaat niet alleen uit een persoonlijke identiteit (bijv. ik ben geduldig, creatief, enz) maar ook uit een sociale identiteit (bijv. ik ben fysicus, etc.). Sociale identiteit verwijst naar de groepen waartoe wij ons rekenen, samen met het emotionele belang en de waarde die wij aan die groepen hechten. Hoe meer wij ons identificeren met een groep, hoe meer die groep wordt geïnternaliseerd in ons zelfbeeld, en hoe vager het onderscheid tussen de groep en het individu wordt. Wanneer dus een voetbalteam waarmee wij ons sterk identificeren het goed/slecht doet, dan heeft dit dus positieve/negatieve implicaties voor ons zelfbeeld. o o Standardized regression coefficients = gestandardiseerde regressiecoëfficiënt CONAMORE (Conflict and Management of Relationships study) Een longitudinale studie die bezig is en de relaties van Nederlandse adolescenten met hun ouders en peers onderzoekt. Er wordt ook gepeild naar hun emotionele status. Synthese van de tekst Het artikel gaat wat dieper in op de bevindingen van een onderzoek naar de rol van muzikale voorkeur in vroeg- adolescente ‘beste’ vriendschapsformatie- en stabiliteit. Er volgt in de tekst een hele beschrijving van de gehanteerde methodologie, volgens mij is dit minder relevant dan de conclusies die hieronder volgen. Uit het onderzoek bleek dus zoals verwacht dat er een gelijkheid is in muzikale voorkeur bij vroeg- adolescente ‘beste’ vriendschappen, die gaat van specifieke tot totale gelijkheid. Een eerste verklaring wordt gegeven vanuit de ‘Social Identity Theory’. Volgens die ‘Social Identity Theory’ zouden mensen een sociale identiteit verkrijgen door het behoren tot een bepaalde muzikale voorkeurgroep. Ten tweede, vanuit de ‘similarity-attraction’ hypothese en ‘assortative mating’ perspectie wordt verondersteld dat we het meest aangetrokken zijn door mensen die dezelfde attitudes, waarden, gedragen en karaktertrekken hebben. Die mensen delen dan een hele leefwereld gaande van kledij tot persoonlijkheid. Vanuit deze veronderstelling zouden jongeren populaire of nietpopulaire muziek ook kiezen om zich al dan niet van anderen te onderscheiden. Voor de stabiliteit van vriendschap werd echter geen bewijs gevonden. Eens de vriendschap gevormd wordt die niet beëindigd doordat de muzikale smaak veranderd. Na de breuk blijft de muziekvoorkeur dezelfde. Ten slotte komt een verrassende bevinding aan bod. De vaststelling dat voor jongeren met een hogere opvoeding gelijke muziekvoorkeur belangrijker was dan bij jongeren met een lagere opvoeding. Stap 4 1. Zijn er publicaties binnen handbereik? 1. Publicatie Ter Bogt T., De wilde jaren: een eeuw jeugdcultuur (ook van Sikkema) Bennett A., Cultures of popular music Arnett, J. Jensen (2007). Encyclopedia of children, adolescents and the media, Thousand Oaks: SAGE Vettenburg et al. (2007). Jongeren in cijfers en letters: bevindingen uit de JOP-monitor 1, Leuven: LannooCampus Deklerck et al. (2010). Jongeren in cijfers en letters: bevindingen uit de JOP-monitor 2, Leuven: Acco Zondervan T. (2008). Bricolage en bezieling : over jongeren, cultuur en religie, Averbode: Altiora Vindplaats KATHO Campus Kortrijk KULeuven Sociale Wet. KuLeuven Sociale Wet. KATHO Campus Kortrijk KATHO Campus Kortrijk KuLeuven 3. Bijkomende trefwoorden o o Cultuurindustrie Volgens Adorno is het op het bevorderen van gelijkvormigheid, mensen passief maken en gewillig. Hoewel de cultuurindustrie zijn best doet om de indruk van verscheidenheid te wekken zijn het allemaal variaties op hetzelfde thema. Het individu wordt wijsgemaakt dat het een eigen, unieke smaak en voorkeur heeft en wordt er zo van weerhouden om zich verder te ontwikkelen. CCCS Centre for Contemporary Cultural Studies 4. Auteur: N. Vettenburg Katho Campus Kortrijk Vettenburg et al (2010). Sociale achtergrond en studerenden in Vlaanderen, Leuven: Acco Vettenburg et al (2010). Het schoolbevinden van jongeren in Vlaanderen, Leuven: Acco Vettenburg N., Deklerck J. (2009). Jongeren binnenstebuiten: thema’s uit het jongerenleven onderzocht, Leuven: Acco Ieper Vettenburg N., Deklerck J., Siongers J. (2009). Jongeren binnenstebuiten: thema’s uit het jongerenleven, Leuven: Acco Vettenburg N. et al (2006). Jongeren van nu en straks : overzicht en synthese van recent jeugdonderzoek in Vlaanderen, LannooCampus Auteur: J. Deklerck Vettenburg N., Deklerck J., Siongers J. (2009). Jongeren binnenstebuiten: thema’s uit het jongerenleven, Leuven: Acco Auteur: T. Ter Bogt Katho Campus Kortrijk Ter Bogt (1997). One two Three Four…: popmuziek, jeugdcultuur en stijl Seynaeve K, Allegaert P, Ter Bogt T, Van den Broek F, (1989). Fenomenen van de jeugdcultuur, Uitgeverij Acco. Ter Bogt (1990). Andere wereld: jongeren en vrije tijd Ter Bogt (1987). Opgroeien in Venlo: jongeren, zingeving en levensbeschouwing, Uitgeverij Acco. Ter Bogt (1985). Jeugdcultuur en samenleving, Jeugd en samenleving. Ieper De amerikanisering van de Nederlandse jeugdcultuur Danstasy : roeservaringen en jeugdcultuur in de jaren tachtig en negentig Ter Bogt (1997). One two Three Four…: popmuziek, jeugdcultuur en stijl Seynaeve K, Allegaert P, Ter Bogt T, Van den Broek F, (1989). Fenomenen van de jeugdcultuur, Uitgeverij Acco. Jopie Slim en Joop Klepzeiker : de ontwikkeling van strips en stripmarkt in Nederland Tom Ter Bogt Auteur: W. Meeus Katho Campus Kortrijk Meeus W. (1994). Adolescentie een psychosociale benadering, Uitgeverij: WoltersNoordhoff Meeus W. (2007). Portfolio als leermiddel: inspiratieboek voor lesgevers, Uitgeverij Wolters Plantyn 2. Internet algemeen Ter Bogt T. (2004). Popmuziek en popidolen in de jaren negentig. Geraadpleegt op 18 deccember 2010 op http://www.authorstream.com/Presentation/Susann-47949-Tomter-Bogt-Popmuziek-idolen-en-popidolen-de-jaren-negentig-Slide-2-3-4-5-6-7-8-9Education-ppt-powerpoint/ Ter Bogt T. (2003) Popprofessor Tom ter Bogt: muziek niet de oorzaak van problemen. Geraadpleegd op 18 december 2010 op http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/15327674. 3. Kranten/ weekbladen/ magazines (commercieel) “Bijna één op vijf jongeren hoort slecht” (2010, 18 augustus). Bijna één op vijf jongeren hoort slecht. De Morgen z.p. http://www.demorgen.be/dm/nl/993/Gezondheid/article/detail/1146449/2010/08/18/B ijna-een-op-vijf-jongeren-hoort-slecht.dhtml Droeven V. (2010, 9 december). Canvas lokt jongeren. De Standaard z.p. Vandeweerdt P. (2010). Superschool. Knack z.p. http://knack.rnews.be/nl/actualiteit/opinie/blogs/klassieke-muziek/superschool/opinie1194702405082.htm (avt) (2010, 27 mei). Jeugdbeleid. De Standaard Z.p. http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=RD2QMTFJ&word=jeugdbeleid De Ruyter K. (2004, 9 februari) MARKETING & MENINGEN. Gsm, sms, Messenger: jongeren communiceren anders : Erbij horen is de boodschap. De Standaard http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DST09022004_007&word=tiener cultuur 4. Vak- tijdschrift (wetenschappelijk) Bruinsma W., Konijn C. (2008). Antwoord op veelgestelde vragen: inzicht in effectiviteit verbetert de jeugdzorg, Jeugd en co kennis : voor professionals in de jeugdsector , 2, pp. 17-23 Van Dorp M. (2008). Anders werven of transcultureel werken: jeugdzorg zoekt nieuwe benadering van allochtonen, In Jeugd en co : voor professionals in de jeugdsector, 2, pp.6-10 5. Bijdrage uit een verzamelwerk Zwanikken W. (2010). Tijd van groei, beginnende zelfstandigheid en beroepskeuze (12 tot 18 jaar). IN J. Naafs (red.) Eigentijds ouder worden (pp. 99-118). Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum. 6. Eindwerken/ bachelorproeven Vanhauwaert G. (2009). Hart om horen: Het opzetten van een sensibiliseringscampagne over gehoorbeschadiging bij jongeren door luide muziek. (ongepubliceerd) eindwerk Bachelor in de Toegepaste Psychologie. KATHO IPSOC, Kortrijk Voet R. (2006). Cultuurparticipatie bij jongeren: hulpmiddelen voor leerkrachten: een mediatheek en muzische navorming. (ongepubliceerd) eindwerk Bachelor in de Sociaal Werk, KATHO IPSOC, Kortrijk. Pieters, Frederic (2001). Het West-Vlaams muziekbeleid: een antwoord op de vraag van de jongeren?! (ongepubliceerd) eindwerk in de Bachelor G.O., KATHO IPSOC, Kortrijk Bohyn F. (1999) Het klinkt als muziek in de oren!!!: muziekproject met de Turkse jongeren. (ongepubliceerd) eindwerk Bachelor in de G.O., KATHO IPSOC, Kortrijk Lagage L. (2005). In mijn wereld verzonken met ‘rituele dansjes’. Via aangepaste activiteiten een jongen met een diep meervoudige handicap tot een ander niveau van beleving brengen. (ongepubliceerd) eindwerk Bachelor van de G.O., KATHO IPSOC, Kortrijk 7. Handboeken, verzamelwerken, monografieën Vormingscentrum Handicum (2008). Prinses waarom: een uniek muzikaal avontuur, Abimo Geuijen C.H.M. (1998). Multiculturalisme, Lemma Wiesema M. (2005). Muziekminuutjes, De Toorts Kirsh S. (2010). Media and youth: a developmental perspective, Wiley Van Strijen F., Postema S. (2009). Van de straat: de straatcultuur van jongeren ontrafeld, Uitgeverij SWP. Burm S. (2007). Smakers: jongeren en cultuur 2006, Agentschap Sociaal Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen 8. Opdrachten Excel Tijdschriften, kranten 23% Boeken 53% Bronsoort Other 24% Eindwerken 17% Websites 7% Andere (folders,,) 0% Jaartallen bronnen 3% 7% 30% 1 2 7% 3 40% 4 23% 5 30% 6 Stap 5 Organisatie: AFS zie Wiki 1. Statistieken Type accommodatie aangeboden door gemeente aan kinderen of jongeren in aantal vergaderzaal speelstraat skatepark buiten skatehal/ binnenspeeltuin repetitielokaal lokaal tienerwerking jeugdverblijfscentrum jeugdhuis hangplek 0 hasselt 20 40 gent 60 brugge 80 100 120 140 antwerpen 2. Juridische context Vlaamse overheid (23/04/2010). Besluit van de Vlaamse Regering tot bepaling van de voorwaarden voor de toekenning van subsidies aan gemeentebesturen die een beleid voeren ter verhoging van de aandacht voor jeugdcultuur als onderdeel van hun jeugdbeleid, geraadpleegd 30 december 2010 op http://www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm Vlaamse overheid (10/07/2008). Decreet houdende een kader voor het Vlaamse gelijkekansen- en gelijkebehandelingsbeleid, geraadpleegd 30 december 2010 op http://www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm 3. Politieke context (maatschappelijk/ beleid) Jongeren en muziek is volgens mij een beleidstak van de Minister van Jeugd maar kan ook volgens mij in sommige gevallen ook betrekking hebben op domeinen die de Minister van Cultuur aangaan. Deze beleidsmaterie valt in Vlaanderen onder het gezag van Minister Joke Schauvliege (CD&V) die ook de onderwerpen Leefmilieu en Natuur beheert. De eerste materie Jeugd is onder het gezag van Minister Pascal Smet (SP.a). Hij is ook bevoegd voor Onderwijs, Gelijke kansen en Brussel in de Vlaamse regering. De aangehaalde standpunten van CD&V en SP.a betreffen het jeugdbeleid met betrekking tot het uitgaansgedrag. SP.a over Jeugdbeleid: Ideeën genoeg voor jongeren. Zo vinden wij dat leeftijd, woonplaats en geslacht niet mogen bepalen of je een autoverzekering krijgt of niet, en hoe duur die is. Wij willen een alternatief verzekeringssysteem : chauffeurs die weinig verkeersovertredingen begaan krijgen een goedkopere autoverzekering. Al zien we jonge mensen nog liever op de tram en de bus. Daarom willen we, als het even kan, ook een nachtnet voor fuivende jongeren. En na de gratis bus en tram voor 65 plussers en -12 jarigen, ook gratis bus en tram voor alle scholieren. http://www.politicsinfo.be/viewtopic.php?f=41&t=49932 Conclusie Ik vond het een leerrijke opdracht. Het werkje vergde veel tijd maar doordat er zoveel afwisseling was in de onderdelen van de opdracht was dat niet opvallend. Er was opzoekingswerk, verwerking, synthetiserend werk, dat zorgde ervoor dat je het werk goed kon opsplitsen voor jezelf en je vorderingen goed kon bijhouden. De Wiki maken was niet ingewikkeld eens je door had hoe dat in elkaar was. Ik had redelijk veel bronnen gevonden, die was redelijk divers. Maar op het statistisch domein schoot ik wel tekort. Voor mij was die cijfergegevens zoeken het moeilijkst. Ik ben er met moeite aangeraakt door het onderwerp maar ook door de onduidelijkheid van de sites die we konden raadplegen. Ik moet ook zeker nog werken aan grafiekverwerking van gegevens. Het is naar mijn mening allemaal een kwestie van je ideeën volgen, proberen en durven proberen.