13 16 http://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurlijke_selectie http://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_de_evolutietheorie De Eeuwige Strijd Oerknal of Intelligent Design? Kans op prijzen! Breinkrakers http://nl.wikipedia.org/wiki/Genetische_variatie http://nl.wikipedia.org/wiki/Evolutietheorie http://nl.wikipedia.org/wiki/Evolutie_(biologie) http://nl.wikipedia.org/wiki/Creationisme#ID_-_Intelligent_Design http://en.wikipedia.org/wiki/Creation%E2%80%93evolution_controversy Uitgebreide stukken over evolutie en creationisme! Download nu Interview met Andre Aleman De Bijbel-App Progressief creationisme: Een schepper is de sturende kracht in de ontwikkeling van het leven op aarde. Progressieve creationisten aanvaarden ook de moderne fysieke wetenschappen. Deze vorm van creationisme is het meest gebruikelijk. http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/685197/2005/06/27/Deschepping-Daar-gaat-ons-vak-niet-over.dhtml Interview met hoogleraar Andre Aleman! http://www.trouw.nl/tr/nl/6700/Wetenschap/article/detail/3404002/2013/03/05/Wetenschapen-geloof-gaan-samen.dhtml Evolutie Creationisme Eureka! Het Oude én het nieuwe Testament! Van Genesis tot de Openbaring van Johannes! Weet wat je wel en niet mag; de Tien Geboden bij de hand! Onderbrekings- of Intervaltheorie: Er was een miljoenen jaren lange onderbreking tussen de eerste dag van de schepping en de laatste scheppingsdagen. Tijdens deze dagen werden aardlagen gevormd. http://www.nevenzel.com/img%20Darwin/embryonen.jpg http://www.kennislink.nl/publicaties/creationisme-en-evolutie http://www.eo.nl/radio5/programmas/andriesradio/zin-in-wetenschap-videos/-mc-/g/-mg/205/-ms-/ziw-hoe-verhouden-zich-geloof-en-wetenschap-andre-aleman/-mp-/1/ http://www.dutchcreationscience.com/wat-is-creationisme In dit nummer van Eureka hebben wij deze bronnen geraadpleegd: Bronvermelding Andre Aleman is hoogleraar op de universiteit van Groningen op het gebied van psychologie en neurowetenschappen. Er wordt met hem gepraat over de verhoudingen tussen de wetenschap en het geloof en over hoeverre dat volgens hem in elkaar overgaat. Volgens Andre Aleman zijn wetenschap en geloof namelijk niet twee verschillende entiteiten, maar komen ze op sommige vlakken met elkaar overeen. Hoe verhouden zich geloof en wetenschap? Download hem nu Gratis! http://www.statenvertaling.net/beeld/scheppingadam_grt.jpg http://www.scheppingofevolutie.nl/images/artikel/vis_op_bodem.gif http://www.protestant.nu/Encyclopedie/tabid/359/loc/getfile/Default.aspx?File=/Wiki/conciliair %20proces.JPG http://www.oeiikgroei.nl/wp-content/uploads/2012/07/Chromosomen-Oei-ik-groei.jpg http://www.nevenzel.com/img%20Darwin/rudimenten.jpg Eureka! www.picozone.nl Dag-Tijdperk theorie: Bijbelse scheppingsdagen duurden miljoenen jaren Binnen het oudeaarde creationisme bestaan er drie stromingen: De oudeaarde creationisten geloven in een schepping over miljoenen jaren. Zij hebben geen moeite met de moderne geologie en kosmologie. Ze accepteren de bestaande theorieën over de leeftijd van het heelal, de Aarde en de opvolging van soorten. Jongeaarde creationisme Oudeaarde creationisme Progressief creationisme Theïstisch evolutionisme/ Evolutionair creationisme Tijdens het bestaan van het creationisme zijn er verschillende soorten ontstaan. Deze soorten zijn: http://www.docstoc.com/docs/123143384/Evolutie-havo-4-Smeenk http://www.betavak.nl/evolutie.htm http://www.atheisme.eu/nl/entry/74/ 4 Dan is er nog één groep van creationisten over, dat zijn de theïstische evolutionisten of evolutionair creationisten. Zij accepteren de gehele moderne wetenschap en dus ook de evolutietheorie. Volgens theïstische evolutionisten heeft God zelf het evolutieproces geschapen en zij geloven dat al het leven (inclusief de mens) een bedoeld voortvloeisel van dit proces is. Intelligent Design Intelligent Design, of ID, is de opvatting dat bepaalde kenmerken van het heelal en sommige organismen het best verklaard kunnen worden aan de hand van een Schepper. Deze intelligente ontwerper verklaart het ontstaan van het heelal dus aan de hand van een zekere persoon, of ‘iets’. Deze ontwerper heeft ook het leven op aarde geschapen. Een basisargument van Intelligent Design is dat sommige complexe structuren in dieren en planten en andere dingen, volgens de theorie alleen te verklaren zijn aan de hand van een intelligente schepper. Al de aanhangers van deze vormen van het creationisme geloven dat de evolutie volgens Darwin niet kan hebben plaatsgevonden, want zij geloven dat alle soorten of geslachten niet kunnen veranderen. Er kan wel micro-evolutie plaats hebben gevonden. Dit betekent dat een soort wel een beetje kan veranderen, maar dat de soort altijd dezelfde soort zal blijven, de soort zal nooit kunnen veranderen in een andere soort. Oerknaltheorie De oerknaltheorie, of de bekendere naam: Big Bang Theory verklaart het ontstaan van het universum door middel van een, de naam zegt het al, knal. Een hele, hele grote knal. 13,7 miljard jaar geleden zou het heelal ontstaan zijn uit één heel klein en heel heet punt. Het heelal zou zich met enorme snelheid hebben uitgezet. We kunnen die uitdijing nog steeds waarnemen. Het heelal dijt nog steeds uit. Dit is een voorbeeld van een bewijs voor de oerknaltheorie. Behalve de theorie van een Schepper, staat er ook nog een andere theorie tegenover de oerknaltheorie, de steady – statemodel. Dat model tekent het universum als constant; het is altijd hetzelfde geweest en zal altijd hetzelfde zijn. Het heelal dijt zich ook in dat model uit. De grondlegger van deze theorie was Georges Lemaître. De meest invloedrijke van deze groepen is de Jongeaarde creationisten. Deze groep gelooft wat letterlijk in de Bijbel staat. De Aarde en het leven daarop zijn volgens hen ongeveer 6000 jaar geleden door God in 6 dagen van 24 uur geschapen. Als je denkt aan de evolutietheorie, denk je waarschijnlijk ook aan de oerknaltheorie. De twee lijken verbonden, maar zijn toch twee hele verschillende theorieën. De oerknaltheorie is een verklaring voor het begin van het universum. Tegenover de oerknaltheorie staat de theorie van een Schepper, of Intelligent Design. Deze theorie verklaart het ontstaan van het universum door een schepping. Het creationisme is de leer dat het universum en de Aarde, alle plant- en diersoorten en de mens zijn geschapen door een schepper (God) en dat deze soorten of geslachten niet kunnen veranderen (dit noemt men ‘fixisme’). Het creationisme is na de Tweede Wereldoorlog begonnen in de V.S. als reactie op de evolutietheorie van Darwin. Schepping van Adam door God Al jaren bestaat er een conflict tussen aanhangers van het creationisme en de evolutietheorie. Maar wat is het creationisme eigenlijk en bestaan er meerdere soorten creationisme? Geloof en wetenschap zijn voor mij twee manieren om kennis te hebben van de werkelijkheid. De wetenschap beperkt zich daarbij vooral tot de meetbare werkelijkheid, dus wat kun je empirisch vaststellen, wat kun je zien, wat kun je meten, wat kun je controleren, wat kun je onafhankelijk van elkaar observeren. Dus wat een wetenschapper hier observeert, moet een wetenschapper in Amerika net zo kunnen observeren. En geloof is voor mij meer de betekenis van zaken en van dingen in het leven, dus ook het hoe en waarom. Waar leef “Geloof en wetenschap zijn je voor, waar ga je naartoe, voor mij twee manieren om waar kom je vandaan. Dus het heeft Andre Aleman veel meer te maken met betekenis, zinverlening. En ik denk dat ze elkaar dus heel goed aanvullen. kennis te maken met de werkelijkheid” De mensen die de wetenschap vormgegeven hebben, waren allemaal gelovige mensen; of christenen, of in ieder geval vonden ze dat god wel bestond. Dus het is vreemd om te zeggen dat wetenschap inconsistent is met het geloof, terwijl de grondleggers gelovig waren. Dat is net zoiets als zeggen dat Bill Gates inconsistent is met Microsoft. Dat slaat gewoon nergens op. Alle Bijbelse teksten bij de hand! Bill Gates De volledige Bijbel op je smartphone, tablet of laptop! Scheppingsleer in de biologieles Als verklaring voor het leven op aarde gebruiken veel mensen de evolutietheorie. Maar wat houdt deze theorie precies in en welke argumenten ondersteunen deze theorie? De evolutietheorie is de natuurwetenschappelijke verklaring voor de evolutie van het leven op de Aarde. De Brit Charles Darwin (1809-1882) wordt gezien als grondlegger van deze theorie. Hij stelde zijn theorie op na een lange wereldreis in de 19e eeuw en schreef een boek over zijn bevindingen, ‘The Origin of Species’. Gedurende anderhalve eeuw sinds Darwin heeft de evolutietheorie belangrijke ontwikkelingen doorgemaakt door nieuwe technieken en inzichten. Darwins theorie zorgde en zorgt voor veel discussie tussen creationisten en evolutionisten. In Amerika is gaat de discussie nog steeds door: moet de scheppingsleer gedoceerd worden in de biologieles. Of in sommige staten is de vraag zelfs omgedraaid: moet de evolutietheorie überhaupt gedoceerd worden? Wetenschap en geloof moeten, hoewel ze soms met elkaar overeenkomen, apart behandeld worden. Op sommige vlakken komen wetenschap en geloof met elkaar overeen, of vullen elkaar aan. Maar volgens veel Nederlandse biologiedocenten moet de scheppingsleer niet onderwezen worden in de biologieles. In de biologieles mogen alleen empirische feiten aangenomen worden, vinden veel biologen. De scheppingsleer moet behandeld worden in tijdens godsdienst. Dit is een voorbeeld van de strijd die er heerst tussen wetenschap en geloof. De laatste eeuw wordt er steeds minder aandacht geschonken aan het doceren van geloof op school, veel meer aandacht gaat tegenwoordig naar de wetenschap. Het logisch redeneren en het wetenschappelijk testen van theorieën staat voorop. Volgens Chris Kruse en andere wetenschappers, is geloof in de wetenschap zelfs van belang bij het tot stand brengen van bepaalde ideeën. Hij heeft het hierbij over wetenschappers als Newton en Einstein, die ‘ongeneeslijk’ religieus waren. “Het is nog maar zeer de vraag of ze tot diepere inzichten waren gekomen als ze die religieuze gevoelens Charles Darwin en zijn reis Evolutie gaat uit van drie principes: Verschillen in het genotype (alle erfelijke eigenschappen van een organisme) door geslachtelijke voortplanting Natuurlijke selectie Het ontstaan van nieuwe soorten door isolatie Bij geslachtelijke voortplanting worden de genotypen van twee ouders gecombineerd, waardoor het genetisch materiaal van het kind maar voor de helft van elke ouder is overgenomen. Het genotype bestaat uit DNA en dit DNA wordt gevormd door chromosomen (een soort lange draden) met zeer veel genen, die allemaal een aparte erfelijke eigenschap bevatten. In elke eicel en zaadcel van een organisme zitten andere erfelijke eigenschappen, waardoor bij geslachtelijke voortplanting (waarbij één eicel en één zaadcel versmelten, hieruit ontstaat een kind) veel verschillende soorten combinaties mogelijk zijn. Hierdoor bestaan er veel verschillen in de genotypen van organismen. Chris Kruse niet hadden gehad”, zegt Robbert Dijkgraaf. Een misverstand is volgens hen dat er per definitie een botsing zou moeten zijn tussen geloof en “Het is nog maar de wetenschap. De wetenschap heeft haar begrenzingen, vraag of ze tot diepere het vertelt veel over de wereld die we nu kennen, maar laat op sommige gebieden toch te wensen over. Dit is vooral op de ‘waarom’ vraag. inzichten waren Wetenschap vertelt veel over ‘wat’ en ‘hoe’, maar gekomen als ze die heeft ook zijn grenzen. Daar waar de wetenschap ophoudt, gaat het geloof verder. Wetenschap en religieuze gevoelens geloof botsen op sommige gebieden met elkaar, zoals niet hadden gehad” bij de vraag hoe de aarde is ontstaan, maar vullen elkaar ook aan. 9 Organismen die beter in hun omgeving passen door een gunstig genotype, hebben meer kans te overleven en voor nakomelingen te zorgen dan organismen met een minder goed genotype. Hierdoor zal het organisme met het beste genotype beter overleven en steeds meer de overhand nemen in de populatie van organismen. Dit verschijnsel wordt ‘natuurlijke selectie’ (of ‘survival of the fittest’) genoemd. Over een periode van duizenden en miljoenen jaren zal een soort hierdoor geleidelijk veranderen, vooral als de leefomgeving verandert door bijvoorbeeld klimaatveranderingen. 12 5 14 Stuur je antwoorden van beide bladzijden op naar: [email protected] en maak kans op leuke prijzen (zoals een Bijbel of ‘The origin of species’) 15 16 Bronvermelding Alle bronnen van dit nummer 14 Woordzoeker en breinkrakers Maak kans op prijzen met de woordzoeker! De evolutionisten zijn opgekomen sinds Darwin zijn boek had gepubliceerd waarin hij het ontstaan van alle soorten beschreef als een langzaam proces. Eerst werden Darwin en de mensen die in zijn theorie geloofden erg onderdrukt door de mensen die in een schepper geloofden. Langzamerhand hebben steeds meer mensen zich aangesloten bij de Darwinisten en sinds 1940 is de theorie onomstreden geworden in de wetenschappelijke gemeenschap. 4. Welk van de personen rechts is niet Charles Darwin? A. B. C. D. 13 Oerknaltheorie en Intelligent Design Twee theorieën in de notendop 12 Scheppingsleer in de biologieles Wetenschap en geloof Jean Lamarck Charles Darwin Étienne Geoffroy Saint-Hilaire John Thomas Scopes Evolutie 'On the Origin of Species' door Charles Darwin Het creationisme bloeide na de Tweede Wereldoorlog op in de Verenigde Staten waar een stroming uit het christendom het ontstaan van de aarde en de mens op andere wijze trachtte te verklaren. Zij probeerden naast Bijbelse gronden, ook op wetenschappelijke manier het ontstaan te verklaren. Dit deden zij vooral door theorieën vanuit de wetenschap te ontkennen of ontkrachten. Tegenwoordig is het creationisme enigszins veranderd. Creationisme 3. Welke hoort niet in het rijtje thuis? Geschiedenis 2. Hoe heette het zeilschip waarmee Charles Darwin zijn reis naar vele plaatsen op de wereld maakte? Breinkrakers INHOUDSOPGAVE Al eeuwen lang wordt er een vurige discussie gevoerd tussen twee groepen mensen met verschillende levensovertuigingen. De ene groep noemt zichzelf de evolutionisten, of Darwinisten. Zij geloven in de theorie die Darwin heeft opgesteld, de evolutietheorie. Die theorie bewijst dat alle soorten, dus ook de mens, uit een gemeenschappelijke voorouder is ontstaan. We zijn naarmate de eeuwen verstreken geëvolueerd in onze huidige staat. Zoek de woorden en zet ze in de goede rij, één woord blijft over, welke is dat en waarom? 1. Wat schiep God op de vierde dag? Woordzoeker Aleman concludeert dat wij goed op ons intuïtie kunnen vertrouwen en dat we daarom ook de intuïtie dat God bestaat, moeten vertrouwen. Ook zegt hij dat geloof en wetenschap elkaar goed aanvullen. Waar de grens van de wetenschap is bereikt, begint het gebied van het geloof, aldus Andre Aleman. De Eeuwige Discussie Rutger Postma en Lucas Jansen, redactie van ‘Eureka!’ Fossielen zijn versteende overblijfselen van een organisme in de bodem. Veel fossielen die zijn gevonden zijn van organismen die niet meer bestaan. Fossielen leren ons dat in de geschiedenis van de aarde soorten zijn ontstaan en verdwenen en daarom zijn fossielen een argument voor de evolutietheorie. 3 De Eeuwige Discussie Een inleiding tot het thema van dit nummer De ervaring van God heb ik in de kerk, bijvoorbeeld, of als ik uit de Bijbel lees, of bid. Maar het kan ook in het alledaagse leven zijn, in kleine dingen. In de natuur als je mooie bloemen ziet, maar zeker ook in het hersenonderzoek. Als je ziet hoe mooi dat in elkaar zit, hoe de hersenen werken, is dat voor mij wel iets waar ik de hand van de Schepper in zie. Er zijn wetenschappers die, door het bedrijven van de wetenschap, hun geloof verliezen. Ik kan het een beetje begrijpen, omdat als je de hele tijd rationeel bezig bent en empirisch, als wetenschapper. Dat je dan misschien de neiging gaat krijgen om dat overal op los te laten. Toch zie je bij diezelfde wetenschappers dat ze dat toch niet de hele dag doen. Als ze in de supermarkt zijn, of als ze uit eten gaan met hun geliefde, zijn ze niet continu alleen maar wetenschappelijk bezig: van wat is de structuur van dit wijntje dat ik drink, of wat is de wetenschappelijke formule achter dit of dat. Ze hebben heel vaak hun eigen indruk of inschatting, die je gebruikt om met andere mensen om te gaan. Dat is allemaal niet wetenschappelijk bewezen wat je dan doet en het werkt meestal prima. Dus het blijkt dat onze intuïtie vaak een belangrijke rol speelt in hoe wij de wereld begrijpen. En aangezien het merendeel van de mensheid ook een intuïtie heeft dat God bestaat, is dat helemaal niet zo’n gekke intuïtie, denk ik. Wij zijn dus volgelingen van de wetenschap en van de evolutie-en oerknal theorieën. Maar wij staan ook open voor nieuwe inzichten, gedachten en meningen. Fossielen Overeenkomst in lichaamsbouw Rudimentaire organen Overeenkomst in embryonale ontwikkeling Overeenkomsten in DNA Een ander argument is de overeenkomst in lichaamsbouw van organismen. Dit maakt een gemeenschappelijke voorouder aannemelijk en daardoor ook de evolutietheorie. Waar en wanneer ervaart u God? Wij vinden dat wij nu genoeg kunnen verklaren met de wetenschap van nu en dat wij daarvoor geen religie meer nodig hebben. Toch bestaat er nog niet altijd een antwoord op elke vraag en wij vinden dat je altijd open moet staan voor andere standpunten, gedachten en meningen. Alleen moet er overal wel kritisch naar worden gekeken. Er mag niet zomaar iets worden beweerd, zonder goede bewijzen en argumenten. Wij vinden bijvoorbeeld dat ook naar de evolutietheorie kritisch moet worden gekeken. Ook de hedendaagse wetenschap kan namelijk nog worden verbeterd. Een aantal belangrijke argumenten voor de evolutietheorie zijn: 4 Creationisme Creationisme uitgebreid uitgelegd Licht en duister Planten en bomen Zon, maan en sterren Hemelgewelf en wateren Wij zijn beide voorstanders van het idee dat geloof en religie zijn gecreëerd door de mensheid. De mens heeft in tegenstelling tot andere organismen het vermogen na te denken. De mens heeft al sinds zijn ontstaan nagedacht over de wereld en het leven. Omdat de mens daar geen antwoorden op kon geven is hij die gaan zoeken in religie. Zo kreeg de mens een zekerheid in een onzekere wereld. Argumenten voor de evolutietheorie A. B. C. D. Een soort is een groep organismen die onderling vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen. Het kan zijn dat een groep organismen gescheiden van elkaar wordt (‘isolatie’), dit kan ervoor zorgen dat de organismen na lange tijd onderling geen vruchtbare nakomelingen meer kunnen krijgen. Er zijn dan nieuwe soorten ontstaan. Soortvorming door isolatie kan door geografische isolatie (zoals een aardbeving of overstroming) en isolatie door gedrag ontstaan (als organismen elkaars gedrag niet meer herkennen). Door deze drie principes kan evolutie plaatsvinden. 5 Evolutietheorie Alles over de evolutietheorie Charles Darwin (1809 - 1882) Tegenover de evolutionisten staan de creationisten. Zij geloven dat wij ons bestaan te danken hebben aan een scheppingsdaad. Die scheppingsdaad moet op zijn beurt uitgevoerd worden door een schepper. We hebben dus twee theorieën tegenover elkaar die, zoals het schijnt, niet met elkaar overweg kunnen. Dit is echter een foute aanname, want er bestaan veel mensen die hun levensovertuiging in beide theorieën kunnen vinden. Deze mensen geloven zowel in de evolutietheorie, als in het bestaan van een schepper. Wij hebben vertrouwen in de wetenschap en vinden dat deze genoeg bewijzen heeft geleverd om de evolutie- en oerknaltheorie zeer aannemelijk te maken. Zo aannemelijk dat wij deze theorieën als waarheid beschouwen. Wetenschap is immers wetenschap en geen geloof. Er wordt objectief onderzoek gedaan naar evolutie, de oerknal en creationisme. Tot nu toe zijn er volgens ons daaruit nog onvoldoende bewijzen voor het creationisme voortgekomen, die bijvoorbeeld wel voor de evolutietheorie bestaan. Wij zijn benieuwd naar uw standpunten, meningen en gedachten. Stuur de uwe naar [email protected] en maak kans op leuke prijzen! Het ontstaan van een fossiel 10 6 Nr. 10/2013 Schepping door God Een gunstiger genotype kan veroorzaakt worden door een mutatie (een plotselinge verandering in het genotype). Door een gunstige mutatie heeft een organisme een grotere kans te overleven en nakomelingen te krijgen en daardoor zal de gunstige mutatie worden doorgegeven aan de nakomelingen en zo zal de soort geleidelijk veranderen. 9 Interview met Andre Aleman Interview met Aleman over wetenschap en geloof Costa Concordia HMS Beagle De Nooitlek Lusitania Tijdens zijn reis kwam Darwin langs de Galapagoseilanden. Hier komen 13 soorten vinken voor. Deze vinken lijken veel op elkaar, maar hebben grote verschillen in de vorm van hun bek, afhankelijk van het type voedsel dat ze eten. Dit verklaarde Darwin met behulp van natuurlijke selectie. Wij zijn beide volgelingen van het idee dat de aarde is ontstaan door de oerknal, ongeveer 13,7 miljard jaar geleden. Wij verklaren het leven op aarde zoals het nu is door middel van de evolutietheorie en wij zijn van mening dat de ontwikkeling van organismen op deze planeet miljoenen jaren heeft geduurd en dat deze ontwikkeling altijd door zal blijven gaan. Wij zijn dus niet creationistisch en geloven niet in een schepping door een schepper of ontwerper. A. B. C. D. Het is tijd uw eigen mening te vormen. Bent u een evolutionist, gelooft u in de oerknal of bent u creationistisch? Of bent en gelooft u het allemaal. Eerst zullen wij als redactie van het tijdschrift ‘Eureka!’ onze mening geven. Daarna zijn wij benieuwd naar uw mening. Wij hebben dit tijdschrift zo objectief mogelijk gemaakt en hebben verder geprobeerd onze eigen mening er niet in te laten doorschemeren. 11 Artikel van de redacteuren van Eureka Artikel waarin de redacteuren hun mening geven Interview met Andre Aleman Beste lezer, 11 Rudimentaire organen zijn organen die door aanpassingen aan verschillende milieus hun functie hebben verloren. De mens heeft bijvoorbeeld nog een staartbeen en een blinde darm (om bepaald voedsel te verteren) en walvissen hebben een bekken en slangen heupbeenderen. Rudimentaire organen maken een gemeenschappelijke voorouder aannemelijk. Gewervelde diersoorten ontwikkelen zich van bevrucht eitje tot een volgroeid organisme (embryonale ontwikkeling). Vooral in de eerste stadia is er vrijwel geen onderscheid te maken. Ook dit maakt een gemeenschappelijke voorouder aannemelijk. Als laatste argument komen in het DNA van verschillende organismen veel overeenkomsten voor. Zo komt het DNA van een chimpansee 98,5% overeen met dat van een mens. Ook dit maakt een gemeenschappelijke voorouder aannemelijk 7